Werkboek wereldburgerschap
Wereldburgerschap. (z.d.). https://www.tumult.nl/wereldburgerschap-de-school-vs-de-wereld/
Onderwijsinstelling: Hanzehogeschool Groningen
Opleiding: Toegepaste Psychologie
Vak: Wereldburgerschap
Docent:
Klas:
,Onderdeel A
1. Leesopdracht: hoofdstuk 1 & 2
a. Lees hoofdstuk 1 en leg het begrip ‘cultuur’ uit aan de hand van het hoofdstuk ‘wat is
cultuur’.
Het hoofdstuk beschrijft het begrip cultuur met de mooie metafoor “Cultuur is als water voor
de vissen: je bent erdoor omgeven en zonder kun je niet bestaan - maar je bent er
nauwelijks bewust van.” Eigenlijk wordt je er pas bewust van wanneer je in aanraking komt
met andere culturen, omdat culturele verschillen dan pas merkbaar worden. In de
psychologie wordt het nog vaak gezien als ‘lastig’ omdat het het beoordelen van gedrag
moeilijk maakt. Cultuur komt tot stand door een leerproces doordat wij ons op een bepaalde
wijze leren te gedragen. Cultuur is ook impliciet doordat de meeste emoties en drijfveren een
cultureel component hebben, doordat het ons verteld wat aanvaardbaar is en wat niet. Hier
komen vervolgens bepaalde gevoelens bij omhoog. Daarnaast schept de mens een cultuur
zodat zij een passend leefgebied kunnen opbouwen in de wereld waarin zij leven. Dit wordt
gedaan omdat het leven te ingewikkeld zou worden wanneer iedere generatie weer dezelfde
vraagstukken moet beantwoorden. Door al pasklare antwoorden te hebben geef je antwoord
op levensproblemen van verschillende proporties. Hierom is cultuur ook de macht buiten het
individu, die gedreven wordt door (ongeschreven) regels die ons vertellen hoe we ons
moeten gedragen, maar ook hoe we ons (onbewust) moeten voelen en denken als collectief.
Hierdoor zijn we minder origineel dan we denken, omdat we eigenlijk gedreven worden door
patronen die ook anderen in een gemeenschap kenmerken.
Al met al blijft het begrip ‘cultuur’ lastig om eenduidig te definiëren, omdat begrippen als
persoonlijkheid, kracht, stress, etc. verschillende betekenissen hebben rondom de wereld.
Hierdoor wordt er momenteel genoegen genomen met de definitie: “Door aanleren
verkregen en van generatie tot generatie doorgegeven - geheel van gewoonten, technieken,
handelingen, waarden en normen van een groep, waardoor het gedrag van de leden van de
groep geregeld wordt.” Echter is hier ook kritiek op. Cultuurpsychologen Paul Voestermans
en Theo Verheggen stellen dat cultuur als 'iets' dat zich tussen mensen afspeelt, moet
worden gezien. Het wordt geclassificeerd als non-entity: Het is niks en het doet niks. Het zijn
de mensen zelf die denken, voelen en dingen doen - en in wat ze doen kun je
gedragspatronen vinden.
Cultuur is daarnaast veranderbaar bij verschuivingen van waarden of vanwege noodzaak.
, b. Maak opdracht 1.1 uit het boek. De term Allochtoon wordt tegenwoordig zeer
bekritiseerd. Bespreek de voor- en nadelen van het begrip ‘allochtoon’ en
‘Nederlanders met een migratieachtergrond’.
Voordelen van het begrip ‘allochtoon’:
1. Door jezelf als allochtoon te identificeren kun je sneller gemeenschappen vormen en
elkaar zien te vinden waardoor ze elkaar kunnen steunen in bijvoorbeeld de
cultuuromslag die zij kunnen ervaren in Nederland.
2. Het kan nuttig zijn in onderzoeken om demografische gegevens te verzamelen en
om patronen, problemen, etc. te herkennen bij deze doelgroep.
Nadelen van het begrip ‘allochtoon’:
1. Het begrip kan leiden tot stereotypering en negatieve vooroordelen. De
vluchtelingenstroom is bijvoorbeeld voor velen een controversieel onderwerp. De
mensen die erop tegen zijn kunnen negatieve associaties krijgen bij het horen van
het woord ‘allochtoon’, waardoor deze groep mensen wordt benadeeld.
2. Het begrip legt de focus op herkomst, wat een onjuist beeld kan scheppen over hun
identiteit. De term zegt niets over de mate van verbondenheid met een land, wat wel
de indruk kan doen scheppen.
Voordelen van het begrip ‘Nederlanders met een migratieachtergrond’:
1. Het zorgt voor inclusiviteit. Het zorgt ervoor dat mensen met een andere herkomst
ook kunnen worden geïdentificeerd als Nederlanders.
2. Het benadrukt dat er diverse culturen bijdragen aan de Nederlandse samenleving en
moedigd diversiteit aan.
Nadelen van het begrip ‘Nederlanders met een migratieachtergrond’:
1. Het kan ervoor zorgen dat je het gevoel krijgt dat je persoonlijke familie herkomst
wordt afgedaan omdat het de focus legt op de Nederlandse nationaliteit.
2. Het is een brede term die mensen uit alle landen omvat, waardoor je de populatie
gegeneraliseerd. In deze groep hebben mensen verschillende normen en waarden.
Persoonlijk ben ik meer te spreken over de term Nederlanders met een migratieachtergrond
omdat het zorgt voor meer inclusiviteit waardoor deze mensen zich meer verbonden kunnen
voelen met Nederland. Daarnaast worden de negatieve associaties van de term ‘allochtoon’
er minder snel mee gepaard.
c. Beschrijf hoe jij aankijkt tegen de discussie over het gebruik van de woorden: zwart/wit,
blank/donker. Verdiep je eerst in deze discussie door online informatie te zoeken en
onderbouw je antwoord a.d.h.v. deze informatie.
Sommige mensen zijn van mening dat bepaalde termen kunnen zorgen voor een
inclusievere samenleving. Zo zijn vele van mening om termen als ‘blank’ te vervangen door
‘wit’ om raciale connotaties te voorkomen. Daarnaast wordt gepleit om ‘donker’ te gebruiken
in plaats van ‘zwart’ voor positieve connotaties. Persoonlijk sluit ik mij aan bij deze mening
omdat er sprake is van raciale ongelijkheid en hier nog veel in veranderd kan worden.
Initiatieven die strijden voor gelijkheid dragen bij aan een rechtvaardige samenleving.
Daarnaast geloof ik dat stereotypering daadwerkelijk (mede) hierdoor voorkomen kan
worden door te kiezen voor een inclusieve taalgebruik. Al met al ben ik hierdoor voorstander.
,d. Wat vind jij van de tijd en aandacht die er wordt besteed aan dergelijke discussies?
Ik ben van mening dat dergelijke discussies erg belangrijk zijn omdat wij door middel van
taal betekenis geven aan de wereld om ons heen en dit vervolgens verspreiden aan
anderen. Het speelt dus een belangrijke rol in onze perceptie en het beïnvloedt de manier
waarop we denken en communiceren. Door dergelijke discussies te erkennen en voeren
worden verschillende groepen een stem gegeven met de vraag wat er volgens hen moet
gebeuren om een inclusieve maatschappij te creëren.
Persoonlijk wordt ik niet snel getroffen door stereotyperend taalgebruik omdat ik een blanke
Nederlandse man ben. Ik ben me echter wel bewust dat dit voor andere groepen heel
anders ervaren kan worden.
e. Leg het acculturatiemodel van Berry (1994) in eigen woorden uit.
Het acculturatiemodel beschrijft de verschillende manieren hoe mensen zich aan kunnen
passen aan een nieuwe cultuur bij migratie. Tijdens de cultuuromslag zijn mensen zoekende
naar een balans van het behoud van hun eigen cultuur en het aanpassen aan de heersende
cultuur in het nieuwe land. Er worden volgens het model 4 strategieën gebruikt door deze
mensen:
1. Integratie: Mensen die deze strategie hanteren behouden hun eigen culturele
kenmerken maar streven ook om zelf te leren en zich aan te passen aan de
heersende cultuur in het land.
