Deze samenvatting is van het oplossingsgericht werken en materiële hulpverlening wat onder het vak methodisch werken valt. Een deel bestaat uit samenvattingen uit het boek Coachen 3.0 van Sergio van der Pluijm. Ook de colleges die gegeven staan zijn verwerkt in dit document. Alle leerstof voor het...
Oplossingsgericht werken
Lesweek 1, les 1
Aannames
- Wat de ander wil bereiken is net zo belangrijk als het probleem waar hij over praat
- Het is makkelijk om te praten over wat iemand wil bereiken dan te praten over het
probleem
- Aandacht voor het probleem benadrukt de tekortkomingen van de ander
- Aandacht voor het doel van de ander legt de nadruk op competenties en mogelijkheden
Een oplossingsgericht als SW'er is...
Wel Niet
Begrijpen wat een probleem betekent Problemen verklaren
Verkennen van doelen en wensen Problemen analyseren
Zoeken naar successen en oplossingen Zoeken naar belemmerende factoren
Krachten in iemands verleden zoeken Oorzaken in iemands verleden zoeken
Oplossingen laten vertellen Oplossingen aanreiken
Nieuwsgierig en geïnteresseerd zijn Weten hoe het zit
Oog hebben voor belangrijke anderen Focus op het individu
Lesweek 2
Hoofdstuk 1: Wat is oplossingsgericht coachen?
Mensen beschikken over een eigen wijsheid. Met oplossingsgericht coachen proberen we de
wijsheid aan te spreken.
Andere manier van kijken naar mensen
OGC is een manier van denken over en kijken naar mensen die radicaal anders is dan de meesten
van ons gewend zijn.
Deze coachmethode staat erom bekend dat coachees in korte tijd nieuwe hoop en energie krijgen en
daardoor opvallend vlot in beweging komen. Vervolgens treedt er een leerproces in werking
waardoor coachees snel in een positieve spiraal belanden.
Deze methode is afgeleid van een therapievorm: Solution-focused Brief Therapy (SFBT).
Een naam die misverstanden oproept
De naam ‘oplossingsgericht’ is enigszins misleidend, want de methode is niet uitsluitend gericht op
oplossingen. En het is al helemaal niet de bedoeling dat de coach het probleem van de coachee gaat
oplossen. Als de coach het probleem van je coachee op gaat lossen, roept dat weerstand op, ofwel
maakt de coachee afhankelijk van jou als persoon, wat ook niet werkend is. Het werkt dus
contraproductief.
Een effectieve coach maak zichzelf zo snel mogelijk overbodig. Deze neiging tot ‘oplossen-voor-de-
ander' heeft zelfs een naam: reparatiereflex.
,Werken vanuit kracht en progressie
'Synoniemen' voor oplossingsgericht werken – Krachtwerk, progressiegericht coachen, Simple
Therapy.
Hoe herken je een oplossingsgericht gesprek?
Bij oplossingsgerichte gesprekken is er sprake van:
- Een sfeer van lichtheid en optimisme
- Effectieve samenwerking tussen coach en coachee
- Een sterke focus op doelen die belangrijk zijn voor de coachee
- Nieuwsgierigheid naar wat al werkt of wat zou kunnen werken
- Oog voor sterke kanten, competenties en getoonde inzet van de coachee
- Positief leren van het verleden en anticiperen op de toekomst
- Een zekere creativiteit en bereidheid tot experiment
- Oog voor belangrijke anderen in het leven van de coachee
Bij oplossingsgerichte gesprekken is er nimmer sprake van:
- Diagnoses stellen
- Het probleem analyseren
- Zoeken naar 'belemmerende patronen’
- Zoeken in het verleden naar het ontstaan van een probleem
- Psychologische testen afnemen
Oorzaak-gevolgdenken heeft zijn beperkingen
Dit oorzaak-gevolgdenken wordt ook wel lineare causaliteit genoemd: we gaan er (vaak onbewust)
van uit dat als x gebeurt er waarschijnlijk een oorzaak y te vinden is. Als we x niet fijn vinden en
daaraan iets willen veranderen, moeten we dus y wegnemen.
