Verpleegkundige kennis
Blok 1a: verloskunde en kraam
Casus 1: Annet
Annet is 25 jaar en werkt fulltime als receptioniste. Ze heeft een actief sociaal leven en sport twee keer in
de week. In het weekend gaat ze vaak met haar vrienden op stap. Ze woont alleen in een appartementje in
Amsterdam West. Ze heeft geen vaste relatie. Ze gaat naar de huisarts met plotselinge buikklachten onder
in haar buik. Ze geeft erge drukpijn aan en voelt zich moe, huilerig en ‘anders dan anders’. Haar
ontlastingspatroon is in orde en ook heeft ze een gezonde eetlust. Ze heeft geen andere ziektes onder de
leden. De huisarts ontdekt dat ze zwanger is, ondanks dat ze anticonceptie gebruikt in de vorm van de pil.
Ze heeft deze zwangerschap niet gepland en besluit om tot abortus provocatus over te gaan. Er wordt een
echo gemaakt om de duur van de zwangerschap te bepalen voordat tot abortus provocatus kan worden
overgegaan. Bij de echo blijkt dat het gaat om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Klachten
Symptomen die passen zwangerschap:
- Moeheid hormonen ontregelen slaappatroon, grote energievraag van het lichaam; hormonen gieren
door het lijf, placenta moet gemaakt worden.
- Stemmingswisselingen = huilerig De stemming kan van het ene op het andere moment omslaan. Van
ontzettend vrolijk tot strontchagrijnig/depressieve buien en van zeer ontspannen tot compleet
gestrest. Er is geen controle meer over de eigen emoties. Het enige dat voorspelbaar lijkt aan de
emoties, is dat ze onvoorspelbaar zijn.
- Gevoel ‘anders dan anders’ veroorzaakt door de verandering in hormoonhuishouding.
Symptomen die passen bij EUG:
- Plotselinge buikpijn onder in buik kan veroorzaakt worden door EUG, omdat andere plekken in
het lichaam buiten de baarmoeder er niet op gebouwd zijn om zwangerschap uit te dragen. De plaats
van innesteling (vaak eileider) wordt opgerekt, er komt spanning op te staan en dit veroorzaakt op
den duur pijn. Naarmate embryo groter wordt, neemt pijn toe.
- Erge drukpijn Pijn bij druk op de Douglas-holte is een symptoom van een EUG veroorzaakt door
een bloeduitstorting in de Douglas-holte (= ruimte tussen baarmoeder en endeldarm in buikholte van
vrouw).
Overige symptomen:
- Ontlastingspatroon is in orde Bij zwangere vrouwen komt vaak obstipatie voor, dit wordt
veroorzaakt doordat darmperistaltiek trager is, waardoor ontlasting droog/hard kan worden, door
progesteron.
- Gezonde eetlust Zwangere vrouwen hebben vaak eetbuien.
- Geen andere ziektes onder de leden
Samengevat de klachten passen bij een (buitenbaarmoederlijke) zwangerschap.
Anticonceptiepil
De pil is de meest gebruikte anticonceptiemethode in Nederland. In de pil zitten hormonen die voorkomen
dat je zwanger wordt. De hormonen zorgen ervoor dat er geen eicel vrijkomt. Daarnaast maken de pillen
het slijm in de baarmoederhals dikker waardoor zaadcellen hier minder goed doorheen kunnen.
Bovendien beïnvloeden de hormonen de baarmoederwand, zodat een bevrucht eitje zich daar niet kan
innestelen. Er zijn veel verschillende soorten en merken van de anticonceptiepil beschikbaar. De
anticonceptiepil is een methode met een hoge betrouwbaarheid. De betrouwbaarheid gaat omlaag als de
pil (meerdere keren) vergeten wordt.
Afwijkende zwangerschap
Buitenbaarmoederlijke zwangerschap/extra uterine graviditeit (EUG) = Afwijkende locatie van
zwangerschap. Het eitje nestelt zich buiten baarmoederslijmvlies, vaak in 1 vd eileiders (tubaire
graviditeit), eierstokken (ovariëel) of buikholte (abdominaal), zelden in baarmoederhals (cervicaal).
Veroorzaakt gevaarlijke situatie. In meeste gevallen sterft embryo in 2 e maand van zwangerschap, gaat
, Verpleegkundige kennis
gepaard met hevig bloedverlies. Zwangerschap kan zelden voldragen worden. Oorzaken: EUG wordt
veroorzaakt door verstoord transport van bevruchte eicel, door:
- Resttoestanden van vroeger doorgemaakt infecties, deze veroorzaken beschadiging of verlies van
trilhaarepitheel van eileider, vernauwingen of vergroeiingen van eileiders.
- Eerdere operaties littekenweefsel vermoeilijkt het transport
- Afwijkingen van vrucht, waardoor deze zich niet kan transporteren
- Eerder doorgemaakte EUG
Symptomen:
- Zwangerschapstekenen amenorroe en verhoogt HCG geeft positieve zwangerschapstest. HCG in
bloed is lager dan bij zwangerschapsduur hoort. HCG stijgt niet snel/daalt langzaam.
