Tekst 1: Werken met sociale netwerken
Wat zijn sociale netwerken:
Mensen vormen een sociale netwerk als er sprake is van een bepaalde mate van sociale
binding. Binding ontstaat doordat je elkaar kent of doordat je samen bepaalde activiteiten
doet. Een sociaal netwerk kan worden gedefinieerd als het web van sociale relaties rond het
individu, waar het individu zelf deel van uitmaak. Een sociaal netwerk is een verzamelnaam
voor het geheel aan betekenisvolle personen dat functioneert als ondersteuningsbron voor
het eigen welzijn en dat van andere personen in het netwerk.
Basale psychische en sociale behoefte van sociale netwerken die ieder mens heeft:
1:Affectieve behoefte: Bijvoorbeeld de behoeft om geliefd te zijn als persoon gewaardeerd te
worden, de behoefte aan emotionele ondersteuning.
2.De behoefte aan aansluiting: Zoals de behoefte erbij te horen en veilig te zijn, aansluiting
en steun te vinden op basis van interesses, waarden en achtergronden.
3. De behoefte aan stabiliteit: Wat inhoudt dat de banden met mensen op basis van
uitdrukkelijke voorkeur, en banden met familie.
4. De behoefte aan materiele en instrumentele middelen, variërend van huisvesting en
voeding tot informatie, praktische hulp en bijstand.
Berman en Phillips noemen vier primaire functies die sociale netwerken vervullen om aan
de boven genoemde basisbehoeftes tegemoet te komen en zo bij te dragen aan gezondheid
en welzijn. Namelijk sociale steun, sociale invloed, sociale betrokkenheid en toegang tot
hulpbronnen.
Sociale steun
Sociale steun word meestal ingedeeld in vier typen namelijk:
emotionele steun: Dat heeft te maken met de hoeveelheid liefde, zorg, sympathie en begrip
die je van iemand krijgt.
instrumentele steun: Daar gaat het om hulp, bijstand of assistentie bij de vervulling van
concrete behoeften, zoals boodschappen doen, vervoer naar afspraken, bellen, koken etc.
Beoordelingssteun: heeft te maken met hulp bij het nemen van beslissingen, de juiste
feedback geven beslissen.
Informatieve steun: omvat het geven van advies of informatie om in bepaalde behoeften te
kunnen voorzien.
Sociale invloed
Netwerken kunnen gezondheid en welzijn via verschillende wegen beïnvloeden. Mensen
verkrijgen een normatief richtsnoer door hun eigen houding te vergelijken met een
referentiegroep van vergelijkbare anderen. Houdingen worden bevestigd en versterkt als ze
dezelfde zijn als die van de vergelijkingsgroep maar worden gewijzigd als ze hiervan
afwijken.
Sociale betrokkenheid en gehechtheid
Participatie en betrokkenheid betekenen dat netwerkcontacten in concrete activiteiten zijn
omgezet. Via sociale betrokkenheid worden sociale netwerken gedefinieerd en versterkt. Zij
leveren betekenisvolle sociale rollen op, bijvoorbeeld de rol als ouder of gezinslid,
beroepsrollen die op hun beurt een gevoel van waardering, erbij horen en gehechtheid
bieden.
,Toegang tot hulpbronnen
Sociale netwerken geven toegang tot materiele goederen, persoonlijke en materiele steun en
diensten. Op deze wijze geven zij mensen de beschikking over gewenste en noodzakelijke
mogelijkheden en hulpbronnen in de samenleving. Sociale kaart vindt de burgers en
hulpverleners informatie over organisaties en instanties en het aanbod van producten,
diensten en activiteiten binnen een sociaal domein.
Talentontwikkeling: Samengevat helpt participatie in netwerken bij de persoonlijke
ontwikkeling van talenten en stelt mensen in staat om productief te zijn.
Geen mens kan zonder: Geen mens kan zonder sociale netwerken. Zij kan beschouwd
worden als een verzameling van hulpbronnen, een groep mensen waarbinnen ieder met zijn
kwaliteiten voor een ander van betekenis is.
Dysfunctionele netwerken: Een sociaal netwerken kan uit balans raken als een groot
gedeelte van de leden steunt op de inzet van anderen, als er sprake is van een overdaad
aan sociale controle, of vormen van machtsuitoefening en agressie, de positieve functies van
netwerk teniet doen. Sociale netwerken kunnen elkaar alleen benutten als er sprake is van
gemeenschappelijke belangen en overtuigingen.
