Uitgebreide samenvatting van alle papers en hoorcollegestof behandeld bij de cursus Economic Psychology in het studiejaar . Het is in het Nederlands geschreven, maar alle belangrijke begrippen zijn in het Engels. Werkcolleges niet inbegrepen, want de stof hieruit komt niet terug op het tentamen.
Economic psychology bestudeert hoe individuen de economie beïnvloeden en hoe de economie
individuen beïnvloedt. Samengevat is economic psychology: an emergent discipline, informed by both
disciplines (eco. en psy.), that leads to a better understanding of people behaving in their economic
lives, and that explores the way economic issues in society affect people’s behavior.
Economic psychology houdt zich dus bezig met kwesties rondom keuzes en decision-making. Ook richt
het zich op erg diverse gebieden zoals milieukwesties, economie, experimenten en tijdsvoorkeuren.
Daarnaast houdt het zich bezig met de impact van externe economische fenomenen op menselijk
gedrag en welzijn. Deze studies relateren aan verschillende niveaus van perspectief: van het
huishouden en de individuele consument tot het macroniveau van hele landen.
Het is in de economische psychologie erg belangrijk dat je niet alleen een theorie bouwt, maar dat je
het ook test met behulp van experimenten, zodat je kan aantonen dat het werkt. Zodoende kunnen er
beleidsvormen en oplossingen bedacht worden voor alledaags gedrag.
Psychologie houdt zich namelijk bezig met menselijk gedrag en de oorzaken en gevolgen hiervan.
Hieronder worden vijf simpele psychologische principes onderscheden die nuttig zijn in deze cursus:
1. Many choices are automatic: mensen weten niet altijd wat ze willen en waarom ze dingen
doen. Vele economische beslissingen zijn irrationeel en/of intuïtief.
2. People are social animals: het gaat niet altijd om wat je zelf hebt, maar ook om wat de ander
heeft. Mensen vergelijken zich met anderen en willen zelf een goede status bemachtigen.
3. People respond to mental models: er is niet altijd een objectieve waarheid. Dit is sterk
afhankelijk van de perceptie die het individu heeft van de werkelijkheid (bv. gezichtsbedrog).
4. People are hard to mobilize: ze zijn van nature lui, inert en optimaliseren niet.
5. Small changes can have big effects: de kleine dingen zijn niet altijd makkelijk te voorspellen.
2
, HC2
Expected Value and Utility Theory
History
De filosoof Bernoulli introduceerde in de 18e eeuw het fenomeen utility. Hij verklaarde dit als een
gevolg van de St. Petersburg paradox: men heeft oneindig veel mogelijke uitkomsten voor
beslissingen, waardoor ze niet objectief en rationeel beslissen.
Utility biedt een alternatief voor value, omdat het niet kijkt naar de pure waarde van de uitkomst maar
naar het nut ervan. Volgens de filosoof Jeremy Bentham moeten we om utility te bepalen het pleasure
voortkomend uit acties meten en vergelijken. Maar hoe wordt geluk gemeten? Daarvoor creëerde hij
twee maten voor pleasure: heldons (unit of pleasure) en dolors (unit of pain). John Stuart Mill had een
iets andere benadering: utility houdt in dat acties juist zijn in omvang als ze geluk stimuleren, maar
fout als ze het tegenovergestelde veroorzaken.
De beroemde econoom Adam Smith (bekend van de rational economic man en de invisible hand) ging
hier dieper op in. Hij stelde dat iedereen in eerste instantie uit eigen belang handelt en dus zijn/haar
utility probeert te maximaliseren. Anderen zullen dit ook doen waardoor men elkaars utility kan
vergroten, en zo helpt iedereen de maatschappij.
Camerer, C. (1999). Behavioral economics: Reunifying psychology and economics.
Ariely, D., & Norton, M. I. (2007). Psychology and experimental economics: A gap in abstraction.
