Onderwijssociologie - Huiswerkopdracht week 1
Een belangrijke les is: ‘Alles is contingent maar daarom nog niet arbitrair’.
(Elchardus, H1)
a) Kies een maatschappelijk vraagstuk (dus een verschijnsel op macro/meso
niveau) als voorbeeld van deze les en laat zien hoe uit dit voorbeeld de niet-
arbitraire contingentie blijkt.
Een voorbeeld van deze les blijkt uit het maatschappelijk vraagstuk van
klimaatverandering, en vooral in de aanpak hiervan. De aanpak die gehanteerd
wordt, of ten minste voorgesteld wordt, verschilt bij vele landen. Hier wordt op
een andere manier mee omgegaan, en heeft ook andere resultaten. Dit is de
contingentie. Echter is het niet vreemd dat verschillende landen anders omgaan
met deze kwestie, aangezien dit afhangt van vele verschillende factoren,
waaronder de economische positie van het land, de dominante politieke
stromingen en de mogelijkheden voor alternatieven.
b) Waarin verschillen de posities van Luhmann en Habermas ten aanzien van het
arbitraire?
Habermas stelt dat wetenschappelijke rede ons niet kan zeggen wat we moeten
doen, ze kan niet vertellen waarom we eerder het ene dan het andere moeten
doen. Het arbitraire is hem daarom dus een doorn in het oog. Door open
communicatie, wat zijn uitgangspunt is, zouden de regels die we zelf maken niet
meer arbitrair en willekeurig zijn, omdat alle eerlijke mensen die onderschrijven.
Luhmann gelooft hier niet in, hij vindt niet dan onze eigen regels niet-arbitrair
zijn. Volgens hem is het zinloos om af te vragen welke doelen de juiste zijn,
omdat ook eerlijke mensen het na een discussie nog met elkaar oneens kunnen
zijn over wat wenselijk is. Luhmann is van mening dat we het arbitraire in
bepaalde gevallen maar gewoon moeten accepteren.
Twee verschillen: benadering van consensus en het arbitraire, en strategieën
voor het onderhouden van de sociale orde.
c) Denk terug aan de wijze waarop het OMT het kabinet adviseerde tijdens de
corona pandemie. Welke kritische kanttekening zou Habermas hierbij kunnen
hebben en wat voor aanbeveling (t.a.v. politieke aanbeveling- en
besluitvormingsprocessen) zou daar mogelijk uit voortvloeien?
Het OMT ging veel uit van juist die wetenschappelijke rede waarvan Habermas
vindt dat die ons niet kan vertellen wat we moeten doen. Habermas zou meer uit
zijn gegaan van open communicatie, en door middel van die open communicatie
een beslissing te maken ten aanzien van de politieke besluitvorming. Dit zou zich
mogelijk kunnen uiten in referenda of debatten.
Opdrachten bij het werkcollege zelf
Opdracht A: Verlichting (H1)
,Leg uit hoe de verlichting een rol speelde in het ontstaan van de sociologie zoals
wij die kennen
Door de Verlichting werd de kerk minder belangrijk, en moesten mensen afgaan
op hun eigen rede. Die rede moest de grondslag van de maatschappelijke orde
worden. Aanhangers van de Verlichting dachten dat deze eigen rede zou zorgen
voor vooruitgang, geluk en rust. Aanhangers van de Tegen-Verlichting vreesden
dat het zou zorgen voor egoïsme en vervreemding, en was er wel godsdienst
nodig om de maatschappelijke orde te behouden.
De fundamenten van de sociologie worden in deze discussie tussen de
Verlichting en de Tegen-Verlichting gelegd, als poging om deze met elkaar te
verzoenen.
Opdracht B: Legitimerende Derden (H1)
Noem de drie legitimerende derden en leg voor ze allemaal de betekenis uit aan
de hand van een voorbeeld. Zorg ervoor dat minimaal 1 van de 3 voorbeelden
over onderwijs gaat.
Natuur: De maatschappelijke orde wordt voor een deel getekend door de manier
waarop wij als mensen leven, en de dingen die wij nodig hebben. Mensen hebben
eten, water en slaap nodig om te kunnen overleven bijvoorbeeld, wat zorgt voor
bepaalde beperkingen in de maatschappij.
Geschiedenis: Gemeenschappen en samenlevingen leven noodgedwongen met
hun verleden, net als mensen. Hedendaagse mensen kunnen gaan scheiden
bijvoorbeeld, maar het is heel moeilijk om dan verder te leven als iemand die
nooit getrouwd is. Het blijft getekend door het verleden.
Samenhang: Het is moeilijk om iets te veranderen in één aspect van het
onderwijs, omdat de vorm passend moet zijn bij het geheel van de samenleving.
Wanneer je bijvoorbeeld de schoolniveaus op de middelbare school wil
veranderen, of zelfs helemaal wil elimineren, moet er ook iets veranderen aan
hoger onderwijs. Nu is het zo dat je met HAVO doorstroomt naar het HBO en met
VWO naar de universiteit, maar zonder de HAVO en het VWO moet deze
doorstroom en het hele hoger onderwijs ook weer aangepakt worden.
Opdracht C: Studie van Mauss naar de gifteconomie (H2)
Welke regels liggen ten grondslag aan het geven van geschenken? Waarom is de
studie van Mauss naar het geschenk een mooi voorbeeld van de sociologische
interesse naar samenhang?
De drie regels aan het geven van een geschenk zijn: men is verplicht te geven,
men is verplicht een gift te aanvaarden en men is verplicht op middellange
termijn een geschenk terug te geven. Dit is een mooi voorbeeld van de
sociologische interesse naar samenhang, omdat er hier verschillende factoren
weer op elkaar inspelen, en het moeilijk is om één van deze factoren te
veranderen, want als één iemand geeft, dan ontvangt een ander en dit kan dus
niet onafhankelijk van elkaar veranderd worden.
Opdracht D: Open Systems Approach (H1)
Beschrijf aan de hand van het 5-stappenplan van deze auteurs wat deze
benadering inhoudt. Pas deze benadering toe op de universiteit en geef voor elke
stap enkele voorbeelden die voor de universiteit van toepassing kunnen zijn.
1. Organisatie: Dit is het centrum van de activiteiten, wat leven krijgt door de
processen om de organisatie heen. Dit kan een maatschappij of institutie etc.
zijn, bij dit voorbeeld de universiteit.
, 2. Omgeving: Er is interactie tussen de organisatie en de omgeving, dit is alles
wat om de organisatie heen zit en op een of andere manier invloed uitoefent. Bij
de universiteit is dit een heel breed iets, alle scholen in de omgeving,
maatschappelijke ontwikkelingen en nog veel meer.
3. Input: Input is alles wat de organisatie binnenkrijgt, dit zijn onder andere
studenten, maar ook docenten, informatie en kennis, en zaken als geld.
4. Output: Onder output valt alles wat weer uit de organisatie gaat, wat in het
geval van de universiteit studenten zijn die klaar zijn voor een bepaald werkveld
met bepaalde verrijkte kennis en vaardigheden, de nieuwe technologie en
onderzoeken die door de studenten ontwikkeld zijn.
5. Feedback: Steeds veranderen en verbeteren na aanleiding van de
maatschappij en de nieuwe informatie die zij krijgt. De universiteit vraagt onder
andere ook feedback aan studenten over de vakken die gegeven worden, en hoe
deze verbeterd kunnen worden.
Onderwijssociologie – Huiswerkopdracht week 2
a) Welke kenmerken heeft de ziekterol volgens Parsons?
Volgens Parsons heeft de ziekterol twee kenmerken. Ten eerste wordt er, als de
ziekterol aan iemand toegekend wordt, meteen aangenomen dat die persoon niet
meer normaal kan functioneren. Dan mag hij bijvoorbeeld thuis blijven, of in bed
blijven liggen. (In onze maatschappij hebben artsen het laatste woord over de
ziekterol.) Het tweede kenmerk van de ziekterol is dat de zieke niet gestraft
wordt voor zijn onbekwaamheid. Zelfs als men meent dat de ziekte tot op zekere
hoogte aan onvoorzichtig gedrag kan worden toegeschreven, ziet men daarin
geen reden om de patiënt minder goed te verzorgen, laat staan te straffen. Men
verwacht wel van de zieke dat hij zo goed mogelijk meewerkt aan zijn genezing.
(derde kenmerk)
b) Wat leert het bestaan van de ziekterol, bekeken vanuit het sociale perspectief,
ons over ‘de sociale werkelijkheid’?
De ziekterol zelf is een element van de sociale werkelijkheid. Het is een
legitieme, verantwoorde wijze van afwijking. Hier wordt ook duidelijk dat
individuen niet het eigenbelang nastreven, maar dat hun gedrag het gevolg is
van regels, rollen en verwachtingen.
Omgang met ziekte niet puur biologisch beschouwd, er zijn ook culturele en
historische aspecten die erbij komen kijken. Opvattingen over hoe je je zou
moeten gedragen spelen een grote rol bij het bepalen van ziekten, en dus niet
alleen biologisch.
Het sociale is meer dan een onbedoeld effect van intentionele handelingen. Wat
individuen doen komt voort uit regels, rollen en verwachtingen. Deze zijn door de
mens gemaakt, maar het beïnvloedt de mens ook. Beetje interactief dus.
c) Leg aan de hand van een voorbeeld uit het onderwijs uit wat ‘de verbreding
van de ziekterol’ inhoudt en laat zien welke drie tendensen er met deze
ontwikkeling (verbreding van de ziekterol) gepaard gaan.
Een voorbeeld wat de verbreding van de ziekterol laat zien, is bijvoorbeeld de
omgang met bepaalde informatieverwerkingsstoornissen zoals ADHD en ASS.
