Kennis – blok 2 Ziekte en gezondheid
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 3
Aantekeningen 1.1 K – introductie ziekte en gezondheid....................................................................................3
Opgaven 1.3 K – Ziekte en gezondheid................................................................................................................6
Aantekeningen 1.5 K – WGBO..............................................................................................................................7
Opgaven 1.5 K - Patiëntenrechten in het kader van de WGBO..........................................................................11
Week 2........................................................................................................................................................ 12
Aantekeningen 2.1 en 2.2 K - Ervaren van en omgaan met ziek.......................................................................12
Opgaven 2.4 K – Patiëntervaring.......................................................................................................................18
Week 3........................................................................................................................................................ 21
Aantekeningen 3.1 K - Sociaal zekerheidsrecht: hoe ziet recht 'ziekte'?............................................................21
Aantekeningen 3.3 K - Ziektegedrag en zorggebruik.........................................................................................24
Opgaven 3.4 K – Sociale zekerheid.....................................................................................................................27
Opgaven 3.6 K – Zorggebruik.............................................................................................................................29
Week 4........................................................................................................................................................ 30
Aantekeningen 4.1 K - Sociologische theorieën van ziekte en zorg...................................................................30
Aantekeningen 4.3 K – Wat telt als een stoornis?.............................................................................................35
Opgaven 4.6 K – Een sociologische en wetenschapsfilosofische kijk op omstreden aandoeningen..................36
Week 5........................................................................................................................................................ 39
Aantekeningen 5.1 K - Zorgverzekeringswet I: plaats en systeem in Nederlands zorgstelsel...........................39
Aantekeningen 5.4 K - Epidemiologie en maten van gezondheid......................................................................40
Aantekeningen 5.5 K – gezondheidsverschillen.................................................................................................45
Opgaven 5.7 K – Juridische aspecten Zorgverzekeringswet...............................................................................50
Aantekeningen 5.9 K – verdieping gezondheidsverschillen...............................................................................53
Opgaven 5.10 K - Gezondheidsmaten en gezondheidsverschillen.....................................................................54
Week 6........................................................................................................................................................ 57
Aantekeningen 6.1 K – Zorgverzekeringswet II: de rol van ZiN en CBG.............................................................57
Aantekeningen 6.2 K - Arts-patiëntrelaties........................................................................................................61
Opgaven 6.5 K - Basispakket Zvw, CBG en ZiN...................................................................................................64
Week 7........................................................................................................................................................ 66
Aantekeningen 7.1 K - Openbare gezondheidszorg...........................................................................................66
Opgaven 7.2 K - Gezondheidsvoorlichting en preventieve gezondheidszorg....................................................68
Aantekeningen 7.4 K - Culture and health/disease............................................................................................70
Opgaven 7.5 K - Cultural perspectives on health...............................................................................................74
,Week 8........................................................................................................................................................ 75
Aantekeningen 8.1 K – Gezondheidsgedrag......................................................................................................75
Aantekeningen 8.2 K - Gezondheidsgedrag (HAPA-model)...............................................................................80
Aantekeningen 8.3 K – Responsiecollege...........................................................................................................81
,Week 1
Aantekeningen 1.1 K – introductie ziekte en
gezondheid
Leerdoelen – sociaal medische wetenschappen
- Op genuanceerde wijze betekenis geven aan de begrippen ziekte en gezondheid en
het spanningsveld binnen en tussen beide begrippen beschrijven
- Hoe betekenis aan ziekte en gezondheid toekennen onderhevig is aan tijd en cultuur
- Toelichten dat gezondheidstoestand uitkomst is van multicausaal proces met diverse
determinanten
Verdiepend college
Belang van gezondheid, merendeel vindt gezondheid belangrijkste in het leven.
Media vol met thema’s en aspecten rondom ziekte en gezondheid.
Biomedisch model (verouderd model, nu nog te vaak toegepast, niet prettig voor patiënten)
Ziekte: storing van normaal functionerend organisme, zichtbaar, meetbaar, iets afwijkt,
verstoorde biologische/lichamelijke processen.
Gezondheid: afwezigheid van ziekte.
Focus: behandeling van het lichaam door arts en preventie door wegnemen oorzaken.
