Samenvatting
Samenvatting H3 klimaat- en landschapszones Aarde Aardrijkskunde de geo 5HAVO
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- HAVO
Samenvatting H3 klimaat- en landschapszones Aarde Aardrijkskunde de geo 5HAVO
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
• Er zijn twee soorten gletsjers, namelijk alpiene of daleletsjersmorenem (Oostenrijk 0f Zwitserland) en landijs (Antarctica en Groenland).
• Morenemateriaal is het verweringsmateriaal dat wordt meegevoerd
ontstaan van een op, in en onder het ijs. Door de schurende werking wordt het gletsjerdal
trogdal breder en dieper. De vorm verandert van een V-vormig dal in een U-
eindmorene vormig dal, ook wel een trogdal genoemd. Aan het eind van de gletsjer
wordt het puin afgezet in een boog: de eindmorene.
• Een fjord wordt gevormd als een gletsjer na de ijstijdsmelt. Het
ontstane IJ-dal loopt vol met zeewater, de eindmorene vormt een
drempel bij de ingang van de fjord.
• Het gebied van de gletsjer waar in de zomer meer ijs smelt dan er in de
winter weer aangroeit heet de zone van krimp.
• Kenmerkend voor de laatste miljoen jaar (het Kwartair) is de
afwisseling van glacialen en interglacialen.
De zee geeft en de zee neemt
aans Opbouw door de zee komt voor bij aanslibbingskusten. Het
meegebrachte materiaal vormt daar een zandstrand. Erosie en afbraak
klifkust door de golven van de zee vindt vooral plaats bij klifkusten.
Afbraak en opbouw door de wind
Vooral in aride gebieden speelt winderosie een grote rol. Hoe groter
de windkracht, hoe groter de afbrekende kracht.
erosie en windkracht •Het lichtste materiaalwordt op grote hoogte vervoerd.
•Het zwaardere materiaal wordt over het oppervlak geblazen.
• Bij sedimentatie door de wind kunnen duinen ontstaan. Afhankelijk van
de ondergrond, de vegetatie en de hoeveelheid zand kunnen ze
verschillende vormen aannemen.
3 Klimaat- en landschapszones
De hoofdvraag in dit hoofdstuk is:
In hoeverre zijn het klimaat en de mens bepalende
factoren voor het voorkomen van de landschapszones
op aarde ?
3.1 De atmosfeer
Deelvragen
1 Wat is de samenstellingen de opbouw van de atmosfeer?
2 Hoe werkt het natuurlijke broeikaseffect?
3 Waardoor zijn er variaties in instraling van de zon?
4 Hoe wordt zonne-energie op aarde herverdeeld?
S Wat is het verschil tussen weer en klimaat?
6 Hoe beïnvloeden de temperatuurfactoren en de
neerslaqfactoren de gemiddelde temperatuur en neerslag in
een gebied?
, Samenstelling van de atmosfeer
atmofeer De atmosfeer is een gasvormig omhulsel. Door de
zwaartekracht verdwijnen de gassen niet in de ruimte en
bevinden de meeste gasmoleculen zich dicht bij de aarde (80%
van de gasmoleculen zitten in de onderste 10 tot 15 km).
• Hoe verder weg van het aardoppervlak, hoe lager de luchtdruk
is (figuur 3,4).
luchtdruk • Ten opzichte van de atmosfeer van Venus en Mars bevat onze
atmosfeer veel meer stikstof (N2) en zuurstof (02), en veel minder
koolstofdioxide koolstofdioxide (C02) (figuur 3.31.
Opbouw van de atmosfeer
De atmosfeer is opgebouwd uit vier lagen (figuur 3,4), met
daartussen'pauzen'. De temperatuur verandert met de hoogte.
troposfeer • Troposfeer: kortgolvigestraling van de zon warmt het
aardoppervlak op > aardoppervlak zendt daardoor langgolvige
(warmte)straling uit > atmosfeer wordt Van onderaf verwarmd >
de temperatuur neemt in de troposfeer af met de hoogte boven
het aardoppervlak (temperatuurgradiënt van gemiddeld 0,6 oc
per 100 m).
• Ozonlaag: tussen ongeveer 15 en 30 km in de stratosfeer.De
ozonlaag ozonlaag vangt de voor de mens schadelijke uv•straling op. Hier
komt warmte bij vrij, waardoor de temperatuur in de stratosfeer
toeneemt met de hoogte.
• Ten slotte zijn er nog de mesosfeer en de thermosfeer. De
thermosfeer bevat minder dan 1% van de atmosferische gassen.
Stralingsbalans
Er bestaat een evenwicht tussen de hoeveelheid straling die de
aarde aan de bovenkant van de atmosfeer vanaf de zon bereikt en
de hoeveelheid straling die de aarde aan de bovenkant van de
atmosfeer Weer verlaat. Dit heet de stralingsbalans 0f
energiebalans (figuur 3,5).
stralingsbalans • Van de energie van de Zon die de atmosfeer bereikt (100%),
energiebalans wordt 20% door de wolken en 4% door het aardoppervlak
weerkaatst. Samen met de 6% die wordt verstrooid door
gasdeeltjes in de atmosfeer, bedraagt de hoeveelheid energie die
wordt weerkaatst 30%. Daarnaast wordt 23% van de zonne•
energie door deeltjes en wolken in de atmosfeer geabsorbeerd
(opgenomen). In totaal bereikt dus 47% van de kortgolvige
zonnestraling het aardoppervlak.
• Het aardoppervlak absorbeert deze kortgolvige straling en
zet deze om in langgolvige (warmte)straling. Van deze warmte
gaat 6% door directe uitstraling verloren naar het heelal. De
overige warmtestraling wordt eerst opgenomen door deeltjes
in de atmosfeer en door wolken. Deze zenden een deel van
de warmtestraling weer terug naar het aardoppervlak, dat
daardoor nog meer opwarmt dan alleen door de zon. Hierdoor
straalt het aardoppervlak in totaal ook meer warmte uit. Dit is het
natuurlijke broeikaseffec t natuurlijke broeikaseffect, waarbij broeikasgassenzoals
waterdamp (H20), koolstofdioxide (C02) en methaan (CH,) een rol
spelen. Wolken, gassen en andere deeltjes in de atmosfeer stralen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Noaveldmaat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 57413 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen