Volledige en uitgebreide samenvatting van het vak Forensische Behandel- en Zorgprogramma's. Zowel de hoorcolleges als enkele verplichte artikelen zijn meegenomen in deze samenvatting om het zo duidelijk mogelijk te maken (er komt nog een aparte samenvatting van alle literatuur). Om de samenvatting ...
Deze samenvatting dient voor het vak Forensische Behandel- en Zorgprogramma’s
(500850-M-6) aan Tilburg University voor de Master Klinisch Forensische Psychologie,
collegejaar 2023-2024. Afbeeldingen komen uit de slides/ colleges van het
desbetreffende vak.
OPMERKING: De samenvatting is zeer uitgebreid en alle colleges komen aan bod,
maar Prof. Bogaerts heeft aangegeven dat een aantal zaken niet van belang zijn voor
het tentamen, welke wel nog in deze samenvatting staan, dus die kunnen weggelaten
worden:
• College 1.1: Introductie (enkel ter herhaling)
• Module Meerdimensionaal Leren
• College Wetgeving (of alleen “Beroepsgeheim” doornemen)
• College Medicatie (of alleen “antipsychotica, stemmingsstabilisatoren,
medicatie ADHD en libidoremmers” doornemen)
• College Biomarkers inclusief artikel De Looff et al. (2021).
, Forensische Behandel- en Zorgprogramma’s: Uitgebreide samenvatting (2024)
Ivyvanekert
Hoorcollege 1.1: Introductie
Algemene Uitgangsprincipes
Het inrichten van behandeling gaat op basis van drie pijlers, om zo te achterhalen wat
er met de desbetreffende persoon aan de hand is (= in kaart brengen van de
criminogene needs):
• Diagnostiek gebaseerd op de DSM-5: achterhalen
psychopathologie.
• Risico- en beschermende factoren, gemeten door
gevalideerde risicotaxatie instrumenten: achterhalen risico,
en welke factoren delictgerelateerd zijn.
֍ Ernst.
֍ Aanwezigheid.
In de forensische setting wordt er enkel behandeld naar de
risicofactoren die betrekking hebben op het delict (= risico-/ delictgerelateerde
factoren). Beschermende factoren worden wel in acht genomen om te kijken of
deze een effect hebben op het risico (i.o. verminderen of bufferen).
• Het type indexdelict: informatie over het delict wordt gegeven door de Static.
Aan de hand van netwerkanalyse blijkt dat op het moment van opname er weinig tot
geen associaties bestaan tussen risico- en beschermende factoren. Hierdoor kunnen
beschermende factoren geen invloed uitoefenen op de risicofactoren, door ze bijv. te
bufferen of verminderen. Risicofactoren staan hierdoor centraal op het moment van
opname. Wanneer er 3 jaar later gekeken wordt, zien we dat er, door middel van
behandeling, associaties ontstaan tussen risico- en beschermende factoren. Hierdoor
kunnen beschermende factoren dus invloed gaan uitoefenen op de risicofactoren.
Beschermende factoren staan hierdoor centraal op het moment van onvoorwaardelijke
vrijlating.
Responsiviteit
Door middel van het achterhalen van de criminogene behoeftes, krijgt men een beter
inzicht in het risiconiveau van de patiënt. Door middel van het risiconiveau én het
behoefteprincipe kan men nagaan welke behandeling het beste past bij de
problematiek van de patiënt:
• Cognitieve gedragstherapie. • Virtual reality.
• EMDR. • Relatietherapie.
• Psycho-educatie. • Muziektherapie.
• Schematherapie. • Psychomotorische therapie.
• Elektrotherapie. • Etc.
Behandelingen zijn gebaseerd op basis van een protocol op groepsniveau. Echter,
moet in therapie de behandeling zo goed mogelijk worden aangepast op de
desbetreffende patiënt (= responsiviteit). Responsiviteit stelt dat er gebruik gemaakt
dient te worden van behandelprogramma’s die veelbelovend of effectief zijn bewezen
volgens empirisch onderzoek, en er rekening gehouden dient te worden met de
persoonlijke aspecten van de patiënt.
• Algemene responsiviteit: houdt rekening met de eigenschappen van de
behandelaar, zoals dat bijv. een agressieve reactie van de behandelaar er voor
kan zorgen dat het effect van behandeling geminimaliseerd wordt.
2
, Forensische Behandel- en Zorgprogramma’s: Uitgebreide samenvatting (2024)
Ivyvanekert
• Specifieke responsiviteit: houdt rekening met de eigenschappen van de
patiënt die invloed hebben op het effect van de behandeling.
֍ Intelligentie.
֍ Psychiatrische ziektebeelden.
֍ Leeftijd, geslacht en etniciteit (= statische responsiviteitsfactoren):
hebben betrekking op de bereidheid voor therapie.
• De meeste behandelingen zijn ontworpen voor witte mannen van
gemiddelde leeftijd. Hierbij moet rekening gehouden worden met
het feit dat behandeling wellicht minder kan aanslaan bij donkere
mannen van oudere leeftijd.
֍ Motivatie voor behandeling: door middel van het verkrijgen van zelfinzicht
na enkele sessies veranderd de extrinsieke motivatie naar intrinsieke
motivatie.
