Litigation
LITERATUUR SAMENVATTING
Literatuursamenvatting
ONLINE ARTIKELEN
Week 1-7
Inhoudsopgave
Week 1
o Lieke Coenraad en Peter Ingelse, Afscheid van de klassieke civiele procedure? Vernieuwen + behouden =
versterken, in: Afscheid van de klassieke procedure? NJV-preadviezen 2017, Deventer: Wolters Kluwer 2017, p.
17-34 (H. I.1 en I.2) en p. 41-48 (par. I.3.4-I.3.8).
o J.P. de Haan, 'In het moeras der rechtsvorming. De regels over de rechterswisseling in de civiele procedure', AA
2023/4, p. 257-265.
o F.J.P. Lock, 'De rol van de civiele rechter en de aanvulling op artikel 24 Rv', RM Themis 2020/6, p. 252-262.
o R.H. de Bock, 'Liever kwijt dan rijk: de artikelen 24 en 25 Rv over wat de rechter (niet) mag en moet', AA
2023/10, 724-725.
o D. de Wolff, 'Geschil- en conflictoplossing door de civiele rechter en de rol van advocaten', TvPP 2023/3, p. 94-
98.
o R.C. Hartendorp, 'Maatschappelijk effectieve rechtspraak als kader voor een nieuwe verhouding tussen rechter en
rechtzoekenden?', AA 2023/10. p. 806-811.
Week 2
Er is deze week geen literatuur voorgeschreven (alleen arresten en hoofdstukken uit het boek)
Week 3
o V. van den Brink, 'Stellen, betwisten, bewijzen, een handleiding', Praktisch Procederen 2008/4
Week 4
o Rogier Hartendorp, Alledaagse rechtspraak: een pragmatische kijk op oordeelsvorming, Rechtstreeks 2009, nr. 2,
p. 7-48
o Maria IJzermans, De rol van rechterlijke emoties bij het oordelen, Rechtstreeks 2012, nr. 3, p. 15-37
Week 5
Dit is een onderwijsvrije week
Week 6
o R. Verkijk, 'Moderne bewijslevering door videobeelden', TvPP 2023/2, p. 46-52
Week 7
o Kim van der Kraats, De mondelinge einduitspraak - dat smaakt naar méér, Tijdschrift voor civiele
rechtspleging 2019/01, p. 15-21
o G. van der Bruggen, Klare taal in uitspraken. Meer dan stijl alleen, NJB 2020/1808
o T. Dopheide, Bedankt… je hoort nog van ons (of niet). Het terugkoppelen van de beslissing aan
minderjarigen: we moeten het en we willen het. Kunnen we het ook?, REP 2022/474
, Litigation
HOOFDSTUK I.1 INLEIDING
I.1.1 HET NJV-JAARTHEMA VOOR DE CIVIELE PROCEDURE
Het NJV-jaarthema: afscheid van de klassieke procedure
Relevantie:
o Innovaties in de rechtspraak: Kwaliteit en Innovatie(KEI), Maatschappelijk effectieve rechtspraak(MER) en de
rechter als een breed georiënteerde conflictoplosser. Kernthema’s vernieuwingen
• Laagdrempelige toegang tot de rechter
• Regie en maatwerk
• Aandacht voor achterliggende belangen en conflicten: zodat rechtspraak bijdraagt aan de daadwerkelijke
oplossing van het conflict en aansluit bij de behoefte van de burger
• Digitalisering
o Innovatieve pilots: Er zijn veel innovatieve pilots(lokale initiatieven) bij de gerechten en de gerechten willen
graag een uniform beleid.
o Sinds de jaren 90 stimuleert de overheid de inzet van buitengerechtelijke geschilafdoening, vooral mediation.
o De wisselwerking tussen rechtspraak en andere afdoeningswijzen: deze neemt toe, bv door doorverwijzing en
mediation technieken op een zitting
• Dit brengt vragen over bijvoorbeeld het evenwicht tussen de vertrouwelijkheid en de waarheidsvinding.
o Onvrede: De innovatie komt mede vanuit de onvrede over de civiele rechter
• de kosten
• de duur
• de complexiteit
• onzekerheid over de uitkomst
• Het toernooimodel: zou contraproductief zijn voor een daadwerkelijke oplossing voor het conflict.
I.1.2 EEN HOOFDVRAAG EN DRIE SPEERPUNTEN
Hoofdvraag: welke zijn de gevolgen voor de civiele procedure en voor de civiele rechter van alle vernieuwingen
binnen en rond rechtspraak en hoe wenselijk zijn die gevolgen?