We zoeken een manier om hoop en optimisme aan te wakkeren en ervoor te zorgen dat ze zich
verantwoordelijk gaan voelen voor verbetering van de situatie. Zodat ze bereid zijn met kleine
stapjes aan vooruitgang te werken.
Voorbeelden niet-oplossingsgericht gesprek en wel oplossingsgericht gesprek op blz. 22-24.
In het oplossingsgerichte gesprek zie je dat de coach zich telkens weer richt op de wensen en
mogelijkheden van de coachee. Hij koos er echter bewust voor om het verlangen van de coachee te
volgen.
We zien dus dat een oplossingsgericht werkende coach er bewust voor kiest om niet het probleem
te analyseren, maar in samenwerking met de coachee simpelweg de wensen en mogelijkheden te
verkennen en kleine stappen te stimuleren. Dit bespaart niet alleen veel kostbare tijd, we
voorkomen hiermee ook de paralysis analysis. Later zullen we zien dat er ook ondersteuning is
vanuit de breinwetenschap om deze bewuste keuze te maken.
Het ontstaan van de oplossingsgerichte benadering
Erickson: kleine stapjes, grote veranderingen
- Erickson geloofde sterk in de eigen kracht van mensen om hun problemen op te lossen.
- In tegenstelling tot Freud was hij ervan overtuigd dat therapie niet lang hoefde te duren.
, - Hij ging ervan uit dat als cliënten kleine stapjes zouden zetten, dit in veel gevallen al kon
leiden tot grotere veranderingen.
- Hij maakte gebruik van alles dat bruikbaar was.
- Als hypotherapeut was hij een meester in het geven van subtiele, indirecte suggesties
waardoor cliënten opnieuw in contact kwamen met de hulpbronnen die opgeslagen lagen in
hun onderbewuste.
Bateson: de rol van communicatie bij zelfontplooiing
- Cultureel antropoloog met een sterke interesse in geestelijke gezondheid, de zelfontplooiing
van de mens en de rol die communicatie hierbij speelt.
- Startte The Bateson Project. Bij dit project analyseerden onderzoekers gedetailleerd de
video-opnames van beroemde therapeuten onder wie Milton Erickson. Het vormde de basis
voor het latere Mental Research Institute (MRI) en heeft er mede voor gezorgd dat het werk
van Milton Erickson een brede bekendheid en een grote invloed heeft gekregen.
De cliënt als compleet mens
In die tijd stelden therapeuten zich op als autoriteiten en cliënten hadden weinig te zeggen. De MRI-
therapeuten pakten het radicaal anders aan.
- Ze zagen de cliënt niet als een patiënt, maar als een compleet mens met wensen en
mogelijkheden.
- Ze namen de verlangens, de mening en de mogelijke oplossingen van de cliënt zeer serieus.
- Ook achtten zijn het niet nodig om lang over de jeugd en diepliggende oorzaken te praten.
- Hun redenering was: als de coachee nú een probleem heeft, dan doet hij nú blijkbaar iets
wat niet werkt.
- De therapie had als doel: opsporen wat voor de cliënt werkt, daarmee stoppen en er iets
anders voor in de plaats doen.
Hoe de oplossingsgerichte therapie geboren is
Laten we een onewayscreen monteren!
In de jaren 70 van de vorige eeuw werkte Insoo en Steve bij een behandelcentrum voor gezinnen
met multiproblematiek. Ze wilden graag een onewayscreen instaleren in de gespreksruimte om zo
meer zicht te krijgen op de effectiviteit van hun eigen werkwijze en die van hun collega's. Ze
hoopten hierdoor te leren van elkaar. Dit stuitte echter op grote weerstand bij collega's die dat
wellicht dreigend vonden. Hierop besloten ze om voor zichzelf te beginnen.
