HOORCOLLEGE 1: INTRODUCTIE
Onderwerpen van dit college:
à Wat bedoelen we met impact?
à Wat is de relatie tussen goed onderzoek en impact?
à Wat te verwachten van deze course?
Relatie tussen impact en het doen van goed onderzoek
à Goed onderzoek is belangrijk > niet elk onderzoek is even goed
à Hoe herken je een goed onderzoek?
Impact. De waarde van communicatiewetenschap
à Oplossingen vinden voor een professionele uitdagingen
à De organisatie te helpen waarvoor je werkt
à De wereld een betere plek maken?
Er is een communicatiewetenschappelijke invalshoek in verschillende professionele en
sociale problemen.
Aannames van dit vak
1. Wetenschappelijke kennis is de beste kennis..
a. Omdat:
i. Objectief
ii. Logisch
iii. Gebaseerd op bewijs
iv. Maakt gebruik van beste (bekende) methode
v. Wordt geproduceerd door mensen die daar het beste voor getraind zijn
b. Om ons te informeren over praktische zaken..
i. De vertaling of generalisatie van wetenschappelijke kennis naar
praktijk kan soms lastig zijn, en andersom geldt dit ook
c. ..Maar alleen als het goed onderzoek is
i. Alleen strenge wetenschap van hoge kwaliteit kan impact genereren
2. Voor veel professionele en maatschappelijke uitdagingen is een communicatie-
invalshoek. Vooral voor de belangrijkste!
Doelen van het vak:
Deze volgen uit de aannames van het vak
à Leren hoe je communicatiewetenschappelijke kennis kunt toepassen in de praktijk
o Van kleine tot grote uitdagingen
à Kritisch kunnen nadenken over de wetenschappelijke kennis die je gaat gebruiken. Je
wil het niet verkeerd doen!
à Uit kunnen leggen wat een communicatie wetenschapper is
à De communicatie invalshoek (angle) van ‘real-world’ problemen kunnen zien. En
daarbij de mogelijke oplossingen
à Streng onderzoek uit kunnen voeren (je MSc thesis)
à Goed onderzoek van medium/slecht onderzoek kunnen onderscheiden
à Analytisch en kritisch kunnen denken
o Over theorieën, concepten
o Over resultaten, statistieken
Communicatie professional = communicatie dokter
à Examination = Inventarisatie van wat er aan de hand is. Wat zijn de klachten? Welke
‘uitkomst variabele’ moet worden verbeterd?
o Een foutieve examination leidt tot een verkeerde diagnose
o Een foutieve diagnose of theorie leidt tot een verkeerde behandeling
1
, o Een foutieve behandeling leidt tot meer problemen
à Diagnosis = Diagnose stellen.
o Wat zijn de klachten en hoe worden deze veroorzaakt? (Welke mechanismen)
o Wanneer hebben mensen een defensieve reactie?
o Welke theorie of mechanismen?
à Treatment = onafhankelijke variabele, interventie, manipulatie
o Het geen wat je doet om de uitkomst / gedrag te veranderen
o Welk medicijn of onafhankelijke variabele werkt het best?
o Hoe betrouwbaar is het bewijs voor verschillende behandelingen?
o Hoe sterk zijn de effecten?
Wat is goede communicatiewetenschap?
à O.a. welke criteria?
o Representativiteit van steekproef
o Generaliserend onderzoek
Waarom is ‘getting it right’ zo belangrijk?
Communicatieprofessional = “communicatiedokter”
à Een fout in de ‘examinations’ (inventarisering) leidt tot een foute diagnose
à Een foute diagnose / theorie leidt tot een foute behandeling
à Een foute behandeling leidt tot meer problemen
Een dokter geeft ook niet zomaar een algemene behandeling (bijv. influencers), maar een
oplossing gebaseerd op bewijs, dat speciaal voor dat mechanisme werkt.
Criteria voor een goed communicatie onderzoek zijn o.a.:
à Representatieve steekproef
o Grote steekproef > power van onderzoek
o Power van onderzoek verhogen > veel respondenten of onderzoek heel
simpel houden
à Is het vaak geciteerd?
à Recent gepubliceerd?
à Repliceerbaar / reproduceerbaar onderzoek
o Je weet precies hoe het onderzoek is gedaan
o Het onderzoek kan in andere situatie precies zo worden uitgevoerd > dezelfde
resultaten
à Objectieve vraagstelling
HOORCOLLEGE 2: WAT IS COMMUNICATIEWETENSCHAP?
Communicatiewetenschap: overzicht
Sterktes en zwaktes à literatuur van vandaag
Na dit college:
à Verschillende mogelijke antwoorden om de vraag te beantwoorden wat
communicatiewetenschap is
à De karakteristieken van communicatiewetenschap
à Een gevoel voor het veld van communicatiewetenschap en hoe het zichzelf
positioneert en wat de sterktes en zwaktes inhouden
INVALSHOEK 1: Wat is communicatiewetenschap?
De Boer & Brennecke (2014): Communicatiewetenschap houdt zich bezig met het
bestuderen van de maatschappelijke productie, distributie en receptie van
communicatieboodschappen.
à Wat wordt er bedoeld met maatschappelijk? In de openbaarheid ofwel in de
samenleving, maatschappelijke actoren
à De definitie is niet heel duidelijk
2
,Van Cuilenburg, Scholten, Noomen (1991): Communicatiewetenschap is de wetenschap
die zich bezighoudt met de bestudering van informatievoorziening die op een beroeps- en/of
bedrijfsmatige basis plaatsvindt aan een algemeen dan wel een professioneel
ontvangerspubliek.
à Kantekening op deze definitie: In deze definitie gaat het om informatievoorziening
i.p.v. communicatie. Gericht op massa publiek, niet professioneel.
o PR/Corporate-achtig
o Sluiten een heleboel dingen uit die we op de VU/CW wel doen.
Wikipedia (2018): Communication studies or communication sciences is an academic
discipline that deals with processes of human communication
INVALSHOEK 2: FENOMEEN
Fenomeen: media vs. communicatie
Is er een menselijk communicatieproces
gaande? En is er sprake van media ja/nee
1. Geen media / geen
communicatie: dit bestudeert CW
niet.
2. Geen media / wel communicatie:
interpersoonlijke communicatie of
groepscommunicatie, zonder
gebruik van een medium (face-to-
face).
Alle trainingen voor medewerkers en
managers à vallen onder CW
3. Wel media / geen communicatie: mediapsychologische benadering, communicatie
is van ondergeschikt belang. Hoe beleeft een ontvanger een gemedieerde
boodschap. Gebruikerservaring (voelen mensen zich emmersed in de omgeving);
entertainment theorie
4. Wel media / wel communicatie: traditioneel massacommunicatie onderzoek en
computer-mediated communicatie.
Dus, zodra media en communicatie een rol spelen, spreken we van
Communicatiewetenschap.
Communicatiefenomeen (Lasswells formule): bron, boodschap, ontvanger (ook nog:
context en doel)
Ofwel: wie (bron) – zegt wat (boodschap) – in welk kanaal (kanaal) – tegen wie (ontvanger) –
met welk effect (uitkomst) – om wat voor reden (doel) – onder welke omstandigheden
(context).
Definitie die hierop volgt: Communication science is the academic discipline that studies
communication and media-related phenomena..?
INVALSHOEK 3: Proces: Het communicatieproces
Naar welke processen kijken communicatiewetenschappers?
3
, Zender en bericht: journalistiek
onderzoek, productieproces,
medialandschap en content analyse
Vaak wordt er gekeken naar de effecten
van een bepaald fenomeen. Het is ook
belangrijk om te kijken wat voor
elementen ervoor hebben gezorgd dat
deze effecten tot stand zijn gekomen.
ZIE FIGUUR à
Before use: Waarom gebruiken mensen
bepaalde media?
During use: hoe mensen reageren terwijl
de media wordt afgespeeld. Bijvoorbeeld
door zweetkliertjes te meten of social
media analyse
After use: effecten
INVALSHOEK 4: NIVEAU VAN COMMUNICATIE
Niveau’s: macro, meso, micro. ZIE FIGUUR à
à Macro: de maatschappij, culturen à politieke
communicatie
à Meso: organisaties, bedrijven à marketing
(communicatie) en PR
à Micro: individuen à mediapsychologie,
interpersoonlijke communicatie, sociale
mediagebruik, games, interactie met robots
INVALSHOEK 5: GESCHIEDENIS
Historisch perspectief: De krachten waaruit CW naar voren komt
Filosofie:
Aristoteles, drie overtuigingstechnieken:
à Logos: overtuiging van logica, argumenten, kloppende redenering à expertise van
iemand
à Pathos: overtuiging door emotional appeal à kan diegene je raken met een
boodschap? Credibility & likeability
à Ethos: overtuiging door moraliteit, hoge ethiek
Politiek: Publieke opinie / propaganda onderzoek
à Tweede Wereldoorlog
à Grondleggers van communicatieonderzoek omdat het destijds geld opleverde
Business marketing: Advertentie onderzoek
Televisie, internet en digitale technologieën
1. Technologie (is ook vaak de aanleiding voor een onderzoek)
2. Cultivatie theorie: zet de televisie een bepaald wereldbeeld neer?
Communicatiewetenschap is een Westers vakgebied en wordt gecombineerd door de
Westerse cultuur.
Verschillende tradities tussen Europa en Amerika:
à Amerika: kwantitatieve traditie à neutral science (hypothesen + statistieken)
4