Speerpunten:
o Regie en maatwerk door de rechter
o De opkomst van mediation, zowel als alternatief voor de rechtspraak als als middel of methode binnen de
rechtspraak
o De opkomst van ODR en het belang van digitalisering voor civiele rechtspraak
HOOFDSTUK I.2 RELEVANTIE VAN DRIE TRENDING TOPICS ROND DE CIVIELE
PROCEDURE
I.2.1 INLEIDING
3 trends rond civiele overheidsrechtspraak:
o Regie en maatwerk binnen de rechtspraak
o De opkomst van mediation
o De opkomst van digitalisering en online dispute resolution(ODR)
, Litigation
I.2.2 REGIE EN MAATWERK BINNEN DE RECHTSPRAAK
I.2.2.1 KEI
KEI: onder dit programma wordt een digitale civiele procedure ingevoerd(procesinleiding-verweerschrift-mondelinge
behandeling-uitspraak)
Speerpunten digitale civiele procedure:
o Snelheid en effectiviteit: door strakke wettelijke termijnen
o Maatwerk en regie: Rechters kunnen regiezittingen organiseren om de aanpak van zaken te optimaliseren en
kunnen afwijken van standaardprocedures voor een betere afhandeling.(bv art. 30K lid 2 Rv)
De succesvolle toepassing hangt af van de bereidheid en capaciteit van rechters om deze mogelijkheden te benutten.
I.2.2.2 MAATSCHAPPELIJK EFFECTIEVE RECHTSPRAAK
Conflictoplossing door de rechter(waar vele voor pleiten) impliceert een meer actieve rechter te die op zoek is naar
onderliggende behoeften en belangen die mogelijk niet direct juridisch relevant hoeven te zijn.
Rechtspraak is maatschappelijk effectief als(RvdR): ‘als daarbij tijd en aandacht kan worden besteed aan eventuele onderliggende
en niet of minder juridische kwesties en maatschappelijke problematiek, als de rechter laagdrempelig is en wordt ingezet in alle
zaken waarin die inzet voor de burger relevant is, als de beslissing van de rechter toegevoegde waarde heeft en de rechter geen
stempelmachine is en als de rechter de gerechtvaardigde verwachtingen van de burger ook daadwerkelijk waarmaakt’
I.2.2.3 CONCRETE INITIATIEVEN EN PILOTS BIJ GERECHTEN
Er zijn veel initiatieven in de praktijk(van onderop ontstaan) die beogen bij te dragen aan daadwerkelijke, finale
conflictoplossing.
Initiatieven MER:
o Aandacht voor onderliggende belangen: initiatieven waarbij de aandacht voor meer dan alleen het juridische
geschil centraal staat en de rechter nadrukkelijk op zoek gaat naar onderliggende belangen, behoeften en
eventuele problemen van partijen.
• Conflictoplossing op maat(2008-2009)
• Gericht op Oplossing(GOO)-behandeling: het doel van de zitting is een 3 fasen GOO:
regeling, onderhandelingsbereidheid en oplossingsgerichtheid zijn o Feiten achterhalen
vereiste. o Onderliggende belangen
• Andere zittingsmethodes: zoals het coachmatrix of het 7i-model achterhalen
o Laagdrempelige rechtspraak op locatie: zoals de spreekkuurrechter en de o Onderhandelen (en
burenrechter, met de kenmerken: schikking)
• Rechters reizen naar geschillocatie
• Mondelinge procedure zonder processtukken,
• Partijen en eventueel familie wordt betrokken
• Luisterend oor v/d rechter: staat centraal
• Bereidwilligheid van partijen noodzakelijk voor deelname
• Procedure: Gericht op schikking, maar kan eindigen met een rechterlijke beslissing
• Kosten: laag, er geldt ook geen verplichte procesvertegenwoordiging
o Vroege interventie, regie en diagnose: de onderliggende belangen proberen te achterhalen o.a. om de juiste
afdoeningswijze te kiezen
o Vroege interventie in familiezaken: veel pilots via het visiedocument
• Regiezittingen
• Piketmediation
• POTS: poging Ouderschapsplan tijdens schorsing
o Conflictoplossing door ruim verwijzingsbeleid in familiezaken:
• Mediation: via art. 818 lid 2
• Deskundige benoemen(art. 194 Rv): bij conflicten tussen ouders en kinderen
• Gedragsdeskundige als bijzonder curator: via art. 1:250 BW
• Uniform hulpaanbod: tussen gerechten, gemeenten en een aantal specifieke hulpverleners
, Litigation
I.2.3 BEVORDERING VAN BUITENGERECHTELIJKE GESCHILAFDOENING,
MEDIATION IN HET BIJZONDER
Beleidsbrief ‘meer wegen naar het recht’: wil ADR bevorderen(arbitrage, bindend advies en vooral mediation).