Wachtlijsten zorgden voor krachtrichtig werken
Deze wachtlijsten maakte de twee therapeuten extra gemotiveerd om tot snel resultaat te komen.
Ze wilden zoveel mogelijk gezinnen helpen en besloten vooral pragmatisch te werk te gaan.
Daarnaast deden ze een interessante ontdekking. Omdat ze zo veel mogelijk gebruik maakten van de
eigen kracht van ieder nieuw gezin, stelden ze steevast de simpele vraag of er al dingen beter gingen
sinds het intakegesprek van een aantal weken terug. Tot hun verbazing was dit meestal het geval.
De focus op de toekomst
Insoo en Steve merkten ook dat het weinig productief was om met gezinnen al te lang over het
probleem en de oorzaken ervan te praten. Gezinnen werden het over de oorzaken niet eens en
gaven elkaar de schuld. Over wat ze wensten voor de toekomst waren ze het veel sneller eens. Dit
, gezamelijke toekomstbeeld vormde een prima uitgangspositie om met elkaar te zoeken naar
oplossingen en kleine stappen in de gewenste richting. De kracht leek te zitten in iets anders doen,
waardoor vanzelf alles ging verschuiven binnen het gezinssysteem.
Doen wat werkt
Ze ontdekten dat analyseren en diagnosticeren konden worden weggelaten uit het therapiegesprek
zonder dat de resultaten daaronder leden. Daarnaast deden ze wanneer ze erachter kwamen dat
iets werkte, het nog een keer bij een andere cliënt. Ze zochten voortdurend naar interventies die
coachees hielpen om hun doelen helderder te formuleren, meer vertrouwen in hun mogelijkheden
te krijgen en stappen vooruit te ontdekken. Al doende ontdekten ze wat goed werkt bij de ene
persoon en wat niet werkt bij de ander. Het bleek belangrijk te zijn veel aandacht te besteden aan
goe individuele coachees reageerde tijdens de gesprekken en hoe ze dit konden benutten. Stap voor
stap bouwden ze oplossingsgerichte interventies op. Alles wat hielp om hun cliënten kracht en
invloed te geven, werd op een pragmatische en toch integere manier ingezet.
Huiskamerpraktijk groeide uit tot het beroemde Brief Family Therapy Center (BFTC) van Insoo en
Steve.
Ons brein als zoekmachine
Je kunt je brein zien als je zoekmachine. Wat je ook intypt, je krijgt altijd antwoord.
Stel dat je iets moeilijk wilt bereiken of iets wilt veranderen in je leven. Als ik je dan vraag waarom
het niet lukt, wat er ontbreekt en wat je tegenhoudt, dan geef ik je brein een zoekopdracht naar
moeilijkheden, gebreken en tegenslagen. Het is logisch dat je daardoor in een gedeprimeerde
stemming kan raken. Dit soort vragen zijn rode vragen omdat er in ons brein een alarmbel afgaat.
Er bestaan ook groene vragen. Die zijn veilig en doen beroep op onze verbeeldingskracht. Ik kan
bijvoorbeeld vragen: Waar hoop je op? Wat geeft je vertrouwen in dat het zal lukken? Deze vragen
doen een heel ander beroep op ons brein. Je ervaart positieve emoties, zoals hoop, optimisme en
misschien zelfs vreugde.
Dit is belangrijk, want volgens het broaden-and-build-model van Barbara Frederickson gebeuren er
twee mooie dingen als iemand positieve emoties ervaart: hij of zij bouwt als het ware nieuwe
reserves of hulpbronnen op maar er ontstaat ook een blikverruiming. De persoon in kwestie wordt
ter plekke creatiever en gaat méér mogelijkheden zien.
Probleemtaal:
- Wat toch niet lukt
- Negatieve scenario's
- Verklaringen
- 'Maar de ander’
- 'Ja, maar als x’
- '...vast niet...’
Oplossingstaal
- Wat zou kunnen lukken
- Positieve scenario's
- Mogelijkheden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rosalydegraaf. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
