Uitgebreide samenvatting over het deel 'cellen' van het vak 'Cellen en weefsels' uit het 1e jaar Biomedische Wetenschappen. De samenvatting is gebaseerd op PPT slides, eigen notities en handboek.
Inhoudsopgave
1. Inleiding tot de cytologie..........................................................................2
2. Bouw van een eukaryote (menselijke) cel................................................2
2.1. De celmembraan of plasmamembraan..............................................3
2.1.1. Bouw............................................................................................3
2.1.2. Celmembraan functies.................................................................7
2.2. Het cytoplasma................................................................................11
2.2.1. Het cytosol.................................................................................11
2.2.2. De celorganellen........................................................................12
II.2.3. Cytoskelet..................................................................................19
II.3. De celkern of nucleus.......................................................................25
2.3.1. De nucleolus.............................................................................26
2.3.2. Het chromatine bestaat uit chromosomen................................26
3. De genetische code................................................................................29
4. De eiwitsynthese....................................................................................30
4.1. Het centrale dogma van de celbiologie...........................................30
4.2. De transcriptie.................................................................................30
4.3. De translatie....................................................................................33
5. De celcyclus...........................................................................................34
5.1. De 4 fasen van de celcyclus............................................................34
5.2. Het celcyclus controlesysteem........................................................34
5.3. De duplicatie van het DNA in de eukaryote cel................................35
5.4. De mitose.........................................................................................36
5.5. De meiose........................................................................................36
5.6. Celdood: necrose en apoptose en andere vormen...........................37
6. Cel differentiatie.....................................................................................38
6.1. Celdifferentiatie door selectieve gen-activatie................................38
6.2. Mechanismen van genexpressie-regulatie.......................................38
6.3. RNA als regulator van de genexpressie: ‘regulerend RNA’..............39
, 1. Inleiding tot de cytologie
Cel = kleinste anatomische en functionele eenheid van leven, gevormd
door deling van eerder bestaande cellen
Celtheorie -> 4 basisconcepten:
1. Cellen zijn de bouwstenen van alle leven
2. Cellen zijn de kleinste functionerende eenheden van leven
3. Cellen worden gevormd door deling van cellen
4. In elke cel wordt een inwendig evenwicht (= homeostase)
gehandhaafd
Er bestaan 2 soorten cellen:
- Prokaryoten: altijd ééncellig; weinig gespecialiseerd; geen kern;
0.2-2 m
- Eukaryoten: één- of meercellig; goed gespecialiseerd; kern
aanwezig; 10-100 m
!! alle cellen zijn gekenmerkt door een identieke
basischemie !!
Een uitzondering zijn virussen. Het zijn geen
cellen en kunnen niet delen. Ook voldoen ze niet
aan de celtheorie.
Centrale dogma: stelt dat informatie overgedragen kan worden van
nucleïnezuren (DNA en RNA) naar eiwitten, maar niet andersom
DNA = erfelijke informatie; heeft 4 bouwstenen -> wordt
overgeschreven naar mRNA -> RNA wordt vertaald naar AZ-
sequenties
2. Bouw van een eukaryote (menselijke)
cel
Zygote = bevruchte eicel = unieke cel die ontstaat door versmelting van
een oöcyte en een spermatozoön
1e celdeling: klievingsdeling
= de grootte van de cel blijft
tijdens de deling hetzelfde
,Blastomeren zijn de individuele cellen en geven aanleiding tot alle
mogelijke type cellen. Dat zijn de embryonische stamcellen.
Het geheel van de blastomeren heet morula, waaruit het embryo kan
ontstaan.
‘aanleiding geven tot’ -> celdifferentiatie: verschillende sets van genen
worden differentieel geactiveerd => specifieke of unieke EW-productie en
bijgaande cytoplasmatische activiteit
2.1. De celmembraan of plasmamembraan
Het membraan is extreem dun (6-
10 nm) en is het deel van de cel
dat de celinhoud afgrenst van de
celomgeving.
Niet zichtbaar met LM, wel
met EM
2.1.1. Bouw
2.1.1.1.Membraan-lipiden
40% van de massa
Membraanlipiden zijn amphiphatisch: ze hebben hydrofobe en hydrofiele
(= wordt aangetrokken door water) eigenschappen
Bij een hoge concentratie is er een spontane formatie ->
ze gaan zich vormen in een bilayer (wanneer fosfolipiden
2 vetzuur hebben)
, Bij een lagere concentratie is er een monolayer (wanneer
fosfolipiden 1 vetzuur hebben)
Andere eigenschappen van het membraan:
Selectieve barrière: niet alles wordt doorgelaten
Zelf-herstellend door chemie: bij contact met water gaan de
hydrofobe delen elkaar opzoeken en zo het gat in de membraan
weer sluiten
Stijfheid vs. Fluïditeit:
Hoe langer de staart, hoe stijver
Hoe meer cholesterol, hoe stijver
Niet-verzadigde vetzuren: meer
fluïditeit
Asymmetrisch
Samenstelling is uniek
Er zijn ook verschillende soorten lipiden met elk
hun eigen taak:
De aanmaak van het celmembraan begint met synthese-enzymen aan
de cytosolzijde van het endoplasmatisch reticulum (ER). Later worden ze
gemodificeerd in het Golgi, waar er flippasen en floppasen zijn.
Flippasen: enzymen die bepaalde
fosfolipiden naar de binnenkant van
de cel brengen; ATP-afhankelijk
Floppasen: enzymen die bepaalde
fosfolipiden naar de buitenkant van
de cel brengen; ATP-afhankelijk
Scramblasen: verdelen de fosfolipiden
over het membraan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vm123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,79. Je zit daarna nergens aan vast.
