Module 4.1 Methodisch werken
Bachelor Social Work DT
,S. Marais | 211085 | Module 4.1 2
Inhoud
Inleiding.................................................................................................................................................4
Indicator 1: Samen doelen stellen op die gebaseerd zijn op de wensen van de cliënt.............................5
Reflectie.................................................................................................................................................8
Indicator 2: Systematisch werken aan herstel en participatiedoelen van de cliënt, met gebruikmaking
van een rehabilitatiemethodiek...............................................................................................................9
Reflectie...............................................................................................................................................12
Indicator 3: De student ondersteunt de cliënt in het ontdekken, ervaren en inzetten van eigen
vermogens en mogelijkheden...............................................................................................................13
Indicator 4: De student onderkent de grenzen van de mogelijkheden van de cliënt en past zijn handelen
daaraan aan...........................................................................................................................................15
Indicator 5: De student laat zien dat hij een cliënt doel- en resultaatgericht ondersteunt in
gedragsverandering, met gebruikmaking van een toepasselijke methode.............................................16
Volgens Medha Narayan Kulshreshtha et al. (2021) vinden personen met een laag gevoel van
eigenwaarde het moeilijker om hun emoties te uiten en slagen ze er vaak niet in om hun grenzen aan te
geven. Daarom zou het oefenen van assertiviteit voor Esther een behulpzame manier kunnen zijn om
haar grenzen te leren aangeven. Samen met Esther maakten we G-schema's. Ze gaf voorbeelden uit
haar verleden waarin ze haar grens had overschreden. Esther gaf zelf aan dat ze zich vaak pas op het
moment zelf realiseerde dat ze een grens had bereikt. Het leek alsof ze vooral zelfkennis miste en
daarom leek een G-schema me heel geschikt om haar zelfkennis te vergroten. Met dit schema kon
Esther haar gedachten, gevoelens en gedrag in kaart brengen en haar niet-helpende patronen
ontdekken. Uit haar G-schema werd duidelijk dat Esther zich schuldig voelt om nee te zeggen, omdat
ze de overtuiging heeft dat ze er altijd moet zijn voor vrienden. Ze voelt zich dan benauwd en zegt
meteen dat ze zou helpen, voordat ze echt weet of ze wil helpen of zelfs kan helpen. Door haar
vrienden te beloven dat ze hen zal helpen, verhoogt ze haar stressniveau, omdat ze zich
verantwoordelijk voelt om haar woord te houden. Dit verandert uiteindelijk in een negatieve cyclus
van schuld en verdriet. Om haar te helpen, hebben we een aantal zinnen opgeschreven die ze op deze
momenten kan gebruiken. Bijvoorbeeld: 'Ik ga even kijken of het lukt, kan ik je zo terugbellen? Esther
wist nog niet of ze deze zinnen ook echt zou toepassen, maar het was een 'back-up' zoals ze het
omschreef.............................................................................................................................................17
Reflectie...............................................................................................................................................17
Referenties............................................................................................................................................17
,S. Marais | 211085 | Module 4.1 3
Bijlage A: Ingevulde werkbladen van de IRB......................................................................................19
Bijlage B: Actielijst..............................................................................................................................23
Bijlage C: Kernkwadrant......................................................................................................................24
,S. Marais | 211085 | Module 4.1 4
Inleiding
In deze opdracht beschrijf ik mijn begeleidingstraject met Esther, een 23-jarige vrouw met
PTSS, angst en burn-out die ik sinds juni 2023 begeleid. In dit traject heb ik naast de herstel- en
krachtgerichte methodiek van het Leger des Heils ook gebruik gemaakt van de Individuele
Rehabilitatie Benadering (IRB) om Esther te ondersteunen bij het behalen van een van haar
participatiedoelen.
Eerst leg ik uit hoe we haar SMART doelen hebben geformuleerd en reflecteer ik op het
proces. Dit deel van haar plan heb ik bij de opdracht gevoegd. Daarna geef ik een gedetailleerde
beschrijving van IRB en hoe ik het heb toegepast. Ik deel mijn ervaring met de methode door middel
van reflectie. Ten derde verduidelijk ik hoe ik twee interventies heb gebruikt om Esther's sterke
punten, kwaliteiten, valkuilen en mogelijkheden te verkennen. Een van deze technieken is te vinden in
de bijlage. Tot slot beschrijf ik hoe ik, zonder de controle over te nemen, mijn eigen handelen heb
aangepast aan Esther's beperking en gedragsveranderingsmethodieken heb gebruikt om haar te
informeren en te ondersteunen in haar herstel.
