“Wat is een held? Iemand die straffeloos
onvoorzichtig is geweest.”
- Willem Frederik Hermans, De donker kamer
van Damokles
DE DONKERE
KAMER VAN
DAMOKLES
Door: Willem Frederik Hermans
,Inhoudsopgave
Algemeen………………………………………………………..……………………..………………………….…Blz. 2
Zakelijke gegevens…………..………………..…………..…………….…………..…………..………Blz. 2
Motivatie boekkeuze…………..………………..…………..………………….……….……..………Blz. 2
Samenvatting………..…………..…………..…………..…………..……………….……………………Blz. 2
Eerste persoonlijke reactie…………………..…………..…………..……………….………………Blz. 2
De auteur………………………………………………………………………………………………………………Blz 3 - 4
Biografie……………..…………...…………..…………..…………..………………….……………..…..Blz. 3
Kritisch Literair Lexicon…………..…………..……………..…………..……………….………..…..Blz 3
Thematiek………………………………………………………………………………………………..……………Blz. 5 - 9
Titelverklaring…………..……………..…………..…………..…………..………………………………Blz. 5
Motto………..…………..……………..…………..…………..…………..……………………….………..Blz. 5
Thema en motieven…………..…………..…………..…………..………….……………..…………..Blz. 6
Mening…………………………………………………………………………………………………………..………Blz. 10
2 | De donkere kamer van Damokles
,Algemeen
Zakelijke gegevens
Auteur: Willem Frederik Hermans
Titel: De donkere kamer van Damocles, uitgeverij G.A. van Oorschot, 34e druk, maart 1997,
335 bladzijden.
Genre: Psychologische oorlogsroman
Motivatie boekkeuze
In eerste instantie zou ik dit boek lezen voor het vorige boekverslag, echter na het lezen van
het verhaal vond ik dat het boek geschikter was om te gebruiken voor dit boekverslag,
omdat het thematisch een heel interessant boek is. Daarnaast staat de auteur ook in het
Kritisch literatuur lexicon. Voor deze redenen vond ik het een geschikt boek om te gebruiken
voor dit boekverslag.
Samenvatting
De donkere kamer van Damokles vertelt het verhaal van Henri Osewoudt, sigarenhandelaar
te Voorschoten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontmoet hij de verzetsman Dorbeck, die
sprekend op hem lijkt op één ding na: dat hij zwart haar heeft terwijl Osewoudt blond is, en
die hem opdrachten geeft die hij gewillig uitvoert. Naar aanleiding van zijn daden wordt
Osewoudt gevangengenomen, komt hij weer vrij, pleegt meerdere moorden.
Na de bezetting lijkt alles zich tegen hem te keren en wordt hij gekwalificeerd als
landverrader. Zich beroepen op Dorbeck blijkt onmogelijk: er is geen enkel spoor dat naar
deze man leidt. Het enige dat Osewoudt heeft om de wereld Dorbecks bestaan te bewijzen
is een camera met een foto van Dorbeck erin, maar ook die foto blijkt uiteindelijk niet te
bestaan.
Bestaat Dorbeck echt of heeft Osewoudt hem verzonnen? Is hij Osewoudts superego? In
hoeverre is Osewoudt zelf verantwoordelijk voor zijn daden? bestaat er wel zoiets als
waarheid en werkelijkheid?1
Eerste persoonlijke reactie
Ik vind De donkere kamer van Damokles een erg goed boek. Ondanks dat het een
oorlogsroman is, is het een vernieuwend boek en niet vergelijkbaar met andere werken.
Daarnaast hou ik van verhalen met veel thematiek en dat heeft dit boek zeker. Er zijn
verschillende punten waar je na het lezen van het boek nog veel over na kunt denken en
dingen die je op verschillende manieren kunt interpreteren. Zo vond ik het erg leuk dat de
vraag of Dorbeck werkelijk bestaat niet door de schrijver wordt beantwoord.
1
Witte, T. (2017). De donkere kamer van Damokles | Hermans, Willem Frederik | Lezen voor de Lijst. Via:
https://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-15-tm-19-jaar/d/de-donkere-kamer-van-
damokles/ [Geraadpleegd op 15 mei 2018].
3 | De donkere kamer van Damokles
, De auteur: Willem Frederik Hermans
1 September 1921 – 27 April 1995
Biografie
Willem Frederik Hermans was een Nederlands schrijver van onder
andere romans, novellen, verhalen, poëzie en toneel. Daarnaast was
hij ook actief als fotograaf en behaalde Hermans cum laude de graad
van doctor in de wis- en natuurkunde.2 Hermans wordt samen met
Gerard Reve en Harry Mulisch gerekend tot De Grote Drie, de drie
belangrijkste naoorlogse Nederlandse auteurs.
Hermans begon als 14-jarige met het schrijven voor de schoolkrant.
Later, onder de bezetting, schreef hij zowel korte verhalen als
Foto 1. Willem Frederik
romans, waaronder ‘De tranen der acacia’s’. Met dit verhaal werd
Hermans
het talent van de jonge auteur bekend. Na zijn doorbraak
concentreerde Hermans zich steeds meer op zijn wetenschappelijke
werk.
Op 8 januari 1954 beviel Hermans' vrouw van een zoon, die echter dood ter wereld kwam. In
de roman De donkere kamer van Damokles verwerkt Hermans een eerbetoon voor dit
kindje, namelijk de scène waar Osewoudt, als verpleegster verkleed, de kliniek bezoekt waar
Marianne van hun kind is bevallen. Pas wanneer hij bij het kindje wordt gebracht, komt hij
erachter dat het dood werd geboren. Voor de roman documenteerde hij zich over het
Englandspiel, een spionagekwestie uit de tweede wereldoorlog. Het verhaal is voor een
groot deel gebaseerd op spion Van der Waals.3
Kritisch Literatuur Lexicon
Hermans heeft herhaaldelijk beklemtoond dat zijn verhalend werk moet dienen om zijn visie
op het menselijk bestaan uit te dragen. Hij is van mening dat er over de psyche van de mens
niets met zekerheid te zeggen valt. Dit laatste raakt meteen zijn wereldbeschouwing.
Hermans gaat ervan uit dat de mens de werkelijkheid die hem omringt en waarvan hij deel
uitmaakt niet kan kennen. De realiteit is te complex, te dubbelzinnig en chaotisch. Waarheid
bestaat niet. Om zichzelf in stand te houden schept ieder mens zich een beeld van de
werkelijkheid waaraan hij zijn zekerheid ontleent. Dit zelfgeschapen beeld van de
werkelijkheid is echter, volgens Hermans, een mythe. Al zullen weinigen dit toegeven, want
het schept orde en legt verbanden waar deze er in de chaotische werkelijkheid niet zijn.
Aangezien elk mens onderworpen is met zo’n mythisch werkelijkheidsbeeld zal het contact
met andere mensen vrijwel altijd aanleiding geven tot misverstand, onbegrip,
meningsverschillen, wantrouwen, misleiding en bedrog. Dit volgt uit het feit dat ieder in zijn
eigen wereld, zijn eigen ‘donkere kamer’, zit opgesloten. Met als bijgevolg niet in de psyche
van een ander mens te kunnen doordringen, noch zelf door een ander gekend kan worden.
2
Nl.wikipedia.org. (2004). Willem Frederik Hermans. Via:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Frederik_Hermans [Geraadpleegd op 15 mei 2018].
3
Zuiderent, A., Deel, T. & Brems, H. (1998). Kritisch literatuur lexicon. Groningen: Wolters-Noordhoff, p.1 -
27.
4 | De donkere kamer van Damokles
