Contractenrecht hoorcollege 1
Schuin= gesproken aantekening
Recht= dia
Onderstreept= de naam van de dia
Het verbintenissenrecht
Wat is een verbintenis?
Verbintenis= verschuiving van vermogen, tussen twee of meer personen, waarbij de een een recht heef en de
ander een plicht.
- Een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking
- Tussen twee of meer personen
- Op grond waarvan de één een recht heef op een prestate
- Waartoe de ander verplicht is die te verrichten
De overeenkomst is de belangrijkste verbintenis die we kennen.
Primair ontstaan verbintenissen alleen uit de wet.
HR Quint/Te Poel bracht hier verandering in. “Indien de wet geen regeling voor het geval kent moet er een
oplossing worden gezocht die past in het stelsel van de wet en die aansluit bij de wel in de wet geregelde
gevallen.”
Art. 6:1 BW, we hebben een open systeem van verbintenissen.
De overeenkomst
Aan een rechtsfeit bindt het objecteve recht rechtsgevolgen aan. Hiervoor is nodig aanbod & aanvaarding (art.
6:217 BW).
Totstandkoming van een overeenkomst
Een overeenkomst is opgebouwd uit willen + verklaringen.
Waar vinden we regels over totstandkoming overeenkomst terug?
- Boek 3 (art. 3:33 – 3:38 BW) en Boek 6 (art. 6:217 – 6:225 BW) gelaagde structuur
Obligatoire overeenkomst=
- Rechtshandeling
- Opgebouwd uit wil en verklaring (in beginsel vormvrij, art. 37 lid 1 BW)
- Twee overeenstemmende wilsverklaringen doen overeenkomst
ontstaan (art. 3:33 BW)
- Verbintenisscheppend karakter van de overeenkomst
Aanbod en aanvaarding
Art. 6:217 BW
- Welke elementen moet een aanbod bevaten?
Een aanbod moet alle essentile kenmerken van de zaak bevatenn
, - Art. 6:227 BW bepaalbaarheidsvereiste
n zodat men met een simpele ‘ja’ kan aanvaarden
Art. 3:37 lid 3 BW
- Wat is een rechtsgeldige aanvaarding?
Een vormvrije wilsverklaring van de wederpartj dat zij het aanbod aanvaardt èn die de
persoon tot wie zij is gericht heef bereikt
- HR 14 juni 2013, ECLI:NL:HR2013:BZ4104 (Centavos/Stchtng Nieuwenhuis), m.nt. T.F.E. Tjong Tjin
Tai -> uitleg omtrent aanvaardingstheorieën (ontvangst-, uitngs-, verzend- en vernemingstheorie)
In dit arrest is bepaald dat wij de ontvangstheorie kennen.
Ontvangstheorie= de overeenkomst komt tot stand vanaf het moment dat we mogen verwachten
dat de aanvaarding de aanbieder heef bereikt.
Wilsvertrouwensleer
Art. 3:33 BW -> wilsverklaringen
Wat als wil en verklaring uiteenlopen?
Dan komt er geen rechtsgeldige overeenkomst tot stand.
- Verschrijving, verspreking, ‘grapje’ etc. (oneigenlijke dwaling)
- HR 17 december 1976, NJ 1977, 241 en HR 5 december 1986, NJ 1987, 382 (Bunde/Erckens)
Gevolg? Er komt geen overeenkomst tot stand (wilsontbreken)
- Tenzij: gerechtvaardigd vertrouwen wp (art. 3:35 BW)
*Onderzoeksplicht wp (art. 3:11 BW)
Klopt het wat de ander zegt?
*HR 11 december 1959, NJ 1969, 230 (Eelman/Hin)
Elektronisch contracteren
Bijv. per e-mail
In beginsel niet anders, regels aanbod en aanvaarding van toepassing.
Wel nadere vereisten aan internetransactes, zie art. 6:227a-c BW
Koop op afstand:
- “Nederlandse consumenten besteedden € 22,5 miljard online in 2017” (bron thuiswinkel.org)
- Implementate Europeesrechtelijke Dienstenrichtlijn in art. 230a-z BW
- Specifeke informateplichten aanbieder (art. 230m BW)
Waarom? Omdat je niet weet met wie je aan het contracteren bent.
