Aantekeningen hoorcolleges Regions in Development
Hoorcollege 1 - Course introduction
Global South als deel van de globalised world. Connections tussen North en South.
De positie van de Global South. Hierbij wordt het niet daadwerkelijk gescheiden van het Noorden.
The Global South
- Part of regions want het gaat niet om de gehele gebieden, maar slechts om (grote) delen
ervan. Delen van Azië, Afrika, Latijns-Amerika en Caribische regio.
- De Derde Wereld is veel minder alomvattend dan de Global South. Er zijn verschillende
manieren om landen in te delen: op basis van ranking (bijv. door inkomen door World Bank)
of juist op regio.
- Meeste plekken zijn oud koloniën: het is van belang om deze context te weten voor de
ontwikkeling. Niet alleen koloniale relaties, maar ook andere imperial relations. Deze kunnen
verklaringen vormen voor handelsstromen etc.
USAid is van belang. Tegenwoordig zijn er steeds meer rising powers en niet alleen meer de
VS en Europa als machthebbers.
Het is een heel dynamische regio.
- Het gaat vaak in het zuiden om grote ongelijkheid, zeker in vergelijking met het noorden.
Global South is niet alleen een geografische term, maar ook een relational, relative term. Ook
in het noorden zijn er namelijk gebieden die onder het Global South zouden kunnen vallen…
Willy Brandt z’n opdeling kan ook meer een oorzaak zijn voor het ontstaan van grote verschillen
tussen het ‘rijke’ Noorden en het ‘arme’ Zuiden. Hij tekende in 1981 de Brandt Line.
Bovendien is er veel veranderd door globalisering.
Geografisch gezien is Australië ook in het Zuiden maar het hoort bij het Noorden.
Het rijke Noorden was de kapitalistische Eerste Wereld en de Sovjet Tweede Wereld; het arme
Zuiden bestond uit de Derde Wereld.
Na de jaren ’80 veranderde de focus op de zwart-wit visie van de Brandt Line. Er kwam meer
aandacht voor bredere factoren.
Het is veel ingewikkelder dan de lijn impliceert.
Ook viel de Sovjet Unie uiteen, waardoor er een verschuiving/uitdaging was voor de Brandt Line. Het
grote machtige Rusland ontstond, maar er kwamen ook allerlei armere landen bij.
In de Global South vonden er vanaf de jaren ’80 ook grote ontwikkelingen plaats. Vooral in Oost en
Zuidoost-Azië.
De relatie van de landen met andere delen van de wereld is van belang.
,Toch is the Global South alsnog een waardevolle en belangrijke categorie. Er wordt nog steeds zo
over gesproken en als groep gezien.
Maar ze moeten niet langer als marginaal en residual worden gezien. Het zijn niet alleen perifere
landen die proberen te ontwikkelen.
Dynamiek en diversiteit van de regio is van belang. Binnen de regio zijn heel sterk groeiende regio’s,
maar alsnog ook heel veel landen die erg arm zijn. Grote tegenstellingen.
Veel culturele, politieke, economische, demografische, historische etc. verschillen.
Handel, toerisme, etc. zijn belangrijke linken tussen de Global South en het leven hier. Op deze
manier is de Global South dichtbij.
Global South is vooral gericht op primaire sectoren (landbouw, mijnbouw, etc.)
Daarnaast op natuurlijke hulpbronnen en toerisme.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar over het algemeen zijn deze drie sectoren dominant.
Maar in toenemende mate gaat het om industriële activiteiten die erg labour intensive zijn. Want de
arbeidskosten zijn veel lager. Ook zijn er gebieden met banken, etc.
Er zijn landen waar primaire producten 100% van de export uitmaken.
Wanneer landen volledig afhankelijk zijn van een bepaald product (of een klein aantal primaire
producten), zijn ze erg kwetsbaar voor veranderingen zoals klimaatveranderingen, prijsfluctuaties,
concurrentie, etc.
Ook de verandering van de manier van consumeren is wereldwijd aan het veranderen. Zoals bijv.
opkomende landen waar consumptiepatronen sterk veranderen, maar ook in het Noorden verandert
dit en dit gaat vaak gepaard met groeiende (ecologische) voetafdrukken.
Er zijn vele issues waardoor enkel de afhankelijkheid van primaire producten erg kwetsbaar en
onzeker is. De globalisering en connectedness spelen hierin een grote rol. De wereldwijde handel,
concurrentie, relatieve prijzen van primaire producten worden altijd goedkoper (bewerkte producten
hebben meer waarde etc. = terms of trade > deze relatieve relatie werkt tegen primaire producten)
Voedselspeculatie is een groot probleem. Boeren zijn daarvan de dupe. Grote bedrijven en banken
wedden om de prijzen. Gokken op de prijzen van voedsel met voorbedachten rade om winst te
maken, ten koste van degenen die erop achteruit gaan. Het profiteren van prijsverschillen en
fluctuaties.
Er zijn grote prijsfluctuaties ook in koffie. Hoewel de prijs van koffiebonen daalt, merken wij als
consument daar over het algemeen weinig van. Dit heeft te maken met de verdeling van winst.