Vier doelen beleidsbrief:
o Dejuridisering
o Kwalitatief goede en efficiënte geschiloplossing
o Het bieden van pluriforme toegang tot het recht met keuzemogelijkheid en de eigen verantwoordelijkheid van
burgers bij geschiloplossing.
o Het verminderen van de druk op de rechtspraak
Maatregelen: die de gang naar de rechter ontmoedigen en partijen stimuleren gezamenlijk hun problemen op te lossen
o Verplicht Ouderschapsplan (2009): Bevordert buitenrechtelijke oplossingen voor gevolgen van scheidingen voor
kinderen, stimuleert overleg tussen partijen
o Innovatieagenda rechtsbestel (2011): Introduceert verbeteringen in buitengerechtelijke procedures, inclusief
arbitragerecht modernisering en versterking van geschillencommissies via subsidies
o Focus op Mediation: Overheid stimuleert sinds de jaren '90 mediation als alternatief voor rechtspraak, met
gerechtelijke verwijzingsmogelijkheden en wettelijke verankering (art. 818 lid 2 Rv).
o Consultatievoorstel ‘wet bevordering mediation’: Beoogt het gebruik van mediation te stimuleren door
kwaliteitsborging van mediators en aanpassingen in burgerlijk procesrecht(art. 22a Rv)
• Het vrijwillig karakter van mediation wordt benadrukt.
o Procesbevoegdheden voor Mediators: Door invoering van informele deelgeschilprocedure(art. 1019ee Rv) en
procedure voor bekrachtiging van overeenkomsten na geslaagde mediation(art. 1019ff lid 1 Rv)
o Europese Ontwikkelingen: Implementatie van de Europese Mediationrichtlijn in 2012 en ontwikkeling van
aanbevelingen door de RvE voor conflictoplossing in familiezaken
I.2.4 ODR, DIGITALISERING EN RECHTSPRAAK
Met de digitalisering en ODR zijn grote verandering in de rechtspraak te verwachten. Digitalisering van
geschilbeslechting buiten de rechtspraak gaat sneller dan digitalisering binnen de rechtspraak. Er zijn veel online
hulptools en digitale procedures. Voor de burger leidt dit tot een vergroting van de toegang tot het recht. Daarnaast
nemen met ODR de alternatieven voor overheidsrechtspraak toe.
Digitalisering binnen de rechtspraak: het geheel aan digitale mogelijkheden die bijdragen aan rechtspraak.
Digitaal procederen: is nu nog beperkt tot het volgende(maar zal met KEI uitbreiden en ontwikkelen)
o Procederen bij de ekantonrechter
o Procederen in civiele vorderingszaken
o Communiceren met de rechtbank over faillissementen(toezicht)
o Het indienen van het webformulier verdelen en verrekenen
I.2.5 CONCLUSIE
De civiele rechtspraak zindert van innovatiedrang. Er wordt gestreefd naar kwaliteit en innovatie van rechtspraak door
herziening en digitalisering van de civiele procedure (KEI) en naar maatschappelijk effectieve rechtspraak.
HOOFDSTUK I.3 NORMATIEVE RODE DRADEN VOOR DIT PREADVIES
I.3.4 KLASSIEKE EN MINDER KLASSIEKE (PROCES)BEGINSELEN
Verschillende beginselen spelen een rol in de nieuwe ontwikkelingen.
De klassieke procesbeginselen voor de civiele procedure(art. 6 EVRM en art. 19 Rv): vormen een waarborg voor de
fundamentele procesbeginselen.
o Toegang tot de rechter Fundamentele procesbeginselen:
o Hoor en wederhoor o Een zorgvuldige eerlijke procedure;
o Redelijke termijn o waarbinnen de rechter rechtspreekt;
o Onafhankelijkheid en onpartijdigheid o knopen doorhakt als partijen er niet
o Openbaarheid uitkomen;
o Motivering o en titels verschaft om verkregen
o Partijautonomie
rechten te realiseren
o Een lijdelijke (t.a.v. de omvang van de rechtsstrijd) en actieve
(t.a.v. het procesverloop) rechter.
