In deze samenvatting worden voor het vak filosofie de volgende boeken samengevat:
- Reader Van Dalen - verantwoordelijkheid
- Reader Hooghe
- Brabander - Van gedachten wisselen. H. 5
- Rothfusz - Ethiek. H.2 9
Je kunt zelf van tevoren aangeven waar je verantwoordelijk voor zal zijn, maar achteraf leg je pas de
verantwoording af en of je je dus verantwoordelijk hebt gedragen.
Verantwoordelijkheid:
- De taak of plicht voor iets of iemand te zorgen (vooraf): betekent dat er afspraken zijn
gemaakt om voor die taak of voor iemand te zorgen = taakverantwoordelijkheid.
- De plicht rekenschap te geven (achteraf): aanspreekbaar zijn op je gedrag, bereid te
antwoorden, deelnemen in een moreel gesprek (laatste criterium
deugdverantwoordelijkheid)
Er zijn ook verantwoordelijkheden waarover geen expliciete afspraken zijn gemaakt. Een plicht kan
ook vanuit een moreel uitgangspunt opgaan = deugdverantwoordelijkheden. Dit wordt ook wel een
wijs mens genoemd. Dit drukt uit dat mensen weloverwogen en doordacht beslissingen nemen. Vijf
criteria:
1. Neemt de persoon zelfstandig beslissingen?
2. Neemt de persoon zijn/haar verplichtngen serieus?
3. Weegt de persoon verschillende normen tegen elkaar af?
4. Heef de persoon oog voor de gevolgen van de handeling?
5. Is de persoon aanspreekbaar op zijn/haar keuze?
Het verschil tussen taakverantwoordelijkheid en deugdverantwoordelijkheid is soms lastg. Het
verschijnsel dat taakverantwoordelijkheden moeilijk goed zijn uit te voeren als niet ook als
deugdverantwoordelijkheid worden opgevat: verantwoordelijk zijn én verantwoordelijk voelen.
Omstandigheden die iemand vrijpleiten van verantwoordelijkheid worden verontschuldigde
omstandigheden genoemd.
1. Onwetendheid over de aard of de consequentes van een handeling.
2. Er is sprake van een vorm van dwang.
3. Je hebt geen invloed op de gang van zaken (overmacht).
4. De afwezigheid van de vaardigheid of de mogelijkheid om te handelen.
Verzachtende omstandigheden pleiten iemand gedeeltelijk vrij van zijn of haar verantwoordelijkheid.
Dit kan het geval zijn wanneer iemand slechts zijdelings betrokken is bij een moreel verkeerde daad;
je bent dan minder verantwoordelijk dan de direct betrokkene.
Drie verschillende visies of er sprake is van collecteve verantwoordelijkheid:
1. Er bestaat zowel collecteve als individuele verantwoordelijkheid; een onderneming kan
verantwoordelijk worden gehouden voor haar handelen. Dit betekent dat de
ondernemingsverantwoordelijkheid geen optelsom is van de individuele
verantwoordelijkheden van alle werknemers. Kritsch punt: WIE is de onderneming?
2. Er bestaat alleen individuele verantwoordelijkheid; als in een onderneming fouten gemaakt
worden, dan zijn altjd individuen daarop aanspreekbaar. Kritsch punt: werknemers kunnen
vertrekken, dus dan is er niemand verantwoordelijk.
, 3. Er bestaat naast individuele verantwoordelijkheid ook functeverantwoordelijkheid; bij
bepaalde functes horen bepaalde verantwoordelijkheden en mensen kunnen aangesproken
worden op grond van hun functe. Op deze manier is het vertrekken van een persoon op te
lossen, omdat het dan op de functe is gericht.
Reader Hooghe
Martha nussbaum: welke morele verplichtngen hebben we ten opzichte van gehandicapten, of
andere mensen die minder mogelijkheden hebben?
In hoeverre moeten we gaan om gehandicapten een zo normaal mogelijke jeugd te bezorgen.
Volgens Johns Rawls: sociaal contract. Ik gedraag me fatsoenlijk omdat ik ervanuit ga dat ook de
anderen dat zullen doen, en dat we daardoor allemaal een beter leven zullen kunnen leiden. Het
probleem hierbij is volgens Hooghe dat een gehandicapte niet heel veel terug kan bieden. Als je
rechtvaardigheid alleen maar als welbegrepen eigenbelang ziet, kom je niet er niet volgens
Nussbaum.
Wat is wel een oplossing?
Vanuit een zorgrefex en niet als een soort ratonaliteit. Gewoon onze gevoelens laten spreken
volgens Nussbaum. Dezelfde conclusie als Levinas: als we een gehandicapt kind zien, dat doet dan
een onmiddellijk beroep op onze menselijkheid en op ons vermogen om voor anderen te zorgen.
Onze emotes blijken hier dus een betere ethische leidraad dan elke poging om hier beredeneerd
over na te denken.
Hoever moet onze zorg voor gehandicapten gaan?
Iedereen heef capaciteiten en unieke mogelijkheden. Rechtvaardigheid is dat iedereen de
mogelijkheid krijgt om deze tot uitng te laten komen. Als men ons een van deze vermogens afneemt,
hebben we niet langer te maken met een volwaardig menswaardig bestaan volgens Nussbaum. Dus
ook gehandicapten hebben hier recht op.
We moeten dus gewoon de extra-zorg bieden als iemand deze nodig heef, zonder daar teveel over
na te denken. Maar in hoeverre is dit in de praktjk concreet haalbaar?
Brabander – Van gedachten wisselen
H.5 de zorg voor anderen: uit plicht, uit respect of uit betrokkenheid?
Nussbaum (zie de Hooghe):
De wereld vertoont ongelijkheden die in moreel opzicht verontrustend zijn en de kloof tussen de
rijke en arme landen wordt steeds groter. Het toevallige feit dat een kind in het ene land wordt
geboren in plaats van in het andere is bepalend voor zijn of haar levenskansen.
Waaraan ontleent de mens zijn waardigheid? Kweste rechtvaardigheid bij Kant, Rawls, Nussbaum en
Sandel.
De Raad voor volksgezondheid kijkt naar of zorg efcicnt is (betaalbaar en nutg), maar niet naar
solidariteit, gelijkwaardigheid en menswaardigheid. De raad gaat daardoor geheel voorbij aan de
vraag of de ‘efecienceyslag’ de zorg menswaardig en waardevoller maakt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 18kim. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
