PATHOLOGIEËN IN
KAART
Orthopedie
Linda Siebes
[E-mailadres]
,Pathologieën
Heupartrose
Artrose is een aandoening waarbij het kraakbeen in kwaliteit achteruit gaat (degeneratie van het gewricht en chronische gewrichtsbeschadiging).
Op de uiteinden van het femur en van het acetabulum zit een kraakbeenlaagje, deze is bij een gezond persoon glad zodat het gewricht makkelijk
kan rollen en glijden. Bij artrose wordt dit kraakbeen dunner en zachter, waardoor rollen en glijden minder soepel gaat. Er is geen primaire
ontsteking betrokken maar eventueel wel secundair door osteofytvorming.
De pijn wordt vaak ervaren in de lies, bilstreek en eventueel straalt het nog uit naar het bovenbeen tot aan de knie.
Oorzaken: er is niet 1 bepaalde oorzaak. Het kan op verschillende Symptomen:
manieren ontstaan. De kwaliteit van het kraakbeen gaat achteruit, dit de pijn wordt voornamelijk ervaren in de liesregio of bilstreek en
is een natuurlijk proces. Er zijn wel oorzaken die de kans op artrose eventueel nog uitstraling naar het bovenbeen tot aan de knie.
kunnen vergroten: - Ochtendstijfheid of startklachten: met name aanwezig bij
- Aanleg het opstaan uit bed of uit een diepe stoel. De heup voelt
- Groeistoornissen stijf aan en moet even op gang komen. Duurt +- 30
- Laxiteit in de gewrichten minuten. Tijdens bewegen wordt het synovia weer beter
- Onvoldoende spierkracht of stabiliteit verdeeld.
- Posttraumatisch: als gevolg van een eerdere blessure zoals - In latere fase pijn in rust en nachtelijke pijn
breuken. tandsafwijking waardoor andere delen van het - Standsveranderingen
kraakbeen worden belast. Of bepaalde delen van het bot - Weke delen zwelling of intra-articulaire zwelling
gaan schuren of extra osteofysten worden aangemaakt. Bij - Crepitatie: een krakend geluid in het gewricht. de
een breuk is er altijd een standsafwijking. Om te gewrichtsoppervlakken zijn minder glad doordat er extra
voorkomen dat er nog iets breekt gaat het lichaam meer botvorming is in het gewricht, hierdoor kan er een krakend
botweefsel aanmaken (te veel botweefsel) wat in de weg geluid uit de heup ontstaan.
kan zitten voor het biomechanische bewegen. - Instabiliteitsklachten: gevoel van instabiliteit en door de
- Veelvuldige ontstekingen: zoals reuma heup zakken (trendelenburg). Dit kan komen doordat er
- Leeftijd minder receptoren in het gewricht zitten maar ook door
- Vaker bij vrouwen: met name door de overgang. pijn of spierkrachtvermindering.
Hormonale veranderingen kunnen een groter risico geven. - Bewegingsbeperking: endorotatie: ventraal de meeste
- Overgewicht provocatie en meeste compressie. Exorotatie: is voor
- Immobilisatie: het weefsel past zich aan naar wat het gepositioneerd, de ruststand van de heup is meer in
lichaam nodig heeft. exorotatie. Loopt vaak ook in exorotatie. Flexie boven 90
graden is pijnlijk, het been wordt hier naar buiten geduwd,
geen zuivere flexie meer mogelijk. (teken van dreman).
Eindgevoel extensie en endorotatie is bot op bot.
Extensie: er wordt niet voorbij de heup gelopen.
- Lig. inguinale is vaak erg pijnlijk door de osteofyten de aan
het ontwikkelen zijn.
- Reducerend: liggen of fietsen omdat hier weinig
compressie op de heup komt.
Aanvullende vragen:
- Wanneer op de dag heeft u pijn en wanneer niet?
Pijn bij compressie (het gewricht wordt belast)
Traplopen en zitten kan dus pijnlijk zijn
Reducerend: tractie. Liggen is vaak reducerend en fietsen ook.
- Ochtendstijfheid?
Na 30 minuten moet het weg zijn.
Opstaan uit stoel gaat moeilijk, er wordt op de andere kant geleund.
Teken van dreman
- Uitstralende pijn?
Triggerpoints of is het zenuwuitstraling.
onderzoek
Screening
- Onvermogen tot lopen
- veel zwelling
- startstijfheid > 1 uur
- nachtelijke pijn (later stadium normaal)
Observatie: Palpatie:
- Er wordt meer op het niet aangedane been gestaan. - Lig. Inguinale palperen: deze is vaak pijnlijk
- Heup aan de artrose kant staat meer in exorotatie.
Heup
Knie
Pijn in de heup in combinatie met de volgende kenmerken
Pijn in de knie in combinatie met ten minste 3 van de volgende
- Endorotatie van de heup <15 graden
kenmerken:
- Flexie van de heup < 115 graden
- Leeftijd: > 45 jaar
Of
- Ochtendstijfheid <30 minuten
Pijn in de heup in combinatie met de volgende kenmerken
- Crepiteren
- Leeftijd >45 jaar
- Pijn bij palpatie van het bot
- Ochtendstijfheid van de heup < 60 minuten
- Benige zwelling
- Pijn bij endorotatie van de heup
- Geen warmte bij palpatie
- Endorotatie van de heup > 15 graden
ADL
Passief onderzoek:
- Ganganalyse: iemand loopt met de heup in exorotatie. De
- Endorotatie: niet mogelijk, bottig eindgevoel
voet gaat niet langs de heup (extensie beperkt).
- Extensie: bottig eindgevoel
Trendelenburg (abductoren zijn verzwakt).
- Exorotatie: voorgepositioneerd, tijdens passief lijkt geen
- Opstaan uit stoel: eerste paar keer gaan moeilijk, na een
probleem
paar keer gaat het makkelijker.
- Flexie: na 90 graden, wordt het been naar buiten geduwd
- Fietsen of liggen kunnen reducerend zijn.
hierdoor kun je geen zuivere flexie maken. Teken van
- Traplopen is moeilijker, er wordt vaak gebruik gemaakt van
dreman.
de leuning om het been te ontlasten.
Tractie van de heup:
Spierkrachttesten:
- Reducerend omdat kraakbeen wordt ontlast
- Gluteus medius: vaak verzwakt (trendelenburg)
Compressie:
- Abductoren zijn verzwakt
- Pijnprovocerend kraakbeen wordt belast
Criteria:
Ouder dan 60, zitten niet provocerend, palpatiepijn bij lig. inguinale, beperkte endorotatie, meer dan 3 maanden startpijn.
Toegevoegde test van trendelenburg:
Aan de bank, knie iets optillen en het bekken gelijk proberen te houden. als iemand wegzakt kun je vragen of iemand nog kan compenseren. Als
dat lukt kan het een coördinatief probleem zijn in plaats van een krachtsprobleem. 30 seconden doen, iemand heeft 1 seconde om te mogen
compenseren.
3 fasen test
- R-testen
- TUG
- 6 MWT
- Steep ramp
- 5 tsts
, Vragenlijsten
PSK, NPRS, KOOS, Hip Harris scale
Therapie
- Intra-articulaire injectie
- Voorlichting/ pijnreductie
- Functioneel ADL: kracht, mobiliteit, stabiliteit, conditie, coördinatie
Osteoporose
Bij osteoporose is de afbraak van het bot sneller dan de aanmaak van nieuwe botcellen. Het is een systemische
botaandoening. En komt voor in het hele skelet. Het is dus niet op 1 bepaalde plek. Bij osteoporose is de kans op fracturen
groter. Osteoporose ontstaat door een verstoord evenwicht tussen botaanmaak en botafbraak. Bij jonge, gezonde mensen
zijn de botaanmaak en -afbraak in evenwicht. Bij oudere personen of vrouwen na de menopauze is er te veel botafbraak en
te weinig botaanmaak. Dit zorgt voor botverlies, poreus en minder sterk bot. Osteoporose zelf is vaak geen hulpvraag, wel
iemand met een fractuur die bang is om te belasten.