Civil society: Het geheel van sociale netwerken en maatschappelijke organisaties binnen een
samenleving wordt ook wel civil society genoemd. Het gaat dan om de belangen, rechten en
plichten van ieder lid van de samenleving. Tegenwoordig is het belang van actief
burgerschap belangrijk, jezelf inzetten voor de maatschappij.
Kenmerken van een sociaal netwerk
Kenmerken van netwerken hebben betrekking op de volgende aspecten:
- omvang: het aantal netwerkleden
- dichtheid: de mate waarin de leden met elkaar verbonden zijn.
- gebondenheid: de mate waarin ze worden gedefinieerd door traditionele structuren, zoals
familie, werk, de buurt.
- homogeniteit: de mate waarin de lede van het netwerk met elkaar overeenstemmen in
bijvoorbeeld werkzaamheden, normen, waarden of leeftijd.
Als we naar de structuur van het netwerk kijken, dan hebben de banden van de
netwerkleden de volgende kenmerken.
- frequentie van het contact: aantal contacten in levende lijve of per telefoon, e-mail of via
sociaal media.
Kwaliteit: de mate waarin transacties (handelingen/acties die je onderneemt met elkaar) tot
steun en positieve effecten leiden.
Duur: hoelang mensen elkaar kennen of met elkaar om gaan.
Wederkerigheid: de mate waarin uitwisselingen of transacties gelijk opgaan of wederkerig
zijn.
strong ties: sterke banden houdt in dat er bijvoorbeeld veel en intensieve onderlinge
contacten zijn. Dit kan gebaseerd zijn op dagelijkse omgang of sterke gemeenschappelijke
normen en waarden.
weak ties: Door globalisering en individualisering is het accent de laatste decennia
verschoven naar netwerken met zwakke banden.
maatschappelijke steunsysteem:
Een sociaal netwerk functioneert ook als een maatschappelijke steunsysteem. Steun geeft
houvast en bescherming tegen terugval en geeft gelegenheid om sociale rollen te vervullen.
, kwartier maken:
mensen richten zich enerzijds op het vergoten van toegankelijkheid van sociale netwerken in
de wijk, en anderzijds activiteiten ondernemen om mensen daadwerkelijk met elkaar in
contact te brengen zodat er aansluiting en integratie ontstaan.
Afhankelijk van het vertrek punt kunnen sociale netwerken op verschillende manieren in
beeld gebracht worden
als het oogmerk is om de kwaliteit van het sociaal netwerk van een individuele person te
verbeteren, dan is het bestaande netwerk van de persoon het uitgangspunt. De stappen zijn
dan de volgende:
- het in beeld brengen van het sociaal netwerk
- het formuleren van wensen en behoeftes t.a.v. sociale contacten
- het ondernemen van acties door middel van sociaal netwerkinterventies
Er zijn veel mogelijkheden om te werken aan versterking van sociale netwerken. Deze
interventies kunnen gericht zijn op: het vergroten van de omvang het vergroten van
variatie, het vergroten van de dichtheid, het verbeteren van de bereikbaarheid of het
versterken van zorgkracht. Voorbeelden zijn:
-het hernieuwen van contacten met familieleden en oude bekenden
- het in het contact brengen van iemand met een nieuwe omgeving, zoals een buurtcentrum
of een sportvereniging.
- het inschakelen van vrijwilligers die als zorgvrijwilliger, maatje of buddy kunnen fungeren.
- het bevorderen van contact met mensen die eenzelfde soort ervaringen delen, bijvoorbeeld
via vriendenkringen of herstelgroepen.
- het beter bereikbaar maken van sociale netwerken, door bijvoorbeeld een vrijwilliger te
vragen met iemand mee te reizen, het regelen van een OV-chipkaart, buurtbus of
taxivervoer.
Een netwerkgroep kan verschillende functies vervullen:
- de netwerkgroep kan functioneren als een steunpilaar voor de client. Een voorbeeld is een
herstelgroep of een vriendenkring.
- De leden van de netwerkgroep kunnen elkaar onderling steunen door informatie en
ervaringen uit te wisselen en door elkaar advies te geven bij het oplossen van problemen. Er
ontstaat als het ware een steuncirkel.
- de netwerkgroep kan een coördinerende functie vervullen, bijvoorbeeld door activiteiten
rond de persoon met de zorgvraag op elkaar af te stemmen.
Eigen kracht conferentie: Dit is een bijzondere vorm van een netwerkberaad, namelijk een
bijeenkomst die georganiseerd wordt op basis van meestal een complex probleem waarbij
degene met het probleem de hulp inroept van het systeem om een plan te maken.