2. Assimilatie: Deze mensen gaan volledig mee aan de nieuwe cultuur en nemen
grotendeels afstand van hun eerdere culturele kenmerken.
3. Separatie: Deze mensen zijn erg gehecht aan hun culturele kenmerken en nemen
hier geen afstand van. Zij passen zich niet aan aan de nieuwe cultuur.
4. Marginalisatie: Dit is wanneer mensen geen verbinding meer voelen met hun eigen
cultuur en ook geen betrokkenheid ervaren bij de nieuwe cultuur.
f. Leg uit wat er bedoeld wordt met WEIRD samenlevingen? Welke drie fenomenen hebben
ervoor gezorgd dat psychologen meer rekening houden met de sociaal-culturele factor?
Weird staat voor Western, Educated, Industrialized, Rich, and Democratic. Het verwijst naar
de samenlevingen die deze kenmerken bezitten. Veel onderzoeken zijn gericht op deze
soort samenlevingen en vervolgens gegeneraliseerd terwijl lang niet alle culturen voldoen
aan deze kenmerken. Hierdoor is de representativiteit klein, waardoor wij nog een beperkt
begrip hebben van gedrag en de invloed van cultuur. Er zijn drie fenomenen die ervoor
hebben gezorgd dat psychologen meer rekening houden met de sociaal-culturele factor.
1. Culturele variabiliteit: Onderzoek heeft aangetoond dat gedrag, emoties en cognitie
variëren tussen verschillende culturen. Psychologische processen worden dus
beïnvloed door de culturele context.
2. Culturele psychologie: De specialisatie culturele psychologie geeft het belang weer
van het belang van hoe cultuur het menselijk gedrag beïnvloedt.
3. Mondialisering en diversiteit: De toegenomen globalisering en interactie tussen
verschillende culturen (intercultureel) hebben geleid tot meer diversiteit in de
samenleving. Hierdoor zijn psychologen steeds meer genoodzaakt rekening te
houden met culturele verschillen.
, g. Lees hoofdstuk 2: verschilt informatieverwerking over culturen? Ondersteun je antwoord
met 2 voorbeelden.
Ja, informatieverwerking verschilt tussen culturen. Het speelt een belangrijke rol hoe
informatie wordt verzameld, geïnterpreteerd en verwerkt. Je informatieverwerking kan
worden uitgebreid als gevolg van het opgroeien in een wereld met meerdere perspectieven,
waarbij men bijvoorbeeld kan denken aan huizen in ‘ongewone’ vormen als zij hiermee in
aanraking zijn gekomen. Wanneer dit echter in beperkte mate het geval is, kan
informatieverwerking meer gericht zijn op bekende concepten.
Voorbeeld 1: In het voorbeeld van het experiment van Hudson wordt aangetoond dat er
verschillen zijn in waarneming tussen culturen. In de onderstaande afbeelding staat een
afbeelding die werd getoond aan de Bantu-stam. Er zijn verschillende aanwijzingen waarop
kan worden afgeleid dat er diepte in de afbeelding zit. Toen de Bantu-stam werd gevraagd
waar de speer op werd gericht, antwoordden zij dat dit de olifant moest zijn. Westerlingen
zien daarentegen de gazelle als het doel. Dit is een aanwijzing dat nabijheid bij de Bantu-
stam als uitgangspunt werd genomen in plaats van diepte zoals in een westerse cultuur.
Voorbeeld 2: De onderstaande afbeelding is de Müller-Lyer-illusie. Al lijkt de rechter lijn
langer dan de linker lijn, zijn ze even lang. Onderzoek heeft aangetoond dat de mate waarin
de rechter lijn als langer kan worden gezien een cultureel component heeft. Per cultuur kan
de illusie in meer of mindere mate worden ervaren. Dit is een indicatie dat perceptie per
cultuur als anders wordt ervaren.
2. Kijkopdracht: “the racial wealth gap explained”