Het belangrijkste van een succesvolle behandeling is de fit tussen patiënt en
behandelaar. Het behandelprogramma is meer het middel om het doel te bereiken.
(Tegen)Overdracht
Gedurende het proces van behandeling is het belangrijk om waakzaam te blijven voor
overdracht en tegenoverdracht. Het is van belang om hier met collega’s over te praten
en indien nodig de cliënt overdragen aan iemand anders.
• Overdracht: cliënt brengt onbewust gevoelens over naar de therapeut, bijv.
verliefd worden op de therapeut, omdat ze zich veilig en verbonden voelen, wat
ze als kind niet hebben gehad.
• Tegenoverdracht: therapeut brengt onbewust gevoelens over naar de cliënt,
bijv. je irritatie overbrengen naar cliënt.
Hoorcollege 1.2: Behandeling van Zedendelinquenten
Casus
De heer X was veroordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf en het volgen van een verplichte
behandeling voor:
1) Poging tot verkrachting van een minderjarige (14 jaar) in 2014.
2) Gemeenschap met een meisje van 15 jaar meermalen gepleegd in de periode
september 2013 tot mei 2014.
In 2009 werd de heer X veroordeeld voor feitelijke aanranding van de eerbaarheid op
2 meisjes van 13 en 15 jaar oud. Hij werd veroordeeld tot het volgen van een
gedwongen behandeling in de SGGz.
Anamnese
De heer X is 41 jaar oud, wordt beschreven als een sociaal angstig persoon en heeft
kenmerken van een hechtingsproblematiek. Hij is opgegroeid in een gezin van 4
kinderen en is de jongste (8 jaar jonger dan de 3e in rij). Zijn vader gebruikte regelmatig
fysiek geweld ten aanzien van hem. De heer X deed er alles aan om in de gratie van
de vader te staan. Moeder was een teruggetrokken vrouw die de heer X wel steunde
en die altijd een zeer belangrijke rol in zijn leven heeft gespeeld. De vader is overleden
toen de heer X 24 jaar oud was. Moeder leeft nog met wie hij een goed contact heeft.
Ook met zijn broer en zussen heeft hij een goed contact.
3
, Forensische Behandel- en Zorgprogramma’s: Uitgebreide samenvatting (2024)
Ivyvanekert
De heer X heeft drie volwassen relaties gehad (dus geen gefixeerde kindermisbruiker),
waarvan de langste 4 jaar heeft geduurd. Sinds enkele jaren heeft hij geen relatie. Hij
voelde zich steeds geborgen bij deze vrouwen die hem na verloop van tijd wel
verlieten. De reden was steeds: te zeer afhankelijk, te veel leunen op de partner,
verstikkend aandacht opeisen, jaloers. Deze verlating leidde steeds tot woede en soms
tot agressie die hij alleen uitte ten aanzien van voorwerpen (verlatingsangst leidt niet
direct tot internaliserend gedrag, maar externaliserend gedrag → agressie en woede).
Bij het 15-jarig meisje voelde hij zich eveneens veilig en geborgen (zou er sprake zijn
van emotionele congruentie met het kind?; zou hij op hetzelfde emotionele niveau
zitten dan van een kind van 15). Het ging hem niet enkel om de seksualiteit maar om
het contact (merendeel van de mensen met pedofiele stoornis, gebruiken kinderen niet
voor seksueel misbruik, maar juist voor het contact wat op hetzelfde niveau is. Bij
verkrachters worden kinderen/ slachtoffers gezien als object wat enkel gebruikt wordt
voor seks zonder interactie). Betrokkene heeft een laag zelfbeeld en leunt sterk op
anderen. Hij is angstig voor verlating wat hem dan boos maakt. Hij heeft geen
problemen met middelen. De heer X heeft altijd gewerkt en omschrijft zichzelf als
teruggetrokken en verlegen. Hij voelt zich niet exclusief aangetrokken tot pubermeisjes
maar ook tot volwassen vrouwen.
Diagnose
As I : Parafiele stoornis NAO.
As II : Persoonlijkheidsstoornis NAO met narcistische en afhankelijke trekken.
As III : -
As V : GAF = 70-80.
Behandelprogramma Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag
• Standaard verplicht voor elke patiënt
֍ Assessment.
֍ Verkenning en motivatie.
֍ Zelfregulatie.
֍ Terugvalpreventie.
• Additionele modules op indicatie (dus enkel toepassen wanneer nodig voor
specifieke patiënt)
֍ Emotieregulatie.
֍ Impulscontrole en zelfcontrole.
֍ Meerdimensionaal leren, waarnemen en interpreteren: toepassen
wanneer zedendelinquent niet instaat is om zich in te leven in het
slachtoffer. Empathie voor het slachtoffer/ verantwoordelijkheid voor
delict is een belangrijke beschermende factor voor toekomstig recidive.
֍ Probleemoplossende vaardigheden: zedendelinquenten passen
seksuele coping toe, waarbij men problemen oplost door middel van
seksueel grensoverschrijdend gedrag (verbaal, fysiek of beide).
֍ Netwerk: indien zedendelinquent helemaal geen beschermend netwerk
heeft (CoSa).
֍ Schemafocus therapie.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ivyvanekert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
