In deze samenvatting behandel ik alle belangrijke informatie en jaartallen uit hoofdstuk 1,2,3,4,5,8,9,10 en 13 uit de 'bestuurlijke kaart van de Europese Unie'. Het is een informatieve en beknopte samenvatting, maar alle essentiële onderdelen komen aan bod. Ideaal voor het leren van een tentamen ...
De bestuurlijke kaart van de Europese
Unie
6e druk 2023
Hoofdstuk 1: Van slagveld tot onderhandelingstafel: de geschiedenis van de Europese
samenwerking
1.1 Strijden tegen de machinaties van het machtsevenwicht (1943-1949)
Logica van het machtsevenwicht -> staten wilden voorkomen dat een enkele staat te
machtig zou worden
Om dit te voorkomen sloten staten constant verdagen, ook wel: allianties
Staten werden geconfronteerd met het veiligheidsdilemma -> als een staat haar veiligheid
vergrootte door bijvoorbeeld extra bewapening, voelden omringende staten zich bedreigd
en voerden ook hun bewapening op
Tot en met de Tweede Wereldoorlog was dit de logica van de Europese politiek
Jean Monnet, een Franse zakenman, wilde dat Europa er alles aan zou doen om de
geschiedenis van oorlogen te voorkomen -> alleen mogelijk door politiek van het
machtsevenwicht en het veiligheidsdilemma te veranderen
Hoe zou dat bereikt moeten worden?
- Democratische landen van Europa moeten supranationale instituties oprichten in
bepaalde economische sectoren om vertrouwen op te bouwen
- De kern van Monnet zijn functionele logica: samenwerken door sectorintegratie
Intergouvernementalisme en supranationalisme:
Intergouvernementalisme betekent ‘tussen regeringen’. De staten hebben de
touwtjes in handen. Regeringen nemen de besluiten en hebben verantwoordelijkheid
voor uitvoering. Elke staat mag veto uitspreken en hoeft zich alleen aan besluit te
houden bij instemming door zichzelf.
Supranationalisme betekent ‘boven het nationale niveau’. De rol van regeringen
wordt beperkt door inbreng van instellingen die niet bij een specifiek land horen,
maar gezamenlijke belangen vertegenwoordigen.
,1.2 Revolutie in de Europese betrekkingen (1950-1954)
De VS spanden zich om een West-Europese eenheid te vormen -> als beschermingsblok
tegen de communistische dreiging vanuit de Sovjet-Unie en andere Oost-Europese landen
- Monnets ideeën over suprationalisme werden door Washington gesteund
Toch bleven samenwerkingen hangen in intergouvernementele vorm
- In 1948 werd het Pact van Brussel gesloten door de Benelux (gericht op verdediging)
Ook de Raad van Europa en de OEES (later OESO) waren intergouvernementeel van aard
- Raad van Europa -> mensenrechten, democratie en rechtstaat beschermen
- OESO -> samenwerkingsverband over economisch beleid
In 1950 lanceerde vanuit Frankrijk het - > Schumanplan
- Een plan voor supranationale samenwerking in West-Europa
- West-Europese staten zouden op het gebied van kolen- en staalproductie
bevoegdheden overdragen aan een orgaan ‘boven’ de deelnemende staten: een
supranationale instelling
Na onderhandelingen werd in 1953 het Verdrag van Parijs ondertekend -> oprichting EGKS
- Het supranationale centrum van de EGKS was de Hoge Autoriteit, met Monnet als
voorzitter
- De Hoge Autoriteit werd gecontroleerd door de Algemene Vergadering
Monnet lanceerde een tweede plan -> Europese Defensie Gemeenschap (EDG)
- Doel: West-Duitsland herbewapenen en toetreding NAVO
- Frankrijk weigerde te ondertekenen dus het plan mislukte
In 1955 werden de Akkoorden van Parijs ondertekend
- NAVO-lidmaatschap en herbewapening BRD werd alsnog geregeld
- In tegenstelling tot de EDG was dit puur intergouvernementeel
Dit was een succes voor bondskanselier Adenaur, omdat hij bezig was met ‘Westbindung’
1.3 De oprichting van de EEG en Euratom
Monnet en Spaak waren overtuigd dat voor sectorintegratie één beleidsterrein geschikt was
voor een tweede supranationale Europese gemeenschap -> kernenergie
- Zij ontwikkelden een plan voor Europese atoomgemeenschap (Euratom)
Jan-Willem Beyen, Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, was geen aanhanger van
sectorintegratie -> Beyen wilde algemene integratie door oprichting van een Europese
gemeenschappelijke markt
- Door oprichting van een douane-unie (gezamenlijk tarief voor import en export naar
niet-lidstaten), vrijehandelszone (geen importheffingen tussen lidstaten) en een
economische en monetaire unie (harmonisatie van monetair en economisch beleid)
,In 1956 presenteerde Spaak het eindrapport -> Spaak-rapport
- Zowel de atoomgemeenschap en de gemeenschappelijke markt werden
onafscheidelijk met elkaar verbonden
1957 -> Verdragen van Rome werden ondertekend
- Oprichting EEG en Euratom
Permanente strijdpunten van het Europese integratieproces
- Methode van integratie (supranationaal of intergouvernementeel)
- Snelheid en omvang van integratie
- Verhoudingen tussen kleine en grote lidstaten
1.4 Verdieping, verbreding en voltooiing van de markt
Jaren 70 -> oprichting Europees Monetair stelsel (EMS)
- Meer samenwerken op financieel gebied
1973 -> EEG breidde zich uit met VK, Ierland en Denemarken
Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde West-Europese landen zich tot welvarende landen
met een verzorgingsstaat. Door Europese integratie werd de sociale bescherming groter,
zonder dat dit negatieve economische gevolgen had
Eind jaren 70 -> er kwam een einde aan de ‘dertig vette jaren’. Verzorgingsstaten kwamen
onder druk te staan en er de werkloosheid nam toe. Er was een lage economische groei en
de inflatie en staatsschulden namen toe.
- Ook liepen West-Europese landen achter op technologisch gebied (VS en Japan)
Britten hadden grote bezwaren tegen -> verdere supranationalisme
1986 -> Europese Akte ondertekend
- Uitbreiding van het EEG-verdrag in 1957
Kern van Europese Akte -> voltooiing interne markt in gang zetten
- Vrije markt van goederen, diensten en personen moest gerealiseerd worden
1989 -> na steeds meer vluchtelingen uit Oost-Duitsland, viel de Berlijnse muur en het
IJzeren Gordijn ging open
- Helmut Kohl wilde zo snel mogelijk Duitse hereniging
1991 -> verdrag van Maastricht
- Gemoderniseerd integratieproces, zodat besluitvorming effectiever en
democratischer werd
, De EEG, Euratom en de EGKS werden de -> Europese Gemeenschap
- Vormde de eerste supranationale pijler
- EG werd later de EU
Wat stond er in het Verdrag van Maastricht?
- EU streeft naar gezamenlijke munt
- Europese Parlement kreeg wetgevende macht
1.5 Kansen en bedreigingen van een andere orde
1997 -> Verdrag van Amsterdam
- Bevatte vereenvoudiging en verbreding van de medebeslissingsprocedure. Het
Parlement kreeg het recht om de voorzitter van de Europese Commissie te
benoemen.
Zweden en VK bleven altijd buiten de EMU -> zorgen over uitbreiding EU werden groter
In 1999 besloot de Raad om toetredingsonderhandelingen te openen met tien Midden- en
Oost-Europese landen, zoals Polen, Hongarije en Litouwen
2000 -> Verdrag van Nice
- Overeenkomsten over aantal zetels in Europees Parlement, aantal commissarissen
per lidstaat en de berekening van de stemverhouding in de besluitvorming
Dit verdrag werd gezien als nederlaag voor de EU
- De onderwerpen op de agenda van de EU bleken te complex om een compromis over
te sluiten door het aantal deelnemers
Er moesten compromissen gesloten worden tussen:
- Supranationale krachten (de Commissie en de pro-integratie lidstaten) en
intergouvernementele krachten (onder leiden van Frankrijk/VK)
- Voorstanders van vierdieping in federalisering (België), voorstanders van verbreiding
(VK) en tegenstanders van deze processen
- Grote en kleine lidstaten
2005 -> Nederlandse en Franse burgers zeiden ‘nee’ in een referenda ter ratificatie van het
Grondwettelijke Verdrag
De Europese Grondwet werd omgezet in 2007 in een minder ‘streng verdrag -> Verdrag van
Lissabon
- Europese symbolen, vlag en het volkslied werden geschrapt
Het subsidiariteitsbeginsel kreeg een prominentere plek
- Beslissingen op een zo laag mogelijk niveau, om zo dicht mogelijk bij de burger te
blijven
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floorhem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,34. Je zit daarna nergens aan vast.
