Psychopathologie
Hoorcollege 1 (hoofdstuk 1 en 2)
Psychopathologie: de wetenschappelijke studie van het psychologisch disfunctioneren,
met als doel om abnormale patronen van functioneren te beschrijven, voorspellen,
verklaren en veranderen
Psychologisch disfunctioneren: De 4 D’s:
Deviance/ afwijkend: in hoeverre is het gedrag afwijkend van wat normaal is
Distress/ lijden, paniek: er moet sprake zijn van significant lijden.
Disfunction/ disfunctioneren: niet meer kunnen functioneren door je stoornis
Danger/ gevaar: vorm je voor jezelf of anderen een gevaar
Behandeling (treatment): een systematische procedure ontwikkeld om abnormaal gedrag
te veranderen naar meer normaal gedrag. Ook wel therapie genoemd.
Therapie heeft 3 hoofdaspecten:
Een patiënt die verlichting zoekt bij de therapeut
Een getrainde, sociaal geacepteerde therapeut, wiens expertise wordt geacepteerd
door de patient en zijn/ haar sociale omgeving
Een reeks van contacten tussen de therapeut en de
Psychopathologie door de jaren heen
Prehistorie(500.000 jaar geleden)
Visie: Geloof in bezetenheid of straf door bovennatuurlijke krachten, demonen of
boze geesten
Behandeling: Trepanatie (gat in schedel boren om de kwade geest te laten
ontsnappen) en Exorcisme (allerlei rituelen/ duiveluitbanning)
Grieken en Romeinen(500 v. Chr. – 500 n. Chr.)
Visie: filosofen en natuurkundigen boden verschillende verklaringen
o Hippocrates: ziekten van lichaam en geest hebben natuurlijke oorzaken
o Humoren: lichamelijke chemicaliën die ons mentale en fysieke
functioneren beïnvloeden. De vier lichaamssappen waar ons lichaam uit
opgebouwd is zouden zijn slijm, zwarte gal, gele gal en bloed. De
verhouding tussen deze vier sappen zouden ons karakter bepalen.
Wanneer de stoffen niet in balans zijn, sprake van een stoornis en moet er
op een natuurlijke manier het overtollige lichaamssap verwijderd worden.
Behandeling: onderliggende lichamelijk pathologie corrigeren
Middeleeuwen (500- 1350 n. Chr.)
Visie:opnieuw geloof in bovennatuurlijke oorzaken, m.n. doctrine van
bezetenheid. Kerk verwierp wetenschappelijke benadering. Psychopathologie
nam enorm toe
, Behandeling: vroegere demonologische behandelingen: Trepanatie,
Exorcisme, Uitdrijvingen
Renaissance (1400-1700 n. Chr.)
Visie:
o Demonologische visie nam af
o Johann Weyer: de geest is net zo ontvankelijk voor ziekte als het lichaam
Behandeling
o Verzorging thuis
o Verzorging in tehuizen/ religieuze plaatsen
o Door andere mensen in huis genomen
o Gemeenschap richtte mentale gezondheidsprogramma’s op
o Krankzinnigengestichten (asylums): intentie was goed, maar door
overbevolking een soort gevangenissen: mensen aan kettingen, werd een
soort attractie om naar ‘gekken’ te kijken
Vanaf 1800
Visie: hervormingen. Mensen met afwijkend gedrag zijn ziek en hebben recht op
een menselijke bejegening
Behandeling:
o morele therapie: hierbij ligt de nadruk op morele begeleiding en
respectvolle behandeling.
o invloedrijk: Pussin en Pinel (frankrijk), Tuke (engeland), Benjamin Rush
en Dorothea Dix (VS), Schroeder van der Kolk (nederland)
o Moderne krankzinnigengestichten
Laat 19e eeuw
Visie:
o Ommekeer morele therapie beweging: opnieuw minder humane
behandeling, vastgebonden etc.