, S. Marais | 211085 | Module 4.1 5
Indicator 1: Samen doelen stellen op die gebaseerd zijn op de wensen van de cliënt
Binnen het Leger des Heils werken we volgens de kracht- en herstelmethodiek van Wolf
(2012). Volgens deze methodiek is het belangrijk om eerst te investeren in de werkrelatie, alvorens
doelen te stellen. Daarom lag mijn focus in de eerste drie weken van de begeleiding van Elma, naast
noodzakelijke administratieve taken zoals het toevoegen van gegevens aan het dossier, vooral op het
opbouwen van een werkrelatie. Ik bezocht haar twee keer per week waarbij we spraken over wat ze
graag wilde bereiken in het leven, de dingen die ze had overwonnen en waar ze trots op was dat ze dit
in het verleden had bereikt. Af en toe hielp ik met het regelen van praktische zaken die tussendoor
kwamen. Esther nam regelmatig contact met me op en was open tijdens ons contact. Vanuit mijn
oogpunt waren we de basis aan het leggen voor een goede werkrelatie. Na ongeveer drie weken
evalueerde ik de werkrelatie mondeling met Elma. Tijdens een koffiebezoek vroeg ik haar hoe ze
tegen het proces aankeek, wat ze goed vond gaan, wat er verbeterd kon worden en, tot slot, of ze het
proces wilde voortzetten met mij als haar begeleider. Mijn vraag verraste haar, want ze dacht dat ik
zeker haar begeleider zou worden. Esther zei dat ze zich op haar gemak voelde bij mij en een goede
klik ervaarde. Volgens haar ben ik niet te oud om haar niet te begrijpen en maakte ik "kutklusjes" leuk
om te doen. Ik moest lachen om haar reactie, maar was blij te horen dat ze zich prima voelde bij onze
werkrelatie. Na de evaluatie legde ik uit dat we bij het volgende huisbezoek zouden beginnen met het
maken van haar zorgplan met daarin haar doelen.
Als ik doelen stel met cliënten, neem ik een afwachtende houding aan en probeer ik mijn
meningen of ideeën niet te snel te benoemen. Ik stel open vragen over wat ze belangrijk vinden en wat
ze zouden willen veranderen. Mijn intentie hierbij is om de richting van het traject bij de cliënt te
laten. Het zijn Elma's doelen en als zij ze stelt, is ze ook eigenaar van haar doelen (Miller & Rollnick,
2002; Poll, 2018). Ze werkte super mee en noemde allerlei dingen op die ze graag zou willen. Het was
allemaal veel en ze ging van de hak op de tak uit de losse pols. Bijvoorbeeld toen ze noemde dat ze
graag een opleiding zou willen volgen. Het begon ermee dat ze het leuk zou vinden om met jongeren
te werken. In eerste instantie wilde ze de PABO volgen, maar kort daarna werd het Social Work,
omdat ze niet zo talig was. Nog geen minuut later was Social Work eigenlijk misschien ook wel te
hoog gegrepen en wilde ze zich inschrijven voor een opleiding tot beveiliger. Mijn voorstel was om
alles op te schrijven wat ze leuk leek. Bij het volgende huisbezoek zouden we de lijst doornemen om
te kijken welke doelen haar nog aanspraken en dan met die doelen verder gaan, want ik had het idee
dat ze op dat moment vooral meegesleept werd in haar enthousiasme. Ze kon zich vinden in wat ik zei
en gaf aan dat ze het fijn vond dat ik haar afremde.
Bij het volgende bezoek hebben we haar oorspronkelijke doelenlijst doorgenomen en bijgewerkt. Toen
ze tevreden was, verdeelden we de lijst met gewenste veranderingen in drie categorieën, namelijk:
urgente (korte termijn) doelen (< 6 maanden); lange termijn doelen (> 6 maanden) en acties.