Biopsychosociaal model
Ziekte en gezondheid continuüm, ingedeeld, iedereen zieke en gezonde aspecten.
Focus: samenspel van biologische (leeftijd, geslacht, genen), psychologische (emoties,
percepties, gedrag) en sociale factoren (familie, achtergronden) bij ontstaan en beloop van
ziekte en gezondheid.
Verschillende aangrijpingspunten voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering
Ziekte perspectieven
Disease naturalistische theorie
- Medisch-professioneel, biologisch
- Objectieve biologische afwijkingen
- Zwangerschap verloopt biologisch normaal proces dus geen disease
Ilness
- Ik-perspectief normatieve theorie (ik vind mezelf ziek en vind dat
hij/zij zijn dingen te doen niet meer kan doen, perceptie van 1 persoon)
- Subjectieve ziekte-ervaring, lijden, ziek voelen
Sickness sociaal-constructivistische theorie (wij bepalen wanneer iemand zich is of niet)
- Sociaal/maatschappelijk perspectief
- Ziekterol, rechten, sociale normen, stigmatisering. Zoals ook plichten als je ziek bent
zo snel mogelijk proberen beter te worden,
Deze perspectieven hangen samen, overlappen maar zijn onafhankelijk. Waar perspectieven
samen komen makkelijkst op te lossen ziekte/probleem (zoals been breken)
Definities
Gezondheid = een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal/maatschappelijk
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek (WHO).
, Kritiek: volgens deze definitie bijna niemand gezond (‘’volledig’’) en veel problemen in
medisch domein getrokken.
Gezondheid = vermogen zich aan te passen en
een eigen regie te voeren, in het licht van de
sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het
leven (Huber et al) positieve gezondheid.
Positieve gezondheid met zes
dimensies/indicatoren, dynamische formulering.
Kritiek: deze definitie is gedrag (omgaan met), niet
gezondheid. Mensen te lang eigen regie in handen
(euthanasie plegen).
Artikel Schermer: Wat is ziek, wat is gezond? p, 115-128
Er is een verschil tussen ziek zijn en je ziek voelen. In het Engels wordt dit aangegeven met
disease en illness. Er is nog steeds altijd discussie van wanneer je iets als een ziekte
beschouwd en wanneer niet. Vaak verandert dit ook met de tijd. Vroeger was
homoseksualiteit een ziekte en nu niet meer.
Redenen waarom het belangrijk is te weten wat ziekte inhoudt p.4
- Klachten moeten officieel erkend worden voor aanspraak op voorzieningen
- Een ziektelabel zorgt voor erkenning en begrip
- Medisch domein wordt afgebakend, wat hoort bij de dokter thuis en wat niet?
- Belangrijk voor de manier waarop we met problemen omgaan: onder behandeling en
overbehandeling
Vandaag de dag wordt gezondheid gezien als het vermogen tot adaptatie/aanpassing (fysiek,
mentaal en sociaal vlak). Het is dus een dynamisch proces.
Er zijn drie typen theorieën over wat ziekte is p.6
- Naturalistische theorie: gaat over ‘normaal’ functioneren, overleving en reproductie
- Normativistische theorie: Iemands vermogen om onder normale omstandigheden
voor hem of haar essentiële doelen te bereiken die een minimaal niveau van
welbevinden of geluk bewerkstelligen.
- Sociaal-constructivistische theorie: Wat een ziekte is, wordt volgens deze benadering
(mede) bepaald door de maatschappij waarin we leven, en door de vraag wat in die
maatschappij als goed of slecht wordt gezien, als normaal of abnormaal, wenselijk of
onwenselijk. Wat ziekte is, valt volgens deze visie niet vast te stellen los van de
maatschappelijke context.
Artikel Huber: persoonsgerichte zorg is gebaat bij kennis ziekte en gezondheid, p. 589-579
Eigen functioneren en veerkracht staan weer centraal in de gezondheidszorg
De focus van opleiden lag vooral op ziekte bestrijden, terwijl de huidige vraag bij huisartsen
niet altijd medisch is zoals we die gewend zijn.
Artikel Steel; definitie ‘gezondheid’ aan herziening toe, p. 18-19
Eigen regie en gedrag bepalen gezondheid en ziekte
