Stress
Wat is stress?
- Stress is een response van het lichaam op stressoren, dit response bestaat
uit overlevingsgedrag van het lichaam. Het lichaam kan hierdoor reageren
door middel van hormonen en verschillende gedragingen.
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen langdurige en kortdurige stress.
- De oorzaak van stress is een stressor deze kan inwendig en uitwendig zijn,
er is een enorm breed scala aan stressoren en deze kan voor elk individu
weer verschillend zijn.
- Stress is op zichzelf geen hormoon, wel wordt het hormoon cortisol in
verband gebracht met stress. Deze wordt aangemaakt in de bijschorsnier
en zorgt voor verschillende veranderingen in het lichaam en in het brein.
Wat zijn veelvoorkomende stressoren?
- Stressoren kunnen inwendig of uitwendig zijn en verschillen per individu.
- Trauma is een veel voorkomende stressor, dit kan zowel inwendige als
uitwendige stressoren opleveren voor het individu. Trauma zorgt uitwendig
voor stress wanneer iemand in aanraking komt met hetgeen dat deze een
trauma heeft bezorgt door een nare ervaring, bijvoorbeeld een hond. Ook
kan een trauma inwendig zijn door een herinnering aan de nare ervaring
van de hond, hier is de hond zelf niet aanwezig maar zorgt het inwendig
toch voor stress.
- Veel stressoren hebben te maken met een bedreiging voor het organisme
- Wanneer er iets onverwachts gebeurt veroorzaakt het meer stress omdat
het organisme zich minder goed kan voorbereiden op de stressor, hierdoor
levert een stressor die verder in de toekomst is minder stress op.
- Opgesomd; nieuwe situaties, onvoorspelbaarheid, oncontroleerbaarheid en
bedreiging.
Welke fysieke en mentale gevolgen zijn er?
- Fysiek
o De fysieke gevolgen van stress zijn als eerste te zien in de hormoon
aanmaak. Het hormoon cortisol extra veel wordt aangemaakt.
Cortisol zorgt voor de normale werking van lichaamscellen, maar
wanneer er extra veel cortisol aangemaakt wordt stimuleert dit de
energie-mobiliserende mechanismen en bij acute stress remt het de
minder belangrijke orgaanfuncties.
o Wanneer de aanmaak van extra cortisol langdurig aanhoud kan dit
verschillende effecten hebben op organen, zo kunnen er
hartkloppingen optreden, een hoge bloeddruk, veel transpiratie en
dergelijke
o Cortisol en adrenaline lijken op elkaar maar adrenaline zorgt voor
de snelle kick, de snelle energie boost om goed te presteren of om
uit een benauwde situatie te komen, cortisol zorgt voor langdurige
energie
o De aanmaak van ghreline wordt geremd waardoor het de
spijsvertering remt.
- Mentaal
, o Mentale stressgevolgen zijn verschillend en afhankelijk van de type
stressor en de duur van de stress.
o Wanneer er kortdurige stress optreed kan slapeloosheid, een
gespannen gevoel, ook wordt er extra adrenaline aangemaakt, dit
zorgt voor een hogere bloeddruk en snellere hartslag, dit heeft als
mentaal gevolg dat het individu scherper is.
o Ook wordt er minder ghreline aangemaakt waardoor tijdens
stressvolle situaties het individu minder eetlust heeft.
Wat is het verschil tussen kortdurige en langdurige stress?
- Kortdurig
o Bloeddruk verhoogd, hartslag versneld, eetlust wordt minder,
aanmaak van adrenaline en cortisol, opgejaagd voelen en vrij
conflictgedrag
- Langdurig
o Langdurige verhoging van bloeddruk, hartkloppingen, lichamelijke
klachten in alle vormen en maten, onvrij conflictgedrag, veel last
van gespannen spieren en niet kunnen ontspannen, slapeloosheid,
nachtmerries, psychoses, verzwakking van het immuunsysteem,
angststoornissen etc.
o Er kan geen gewenning optreden bij hoge cortisollevels en zal dus
naar mate het hoge gehalte aanhoud steeds erger worden.
Hoe wordt stress gemeten bij dieren?
- Stress bij dieren kan gemeten worden door bloedonderzoek, er wordt dan
onderzocht hoe hoog de cortisollevels zijn in het bloed, dit kan ook veel
aangeven over de duur van de stress
- Dieren vertonen vaak conflictgedrag bij stress
o Vrij conflictgedrag
Ambivalent gedrag is een afwisseling tussen agressie en
vluchten of te gelijk
Intentiebewegingen zijn niet afgemaakte gedragingen, een
poging doen om aan te vallen maar het toch niet doen
Omgericht gedrag is gedrag wat niet met de stressor te
maken, het afreageren van agressie op iets anders.
Overspronggedrag is het vertonen van gedragselementen die
niets met de stressor te maken heeft, zoals het poetsen van
een kat.
o Onvrij conflictgedrag, vooral door gevangenschap en chronische
stress
Aanvals- en conflictgedrag vind plaats door dieren die te dicht
op elkaar in gevangenschap zitten zoals varkens die elkaar
aanvallen.
Apathisch gedrag, het dier laat alles maar gebeuren en
vertoont geen typische gedragingen meer, probeert ook niet
meer te dealen met de stressor.