De mensen die de primaire producten van bijv. spijkerbroek, koffie, chocola en banaan produceren,
verdienen nog altijd het minst en vaak ook steeds minder.
Hoe minder ingewikkeld de productieketen, hoe groter de kans dat het geld beter verdeeld is.
Het helpt als boeren samenkomen, maar over het algemeen staan ze erg ver van de rest van de
keten vandaan.
Ontwikkeling heeft ook veel (negatieve) invloed op het milieu. Vooral grote monocultuur
exportgeoriënteerde bedrijven vormen een probleem.
Steeds meer land (vooral Afrika) wordt gebruikt voor de productie van gewassen voor
biobrandstoffen.
Niet alleen de consumptie, maar ook het afval is een groot probleem. Veel afval wordt als het ware
gedumpt in derde wereldlanden. Niet alleen afval van electronica, maar allerlei verschillende
soorten. Het afval verdwijnt niet, maar wordt doorgeschoven vanuit rijke landen naar armen.
Global South is steeds meer gefocust op toerisme. Cultuur, feesten, environmental toerisme etc.
,In hoeverre zijn landen daadwerkelijk ervan afhankelijk en wat zijn de effecten (economisch, milieu,
cultureel, fragmentatie). Toerisme is ook een geval van too many eggs in the basket. Het is geen
garantie voor inkomen voor een land en is erg kwetsbaar.
- Wereldwijde competitie
- Politieke instabiliteit
- Terrorisme
- Natuurrampen
- Maar wie profiteren er van de inkomsten? Vaak weinig positiviteit voor lokale bevolking.
Toerisme heeft grote impact op het gebruik van water. Ze gebruiken veel water (douchen, drinken,
zwemmen, etc. ) maar ook sporten zoals golf vereisen veel water.
Powerpoint
The Global South
- The Global South – parts of Asian, African, Latin American and Caribbean regions.
- Other terms: Third World (Non-Aligned Movement in 1970 – vs. First or Second World), (less)
developing countries/regions, periphery
- Colonial history, (neo-)imperial relationship with the North, high level of inequalities in living
standards, life expectancy, and access to resources
- Global south can also include poorer ‘southern’ regions (different scales: part of countries to
neighbourhoods) of wealthy ‘northern’ countries – denoting inequalities
- Origin: Carl Oglesby wrote in Commonweal (a liberal Catholic journal) in a special issue on
the Vietnam War, argued that centuries of US “dominance over the global south… have
converged.. to produce an intolerable social order.”
The Global South
- Has never been completely easy to identify where the Global South is, but much ‘neater’
before (till 1980s)
- Rich and poor nations fall on either side of the Brandt line
- Soviet Union has dissolved – giving rise to new low-income countries
(e.g. Tajikistan, Kyrgyz Republic)
- Economic growth in some parts of the South’-high-income: South Korea, Singapore, Kuwait…
and Brazil, India, China, South Africa have become regional/global power (though unstable)
- But still ‘Global South’ is still a valid and important category- in how we imagine, talk about
and study these places.
The Global South
- Our course: beyond treating the Global South as marginal, residual and generalised/unified
category
- 80% of world population lives in the Global South
- More than a set of problems (e.g. poverty, debt, environmental degradation)
, - Diverse and dynamic – From the fastest growing economies to the vast majority of the global
poor – Massive variety of environmental conditions, culture values and practices, political
and economic systems, and ways of life
- Highly-interconnected with each other and with the Global North – We cannot understand
the development options, paths and experiences of the Global South without considering
these wider and historical connections.
Position of the Global South in the global economy
• Primary commodities (foodstuffs and species)
• Natural resources (oil, precious metal)
• Tourism
BUT also:
• Producing industrial products
• • Active in banking, finance, investment sectors
Putting too many eggs on one basket
- Dependency on small number of primary commodities can have severe effects on the
economic stability of a nation
- Crop failure (weather events/climate change) or resource depletion (no more fish, forest..)
- Changes in global commodity price
- Unfavourable terms of trade (have increasingly moved away from primary products, in
favour of hi-tech, manufactured goods)
Reasons for price fluctuation
- Supply (yields and food stock) and demand
- Subsides and other interventions
- Exchange rates
- Speculation (food and other natural resources)
Price for ‘development’
- Environmental threats as a result of e.g. shrimp farming in Thailand, palm oil production in
Malaysia and Indonesia for biofuels
After we have had fun…
- A lot of (e-)waste comes from the Global Northern countries and is dumped in poor nations.
Global South as tourism destinations
➔ Reliance – effects?
➢ Putting too many eggs in a basket
o Fierce global competition
o Political instability
o Terrorism
o Natural disasters
o And who gets the share of profit and costs?
▪ International hotel chains, foreign investors, wealthy locals
Global South as the world factory
- New form of production
o from Fordist production (one assembly line in one place)
o to post-Fordist/’just-in-time’production (production dispersed (globally)), made
possible by advances in communication and transportation)