Voorstadium: osteopenie
Oorzaken: Symptomen:
- Leeftijd > 65 - In vroeg stadium meestal geen symptomen
- Menopauze (Minder oestrogeen wordt aangemaakt) - Breuken van heup, pols, bovenarm, ribben, bekken
- Hypogonadisme - Rugpijn, afname lichaamslengte en gebogen houding door
- Te weinig calcium in de voeding wervelverzwakking
- Tekort aan vitamine D: verband met te weinig botaanmaak - inzakkingsfracturen
- Te weinig beweging
- Alcohol
- Roken
- Geneesmiddelen: Corticosteroïden
- Aandoeningen: reuma, suikerziekte, hyperthyroïdie
- Genetische bepaling
- Immobilisatie
- ondergewicht: bot heeft drukbelasting nodig om te kunnen
herstellen. Als dit niet gebeurd is er kans op osteoporose.
Aanvullende vragen:
- Botdichtheid laten meten?
- Vaak botbreuken gehad in het verleden? Hoe is dit herstelt?
onderzoek
Screening
- Hakval/ kloptest inzakkingsfractuur
- Puis/ niet-pluis
- Gele/ rode vlaggen
Observatie:
- Inzakkingen in de wervelschijven? - Actief en passief rugonderzoek
- Scheefgroei?
- Krachttesten - Stabiliteit
- Coördinatie - Conditie
Vragenlijsten en meer testen
- TUG
- 5 TSTS
- 6 MWT
Jumper’s knee
Bij Jumper’s knee gaat het om overbelasting van de patellapees. De patellapees hecht aan de tuberositas tibiae en met name bij de aanhechting
is de pees pijnlijk. De pijn wordt vaak aangegeven aan de onderkant van de patella. Een overbelasting van de patellapees, de belasting is meer
dan dat het weefsel van de pees aankan. Dit kan gebeuren door te veel sporten met name bij explosieve bewegingen zoals springen, bij het
afzetten is de contractie van de m. Quadriceps het grootst waardoor de patella naar craniaal wordt getrokken en er aan de pees getrokken wordt.
Veel repeterende bewegingen op werk kan ook zorgen voor deze overbelasting. In de pees komen microscheurtjes, als er geen tijd is voor herstel
kan dit dus steeds erger worden. De pees raakt geïrriteerd en de functie, kwaliteit en belastbaarheid verslechteren.
Oorzaken: Symptomen:
- Verkorte m. quadriceps of hamstrings - Pijn bij de aanhechting van de patellapees
- Verminderde kracht in de beenspieren en heupspieren - Meer pijn bij explosief strekken van de knie (extensie)
- Verminderde mobiliteit in heup, knie of enkelgewricht - In ernstige gevallen ook pijn bij dagelijkse activiteiten
- Verandering van ondergrond tijdens het sporten - Zwelling vlak onder de knie
- Niet effectieve landingstechniek - Pijn als er op gedrukt wordt
- Eerdere blessures aan de knie - Drukpijn insertie
- Matige aansturing van de knie - Pijn met name na belasting
- Vaak jonge leeftijden
- Jongens die snel groeien waarbij het botweefsel snel groeit
en de pees langzamer.
- Varus of Valgus stand
-
Aanvullende vragen:
- Wanneer op de dag is de pijn aanwezig?
- Hoe is de pijn ontstaan? En hoe is het beloop?
- Kun je de pijn aanwijzen?
- Wat voor soort pijn is het?
Herstel:
In pezen is weinig doorbloeding, hierdoor is de hersteltijd van een pees langer dan die van een spier. Binnen 3 maanden wordt er verwacht dat er
verbetering te zien is. Voor herstel wordt ongeveer 9 maanden gerekend.
onderzoek
Palpatie:
Observatie:
- Warmte verschil tussen de beide knieën
- Bekijken of de knie eventueel wat verdikt is
- Palpatie van de patellapees: provocerend
Actief onderzoek: Passief onderzoek:
- Flexie en extensie, uitvragen of het herkenbare pijn geeft. - Flexie en extensie, eindgevoel
Spierlengte testen:
Weerstand:
- M. Quadriceps en rectus femoris
- Extensie: testen van de m. Quadriceps
Spierkrachttesten:
- M. quadriceps, rectus femoris
Hydropstesten:
- Met name de test van dobberman: om te zien of er vocht is achter de patella.
Behandeling:
, Informeren en adviseren:
Excentrische oefeningen:
- MDBB model
-
- Wat is er aan de hand
Ijsmassage: Mobiliserende oefeningen:
- Voor pijnvermindering - Voor de quadriceps dus flexie knie