In de 20e eeuw hebben twee trends ervoor gezorgd dat economie en psychologie gescheiden zijn
geraakt. Ten eerste hebben economen zich gefocust op het formaliseren van economie op een
wiskundige manier. Economie werd benaderd met behulp van wiskundige modellen getest met
publieke data, terwijl de psychologie zich focuste op experimenten (manipulaties tussen groepen om
causaliteit te meten).
Deze experimenten en wiskundige formules dienen uiteindelijk dezelfde doelen, maar kennen grote
verschillen. Experimenten maken voornamelijk gebruik van deception en incentives. Deception houdt
in dat participanten ongemerkt gemanipuleerd moeten worden, zodat hun gedrag niet zal afwijken
van hun gedrag in de werkelijkheid. Voor incentives geldt dat psychologen participanten in het donker
laten over informatie rondom values en probabilities, terwijl economen deze informatie juist zullen
delen om te zorgen dat mensen maximal value kunnen inschatten.
Daarnaast kwam het logisch positivisme op, waardoor
sterke assumpties over rationaliteit van economische
agenten een geaccepteerde (maar valse) verklaring
kon bieden voor voorspellingen over economische
beslissingen. Op de volgende pagina zijn negen
assumpties te vinden die vanuit het economische
perspectief toegepast worden. In de afbeelding
hiernaast zijn de grootste verschillen tussen economie
en psychologie opgesomd.
3
, Later deze eeuw kwam hier een verschuiving in door de introductie van onder andere utility
maximization en probability judgement. Clark (1918) stelde dat economie en psychologie
onlosmakelijk verbonden zijn, omdat economie bepaald wordt door gedrag en psychologie de leer van
menselijk gedrag is. George Katona: de behoefte aan psychologie in de economie ontstaat door
krachten die economische processen veroorzaken (actions, decisions and choices). Economische
processen zijn vaak een direct gevolg van het aggregaat van deze drie elementen. Denk bijvoorbeeld
aan de relatie tussen consumentenvertrouwen- en uitgaven. Als het vertrouwen in de economie daalt
(psychologisch proces) dalen de uitgaven van consumenten ook (economisch gedrag).
Zo ontstond behavioral economics, dat als doel heeft mathematische alternatieven te bieden,
onderbouwd door psychologische principes, voor de rationaliteitsassumpties. Er kunnen vier principes
onderscheden worden waarbij dit gedaan wordt (later in de cursus worden deze uitgewerkt):
Assumpties van economic theory:
1. Stable preferences: individuen behouden dezelfde voorkeuren na verloop van tijd en in
verschillende situaties
2. Self-interest: iedereen handelt uit eigenbelang
3. No cognitive limitations: men is in staat om alle informatie goed te verwerken
4. Unlimited will-power: om tot de beste uitkomst te komen
5. Complete information: alle informatie voor elk alternatief is beschikbaar
6. Maximlisation: van de uitkomst
7. Long term perspective
8. No role for emotion
9. No role for fairness
Wat al deze assumpties gemeen hebben is dat ze ervan uit gaan dat de mens rationeel is en dat alles
afgestemd is op de maximal value. Echter, in de praktijk geldt dat mensen waarde willen voor hun geld,
dus wegen ze de pleasure van een consumptie af tegen de prijs die ze ervoor moeten betalen. Dit werd
door Daniel Bernouli samengevat in het begrip expected utility. Expected value functie:
E (u | p, X) = ∑x∈X p(x)u(x)
Oftewel, expected utility van X is gelijk aan de som van één of meer alternatieven van de probability
(kans) van uitkomst X maal de utility van uitkomst X. Echter, expected value kent een groot
mankement: mensen maken regelmatig fouten in hun schatting over de kans dat bepaalde uitkomsten
zullen plaatsvinden. Een belangrijke veroorzaker hiervoor is de availability bias: men is geneigd de
frequentie van een situatie of de kans op een gebeurtenis te beoordelen op basis van hoe gemakkelijk
het in hun gedachten opgebracht wordt.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper llvandervliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
