Volledige samenvatting met extra uitleg (had hiermee 18/20 op het examen )
25 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Sociale filosofie (V3F166)
Instelling
Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
Het document omvat een duidelijke en volledige samenvatting van het studiemateriaal op Toledo die voor het examen moet gekend zijn (met bij de moeilijke hoofdstukken extra uitleg zodat de essentie in mensentaal wordt weergegeven) + antwoorden op enkele gekende examenvragen. Ik behaalde hiermee 18/...
Sociale loso e :
een deelgebied binnen de loso e dat zich bezighoudt met de vraag naar het ontstaan, de zin en het wezen
van de maatschappij m.a.w. dat zij de verhouding tussen de individuele mens en de maatschappij en haar
structuren bestudeert.
1
fi fi fi fi
, 1 OUDHEID EN MIDDELEEUWEN : EEN HOGERE ORDE
INLEIDING
In de 5de eeuw VC belee de Griekse cultuur een gouden eeuw.
De belangrijkste polis (staatkundige gemeenschap) en tevens het centrum van de Griekse cultuur is Athene.
Er heest hier afwisselend een democra e en een aristocra e.
Poli eke beslissingen zijn verbonden aan openbare func es en discussies.
Klein aantal burgers (personen met poli eke rechten) tgv aantal slaven en niet-Griekse vrijen. En dan nog vooral
mannen.
Filoso e bloeit en groeit er .. er trekken veel leraren rond of so sten genoemd die tegen betaling onderwijs geven.
Volgens Plato en Socrates gaat het hen niet om ‘de waarheid’ maar om ‘overtuigingskracht' waarvan jonge mannen
veel verwachten.
Plato s cht er een school waar gra s onderwijs wordt geboden in het zoeken naar de waarheid.
Ook Socrates s cht zo’n school.
Er wordt veel belang gehecht aan de ethiek.
Volgens Plato en Aristoteles wordt het sociale en poli eke leven van de mens geleid door een ethische
vraagstelling : de staat wordt van belang geacht omdat daarin ‘het goede leven’ of het ethisch juist handelen tot
stand moet komen.
= rechtvaardigheid is het belangrijkste criterium in de staat!!
Voor hen is er geen scherp onderscheid tussen de samenleving en de staat. De samenleving vindt haar ordening in
de polis, de staat.
De leer van het ‘zijn' vormt de basis voor hun loso e. De poli ek hee haar plaats in de kosmos:
A/ Volgens Plato ligt deze hogere orde verankerd in ideeën
= ontwerpt een theore sche ideale staat.
= wil een alterna ef voor de bestaande SL ontwikkelen
= laat ons d.m.v. een ideaal contrastbeeld nadenken over de SL
B/ Volgens Aristoteles ligt deze hogere orde verankerd in natuurlijke doeleinden.
= wil uit ervaring bezien dat de staat goed en natuurlijk is
= visie komt overeen met de toen huidige poli eke Griekse werkelijkheid
= richt zich rechtstreeks op het onderbouwen/begrijpen van wat er is en al bestaat
Ook bij Cicero, Augus nus en Thomas van Aquino (Romeinse en Christelijke loso e) geldt het uitgangspunt dat de
poli ek ingebed ligt in een hogere orde en dat de maatstaven voor het menselijk handelen uit deze hogere orde (de
natuur of God of beide) moeten worden afgeleid.
2
ti fiti ti ti titi ft ti titi tifi fi ti ti ti fiti ft fi fi
, PLATO
Werd in +- 427 VC geboren uit een oud aristocra sch geslacht en was voorbestemd om in de poli ek te gaan. Hij had
echter veel kri ek op het huidige democra sche bestuur van Athene. Werd rond zijn twin gste bevriend met de
oudere losoof Socrates en werd 8 jaar lang zijn leerling. Socrates werd ter dood veroordeeld (reden: atheïsme) en
daarna verliet Plato Athene.
Maakte vervolgens verre reizen om uiteindelijk naar Athene terug te keren om te wonen/werken.
S ch e een soort universiteit (de Academie) waarvan Aristoteles de belangrijkste leerling zou zijn.
S erf op 80-jarige lee ijd.
Bijna alle geschri en zijn bewaard gebleven en hebben naast de loso sche betekenis ook een grote literaire waarde
dankzij de levendige dialoogvorm waar Plato Socrates als gespreksleider laat optreden.
De andere gesprekspartners brengen vaak loso sche standpunten in die men in die jd goed kende maar door
Socrates werden ontkracht.
= zo kwam Plato zijn visie langzaamaan naar voren.
Zijn belangrijkste werk werd ‘Politeia’ of vrij vertaald ‘De staat’ of ‘De republiek’.
De NL-vertaling : Cons tu e.
==> De centrale kwes e in dit werk is de vraag wat rechtvaardigheid inhoudt.
De ethiek staat in connec e met kennis: begrijpt iemand hoe de werkelijkheid in elkaar zit, dan is het duidelijk wat
goed is om te doen en zal hij ook het goede doen. Het morele kwade vloeit dan voort uit het gebrek aan inzicht.
==> Plato maakt een onderscheid tussen 2 werelden of werkelijkheden:
A/ de wereld van de zintuigelijk waarneembare dingen
- De zintuigelijk waarneembare dingen zijn veranderlijk en onvolmaakte reproduc es. En geen 2 dingen zijn aan
elkaar gelijk, zelfs niet exemplaren van dezelfde soort. De wereld waarin mensen leven is een wereld van “het
worden”, het “vergaan" en de “eindeloze verschillen”.
&
Zolang we ons hierop focussen, zullen we nooit weten hoe het echt is.
B/ de wereld van de ideeën
- De idee is volgens Plato de werkelijkheid, het eeuwige blijvende en overal gelijke ware van iets.
- De ideeën overs jgen het waarneembare. De echte wereld is daarboven en niet de sto elijke wereld hier.
- Er kan alleen sprake zijn van kennis als we ons richten op de Ideeën (Vormen).
- Ideeën kunnen niet met de zintuigen worden waargenomen maar via denkwerk/rede worden bewerkstelligd.
- Ideeën staan onderling met elkaar in verband. De ideeënwereld is een hiërarchisch samenhangend geheel.
- de hoogste idee is de Idee van het Goede dat het mogelijk maakt om tot kennis te komen.
Toch zijn deze 2 werelden niet van elkaar gescheiden:
===> in het zintuigelijk waarneembare ding is de Idee ervan aanwezig.
===> vanuit het zintuigelijk waarneembare naar de Ideeën ops jgen
Een mening is een vermoeden, tussen weten en onwetenheid.
Ter illustra e: de grot (pag. 21).
3
ti tt fi ti ti tift ftti titi tifi tifi ti fi fi ti ti ff ti ti
, In deze hogere werkelijkheid vindt ook de poli eke ordening haar maatstaf.
Plato weigert te antwoorden op de vraag wat rechtvaardigheid is:
Plato schetst een discussie waarin eerst besproken wordt hoe het individu rechtvaardig kan zijn. Gestart met de
stelling dat rechtvaardigheid “eerlijk zijn en ieder het zijne geven”. Betekent niet dat je je vrienden weldoet en je
vijanden schaadt.
Plato antwoordt ook ontkennend op de vraag of voor rechtvaardig handelen het bezit van rijkdom of macht nodig is:
Rechtvaardigheid lijkt bepaalt door degene die heerser of de we en bepalen, waarmee wordt vastgelegd wat als
rechtvaardig kan gelden.
===> volgens Plato kan rechtvaardigheid eisen dat het algemene
belang voorrang krijgt op het eigenbelang van deze heersers of de
sterksten.
Plato keert zich tegen de opinie dat immoreel gedrag meer oplevert dan het trachten te bekomen van
rechtvaardigheid.
Plato gee toe dat het gemakkelijk is om de schijn van moraliteit voor te wenden.
Hier komt het probleem aan orde : hoe schijn en werkelijkheid onderscheiden?
Hoe kan rechtvaardigheid in de staat ontstaan???? Om vervolgens naar het individu terug te keren.
ONSTAAN VAN DE STAAT
Staten worden gevormd omdat mensen verschillen in aanleg en mogelijkheden.
Door samen te werken, kunnen behoe en/noden gemakkelijker bevredigd worden. Het beginsel van de
arbeidsverdeling (taken verdelen en zich specialiseren) bevordert een goeie SL.
Nadeel is dat elementaire behoe en worden overschreden en mensen zich overgeven aan bezit/luxe met oorlog tot
gevolg. Er moeten ‘wachters' komen om de staat te beschermen.
Schets van Plato’s ideale staat met drie standen nl werkers, wachters en regeerders.
Wie tot wat behoort is a ankelijk van zijn/haar capaciteiten en opleidingsniveau. Deze drie standen moeten strikt
gescheiden blijven.
1/ DE IDEALE WACHTER (poli e en leger)
Handhaven de orde : moeten dapper en zachtmoedig zijn. Lichamelijke en geestelijke vorming (muziek en
gecensureerde literatuur). Muziek legt verband met de harmonie.
Leven in commune (eenvoudige behuizing en op staatskosten), hebben geen gezinsleven en bezi en geen geld of
eigen bezit. Kunnen zo beter de belangen van de gemeenschap behar gen.
Onder de wachters wordt een vorm van eugene ca toegepast: de beste mannen en vrouwen samengebracht. Uit de
beste wachters worden de toekoms ge regeerders gekozen.
Ook vrouwen kunnen wachter of regeerder zijn… maar is volgens Plato zwakker dan de man. Talent is gelijk verdeeld.
Capabele mannen en vrouwen moeten dezelfde opleiding genieten en belangrijke func es gemeenschappelijk
vervullen.
4
ft fh ti ft ti ft ti ti tt ti ti tt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sandydonck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,56. Je zit daarna nergens aan vast.