- Bedenktjd14 dagen (art. 230o BW)
Vanaf het moment van thuis bezorging, maar wat mag je met het product doen?
Herroepingsrecht zonder opgaaf van redenen
Schrifelijke of mondelinge verklaring
Zie ook art. 230p BW voor uitzonderingen
Wanneer terugsturen niet mag.
Wanneer is uitleg aan de orde?
Grofweg vier situates:
- De in een overeenkomst opgenomen tekst is onduidelijk;
- Een in de overeenkomst opgenomen bepaling is voor meerdere uitleg vatbaar (HR
Bunde/Erckens);
- Partjen menen dat, hoewel de tekst duidelijk is, zij iets anders bedoeld hebben;
- De overeenkomst kan meerdere rechtsgevolgen meebrengen.
Rechtsgevolgen vloeien niet alleen voort uit de overeenkomst, maar ook uit de wet, gewoonte en redelijkheid
en billijkheid.
Welke handvaten biedt het recht?
BW: geen specifeke regeling voor uitleg, wel incidentele bepalingen:
, - Artkel 6:231 jo 6:238 lid 2, tweede zin, BW (contra proferentem regel)
Contra proferentem regel= als in algemene voorwaarden een beding bestaat dat onduidelijk is,
dan wordt deze in het nadeel voor degene die het contract heef opgesteld uitgelegd.
- Artkel 6:248 BW, redelijkheid en billijkheid
“Een overeenkomst heef niet alleen de door partjen overeengekomen rechtsgevolgen, maar ook
die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van
redelijkheid en billijkheid voortvloeien.”
- Artkel 3:35 BW, gerechtvaardigd vertrouwen
Er zijn nog vele gezichtspunten uit de jurisprudente
Wilsvertrouwensleer & uitleg
Wilsvertrouwensleer en totstandkoming
- Art. 3:33 en 3:35 BW
Wilsvertrouwensleer en de inhoud van de overeenkomst (uitleg)
- HR Bunde/Erckens (1977) (erg belangrijk op dit gebied)
Uitleg als verlengde van de wilsvertrouwensleer
Gerechtvaardigd vertrouwen centraal (art. 3:11, 3:35 BW)
HR Haviltex (1981), is nog steeds de geldende regel betrefende uitleg
Valk, NJB 2018: “Tussen de wilsvertrouwensleer en uitleg bestaat geen enkele tegenstelling.”
Haviltex – criterium (rechtsregel uitleg)
Van objecteve uitlegnorm naar subjecteve uitlegnorm.
Een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract is onvoldoende om de verhoudingen van
partjen te bepalen en een leemte aan te vullen. Het komt aan op de zin die partjen in de gegeven
omstandigheden redelijkerwijs over en weer aan deze bepalingen mochten toekennen en wat zij redelijkerwijs
van elkaar mochten verwachten.
Toepassing van de Haviltex-formule
Relevante omstandigheden zijn o.m. de maatschappelijke kring waartoe partjen behoren, de rechtskennis die
van partjen kan worden verwacht, eventuele juridische bijstand, mate van gedetailleerdheid van de
overeenkomst, gedrag van partjen etc.
Posite van derden
- Relatviteitsbeginsel
Contract geldt alleen tussen contractspartjen
- Partjautonomie
Zelf zeggenschap hebben met wie je een contract sluit en waarover
- Derden die geen partj zijn bij de overeenkomst kunnen er wel rechten aan ontlenen
- CAO-norm
CAO-norm
Wanneer derden betrokken zijn wordt de taalkundige uitleg belangrijker, mits niet betrokken bij
onderhandeling (en zo dus geen inmenging). Dit betekent niet dat de subjecteve uitleg niet meer geldt.
CAO-norm
- HR 20 februari 2004, NJ 2005/493 (Pensioenfonds DSM/Fox)
- HR 25 november 2016, NJ 2017/114 (FNV/Condor)
Uitzondering op de cao-norm. Niet openbare stukken doen mee want in dit geval beschermd de
cao-norm derde niet.
Rato CAO-norm: “(…)) strekt de CAO-norm er in de eerste plaats toe te voorkomen dat niet kenbare
partjbedoelingen worden tegengeworpen aan derden. Niet kan worden aanvaard dat een bepaling van een