- Bloedverlies door afstoten van gedeelten van baarmoederslijmvlies. Er kan bloedverlies zijn naar
buikholte wat pijn en peritoneale prikkeling veroorzaakt en waardoor er een ‘acute buik’ kan
ontstaan. Tekenen van ernstige bloeding in buik; pijn links-/rechtsonder in buik die toeneemt, hevige
buikpijn, bewegen/ademhalen doet pijn, pijn bij schouderbladen (bij liggen). Bij een normale
zwangerschap zorgt de wand van de baarmoeder voor voldoende voedingsstoffen. Maar bij een BBZ
ontbreekt deze voedingsbodem, waardoor het vruchtje in groei achterblijft en voortijdig afsterft. Ook
dat kan leiden tot bloedverlies.
- Buikpijn omdat andere plekken in het lichaam buiten de baarmoeder er niet op gebouwd zijn om
een zwangerschap uit te dragen. De plaats van innesteling (vaak eileider) wordt opgerekt, dit
veroorzaakt op den duur pijn. Naarmate embryo groter wordt, neemt pijn toe.
Risico’s: bloeding, scheuren eileider, verhoogde kans op herhaling bij volgende zwangerschap.
Behandeling:
- Laparoscopie Via een kijkoperatie in de buik, d.m.v. snee in onderrand van navel, boven
schaambeen en de zijkanten van onderbuik. Als EUG wordt herkend, wordt het verwijderd, mits deze
groot genoeg is. Er kan besloten worden de hele eileider te verwijderen.
- Laparotomie Als EUG groot is of bij een bloeding door het barsten van een eileider. Via buiksnede
wordt eileiderwand geopend en de vrucht eruit gehaald. Bij een scheur in de eileider bestaat de kans
dat de eileider verwijderd moet worden.
- Behandeling met medicatie Bij een kleine vrucht kan behandeling met methotrexaat toegepast
worden. Methotrexaat remt de celgroei, kan toegepast worden bij kanker of bij EUG. Door de hoge
dosering breekt de vrucht zich af en wordt via baarmoeder afgevoerd.
- Afwachtende behandelmethode Het lichaam kan de vrucht ook zelf opruimen. Dit is mogelijk als
de vrucht geen hartactie heeft, er weinig klachten zijn, de HCG-waarden dalend zijn en er geen
symptomen zijn van inwendige buik prikkeling.
Abortus provocatus = opzettelijke vruchtafdrijving, voortijdig afbreken van zwangerschap door (medisch)
ingrijpen. De meest voorkomende reden is dat de zwangerschap ongepland was. In Nederland mag er
abortus worden gepleegd tot 24 weken van de zwangerschap en er zijn verschillende soorten
abortusbehandelingen die uitgevoerd worden. De behandeling is afhankelijk van zwangerschapsduur,
deze wordt echoscopisch (vaginaal) vastgesteld:
- Overtijdsbehandeling tussen 12-16 dagen over tijd. Baarmoedermond wordt verdoofd en
bevruchte eicel wordt met een dun buisje weggezogen uit baarmoeder. Vrouw voelt dan een korte,
hevige kramp. De behandeling duurt enkele minuten. Er is geen sprake van bedenktijd van 5 dagen,
bij de andere behandelingen is dit wettelijk verplicht.
- Abortuspil tot 63 dagen na de 1e dag van laatste menstruatie. Procedure bestaat uit het oraal
innemen van 1 tablet mifepriston in ziekenhuis/kliniek, zorgt ervoor dat zwangerschap niet verder
groeit en vruchtje loskomt van baarmoeder. 36 tot 48 uur later brengt de vrouw zelf vaginaal 4
tabletten misoprostol in. Embryo wordt afgestoten door baarmoedercontracties. Bijwerkingen:
bloedverlies, buikpijn, misselijk, diarree, hoofdpijn.
- Zuigcurettage tot 12 weken amenorroe uitgevoerd. Behandeling duurt ±10-15 minuten en kan
onder plaatselijke verdoving of sedatie worden uitgevoerd (op wens van vrouw). De baby wordt uit
baarmoeder gezogen d.m.v. een buisje en vacuümpomp. Eendenbek (speculum) opent de
baarmoedermond, waarna een buisje in baarmoedermond wordt gestoken. Baby heeft al
vingers/teentjes, botjes zijn echter nog week. Er kunnen losse ledematen of andere delen van het
lichaampje achter in de baarmoeder blijven, die handmatig verwijderd worden door met een
instrument langs de wanden van de baarmoeder te schrapen. Na de behandeling blijft patiënt nog 1-2
uur in de kliniek voor nacontrole. Hier vindt ook de rol van de verpleegkundige plaats, want deze
controleert het bloedverlies na behandeling. De totale verblijfsduur bij een zuigcurettage