o Apathie: afwijkend gedrag is ongeneeslijk
o Oorzaken: geld- en staftekorten, achteruitgang ‘recovery rates’,
overbevolking, vooroordelen
Behandeling:
o Opnieuw lange termijn hospitalisatie
o Psychiatrische ziekenhuizen in VS: geen therapie en steeds slechtere
levensomstandigheden: dwangbuizen, handboeien, bedden met tralies,
riemen etc. Om patiënten in bedwang te houden
Vroeg 20e eeuw
Somatogene perspectief
Visie:
o Abnormaal functioneren heeft een fysieke/lichamelijke oorzaak (lichaam)
bv vermoeidheid (Emil Kraepelin)
Behandeling:
o Psychiatrische ziekenhuizen op mooie terreinen in de natuur
, o Biologisch n.a.v. ontdekkingen (bv. Link syfilis en algemene parese):
teleurstellende resultaten
Psychogene perspectief
Visie :
o Abnormaal functioneren heeft een psychische/ psychologisch oorzaak
(geest)
Behandeling:
o Mesmer: hypnose voor de behandeling van hysterische stoornissen
o Freud: psychoanalystische behandeling (ambulant). Freud geloofde dat
onbewuste psychologsiche processen de reden zijn voor dergelijk abnormaal
gedrag
Laat 20e eeuw
Visie: nieuwe maatschappelijke opvattingen: ‘ongeneeslijke’ patiënten in
maatschappij
Behandeling:
o Ontdekking van nieuwe, effectieve psychotrope medicijnen: medicijnen
die effect hebben op het brein en symptomen van mentaal disfunctioneren
verminderen:
Antipsychotica: corrigeren extreem verward en verwrongen
gedachtes.
Antidepressiva: ‘moodbooster’ voor depressieve mensen
Anti-angst: zorgt voor een verminderd gevoel van angst en
spanning
o Sociaal gerichte psychiatrische principes: ambulante zorg:
deinstitutionalisatie
Heden
Visie: verschillende theoretische perspectieven
Behandeling:
o Uitgangspunt ambulante zorg: indien nodig kortdurende hospitalisatie,
daarna ambulante psychotherapie en medicatie
o Vermaatschappelijking van de zorg
o Nadruk op preventie stoornissen en bevorderen mentale gezondheid:
positieve psychologie: Het bestuderen en verbeteren van positieve
gevoelens, eigenschappen en vaardigheden
o Multiculturele psychologie: het veld dat onderzoek doet naar de impact
van cultuur, ras, etniciteit en geslacht op gedrag en gedachten en dat zich
richt op hoe dergelijke factoren de oorsprong, aard en behandeling van
abnormaal gedrag kunnen beïnvloeden
o Toenemende invloed van zorgverzekeringen
o Grote verscheidenheid aan hulpverleners
o Evidence based practice: multidisciplinaire richtlijnen geestelijke
gezondheid (GGZ)
BLZ 5 SLIMSTUDEREN BOEKJE OVER ONDERZOEKSEIGENSCHAPPEN
, Verklaringsmodellen in de psychopathologie
1. Biologische model
2. Psychodynamische model
3. Behavioristische model
4. Cognitieve model
5. Humanistisch-existentiële model
6. Sociaal- culturele modellen
Aan de ene kant het biologische model en aan de andere kant het sociaal-culturele
model, de rest ligt daar tussen.
Model: een reeks aannames en concepten die wetenschappers helpt bij het uitleggen en
interpreteren van waarnemingen. Ook wel paradigma genoemd.
1. Biologische model
Gaat ervan uit dat we de biologische basis van gedachten, emoties en gedrag moeten
begrijpen. Abnormaal gedrag wordt gezien als een ziekte die wordt geproduceerd door
delen van het organisme, voornamelijk het brein. De hersenanatomie en hersenchemie
zijn daarom ook belangrijk.
Focus
o Hersenfuncties (incl. Hersenchemie, hersenanatomie, zeunwstelsel)
o Lichamelijke processen
o Drie bronnen van abnormaliteit: genen, evolutie en virale infecties
Behandeling
o Psychotrope medicatie: (zie terug) drugs die het brein beïnvloed en
zorgt voor vermindering van veel symptomen van mentaal
disfunctioneren
o Electroconvulsieve therapie (ECT): een biologische behandeling waarbij
een herseninfarct wordt geactiveerd als een elektrische stroom door
elektroden loopt die aan het voorhoofd van de patiënt zijn bevestigd
o Psychochirurgie: hersenoperaties voor mentale stoornissen
Hersenchemie: