Observatie van interacties binnen gezinnen
Samenvatting van de codeerinstrumenten voor de observatietoets
& uitwerkingen van voorbeeldfilmpjes
Ilse van Meurs
2023-2024
Ainsworth Scale: Sensitivity VS Insensitivity to the Baby’s Signals
Belangrijke aantekeningen over de schaal vanuit HC & WG
- Je kan een score geven van 1 - 9 → de uitleg staat bij de oneven schaalpunten,
maar dat betekent niet dat je de andere punten niet kan geven!
- Een 9 is een hele sensitieve ouder
- Het gaat om de interactie tussen ouder en kind op het filmpje dat je ziet: ziet de
ouder de signalen van het kind, interpreteert ouder deze goed en reageert ouder snel
en adequaat
- er zijn geen vaste gedragingen die wel of niet sensitief zijn
- Tentamen: je geeft een score en krijgt de kans jezelf te onderbouwen; als je goed
onderbouwt en je score zit in de buurt, scoor je ook punten
- je moet het instrumenten begrijpen en redelijk kunnen gebruiken
- als een ouder even 1 klein dingetje niet helemaal goed reageert, gaat iemand niet
direct een punt naar beneden; niemand kan 100% van de tijd perfect reageren (een 9
is niet per se 100% perfect)
● 9: highly sensitive → herkent subtiele signalen en kijkt vanuit perspectief kind
○ This mother is exquisitely attuned to her child’s signals; and responds to them
promptly and appropriately. She has "well-rounded" interactions with her
child, so that the transaction is smoothly completed and both she and her
child feel satisfied.
● 7: sensitive → duidelijke signalen worden niet gemist, maar subtiele signalen
kunnen hoger beoordeelde ouders (8 of 9) beter zien
○ This mother interprets her child’s communications accurately, and responds to
them promptly and appropriately, but because she may be less attuned to
more subtle behaviors, her responses are not as consistently prompt or as
finely appropriate. Clear and definite signals are, however, neither missed
nor misinterpreted and her interactions are never seriously out of tune with
her child’s tempo, state and communications.
● 5: Inconsistently sensitive → soms denk je o wat goed, dan denk je oh huh dat is
niet zo sensitief → ‘je kan het niet helemaal plaatsen’ > inconsistent
○ Although this mother can be quite sensitive on occasion, there are some
periods in which she is insensitive to her child’s communications. She may
be prompt and appropriate in response to his communications at times and in
most respects, but either inappropriate or slow at other times and in other
respects. On the whole, however, she is more frequently sensitive than
insensitive.
● 3: Insensitive → ouders vinden moeilijk in te leven in kind en herkennen signalen
vaak niet, alleen bij heel vaak en herhalen en overduidelijke signalen
, ○ This mother frequently fails to respond to her child’s communications
appropriately and/or promptly. She seems unable to see things from her
child’s point of view. However, this mother is not as consistently or pervasively
insensitive as mothers with even lower ratings. Therefore, when the baby's
own wishes are not too deviant from the mother's wishes, or when the baby is
very compelling in his communication, this mother can show some sensitivity.
● 1: Highly insensitive → met zichzelf bezig, niet met het kind, gaat te snel, reageert
veel te laat. Als het goed gaat is dat vaak per ongeluk. Kind moet meer signalen
laten zien om duidelijk te maken wat het wil
○ The extremely insensitive mother seems geared almost exclusively to her
own wishes and activity. Mother’s initiations of interaction are prompted or
shaped largely by signals within herself. If they mesh with her child’s signals,
this is often no more than coincidence. If signals are intense enough or often
enough repeated, she does respond, but her response is inappropriate in kind
or fragmented and incomplete.
noteer tijden waarop iets gebeurt, schrijf wat gebeurt en zet + of - voor wel of niet sensitief
→ daarna geef je score, als je 2e keer kijkt zonder mee te typen en echt goed let op hele
interactie, kijk dan of je score overeenkomt met je 1e beoordeling
Voorbeeldfilmpjes
Toegekende score Beschrijving filmpje
9 (highly sensitive) reageert op alle geluidjes van het kind, speelt een beetje met zijn hand voor het gezicht,
kijkt naar de hand. Praat veel tegen het kind, oogcontact, pakt handen als kind uitsteekt.
Hij reageert als het kindje niest. Reageert erop als kindje even wegkijkt → reageert op
alle mini signaaltjes
7 (sensitive) hij reageert sensitief en adequaat op het kind, speelt met het kind, maar geeft kind ook
voldoende tijd en ruimte om eigen ding te doen
6 (tussen sensitive moet heeft door wat het kind ziet en reageert daarop door erover te praten. Moeder
en inconsistently praat veel met het kind en geeft aanmoedigingen (‘ja goedzo’). De moeder geeft het
sensitive in) kind ook verbaal en fysiek de ruimte (bijv: doet soms daadwerkelijk stapje achteruit om
meer ruimte te geven)
,2 (tussen insensitive vader praat niet echt met het kind, geeft alleen soms wat geluid. De geluiden die hij
en highly insensitive maakt zijn niet goed afgestemd op de emoties / reacties / gedrag van het kind. Geeft
in) kind geen ruimte om te reageren + je merkt dat kind vader op gegeven moment beetje
wegduwt en begin te huilen / jammeren. Vader reageert niet op het gehuil en gaat door
met zijn gedrag. Vader komt ook heel erg in de aura van het kind, terwijl kind het niet wil
1 (highly insensitive) geeft heel veel kusjes terwijl het kind gaat huilen, eet de voeten van het kind, maar kind
lijkt helemaal niet te willen spelen. Kind reageert hier ook totaal niet op. Moeder laat het
kind eigen voetjes eten → ze doet heel leuk, ze praat heel lief, maar het kind heeft
eigenlijk gewoon 0 erop gereageerd, het kind maakt geluidje, wordt niet op gereageerd
door moeder. Moeder lijkt heel erg haar best te doen om ‘sensitief’ over te komen, maar
ze is eigenlijk niet echt bezig met de signalen wat het kind liet zien; wegkijken, geluidjes
maken, kind kreeg ook geen ruimte om iets te doen, tempo ligt veel te hoog
● belangrijk: kijk naar het kind; reageert moeder hier goed op, ziet ze het? → het
leek allemaal wel schattig en leuk, maar ze was totaal niet bezig met het kind
Samenvatting van de handleiding:
This variable deals with the mother’s ability to perceive and interpret accurately
the signals and communications implicit in her infant’s behavior, and given this
understanding, to respond to them appropriately and promptly.
● mother’s sensitivity has 4 components
1. awareness of the signals
2. accurate interpretation of the signals
3. appropriate response to the signals
4. a prompt (snel genoeg) response to them
The mother’s awareness of her baby’s signals and communications involves 2
key aspects:
1. issue of accessibility versus ignoring and neglecting
● the mother must be reasonably accessible to the baby’s
communications to be sensitive to them (but accessibility alone isn’t
enough for sensitive awareness)
2. awareness involves thresholds (drempels)
● the most sensitive mothers are attuned to the baby’s subtle clues,
while those with higher thresholds only perceive obvious
communications
● interpretation of the signals is closely tied to this, because mothers who
are alert to minimal cues usually interpret them correctly
The mother’s ability to accurately interpret her baby’s communication involves 3
main components
1. awareness
● Inattentive mother → may struggle to interpret signals due to
unawareness of prodromal signs and temporal context
2. freedom from distortion (vervorming)
● even highly aware mothers may interpret signals due to distortion
caused by projection, denial or defensive operations
, ● distorted perceptions → can bias interpretation based on the
mother’s wishes, moods and fantasies
● mothers with insight into their own emotions → tend to perceive
baby’s behavior more realistically
3. empathy
● is crucial: without it, a mother may misinterpret her baby’s needs and
respond inappropriately, such as teasing, mocking, laughing or ignoring
● egocentricity and lack of empathy may result in detached,
intellectual respondes, rather than warm, sensitive interactions with the
baby
high threshold of awareness + inaccurate perceptions → insensitive responses
● nevertheless: mother may be highly aware + accurate in the interpretation, but
still be insensitive → therefore, the last analysis, the appropriateness and
promptness of the mother’s response to communications are the hallmarks
of sensitivity
Quality of the mother’s interaction with her infant: crucial measure of her
sensitivity
● important that mother’s responses align with the baby’s needs and
communications
● Appropriate interaction of sensitive mothers:
1. tend to respond appropriately to her baby’s cues
2. providing social interaction when the baby seeks it
3. playfulness during play initiation
4. comforting when distressed
5. understands the level of soothing required
6. adapts her response accordingly, sometimes with just a few words or a
distraction
7. ensures the baby is fed promptly when hungry, even offering a snack if
a full meal isn’t immediately available
8. interaction is well-resolved / well-rounded and completed
● insensitive mothers
1. may attempt socialization when the baby is hungry
2. play when the baby is tired
3. feed during attempts at social interactions
4. mis the cues of the baby
5. mis the needs of the baby
6. are fragmented & incomplete
Play & Social interaction: a mother who responds appropriately:
● doesn’t overstimulate the child by interacting to intense, vigorous, prolonged
or too exciting
● can perceive and accurately interpret the signs of over-excitement, undue
tensions or incipient distress and shifts the tempo / intensity before things
have gone too far
● is unlikely to under-stimulate the child, because she picks up + responds to
the signals given when the kid is bored / wants more interaction
