Inleiding Onderwijswetenschappen
Tentamen: woensdag 3 april
,College 1 - Inleiding en Thema 1 (referentiekader)
9 februari ’24
Het domein
› Onderwijswetenschappen wordt beschouwd als een wetenschap die leren, opleiden
en ontwikkelen in onderwijs en bedrijfsleven wil beschrijven, begrijpen en verklaren.
› Deze wetenschap levert daarmee een bijdrage aan de verbetering van het
onderwijssysteem en opleidings- en leertrajecten.
› De onderwijswetenschappen wil een wetenschap zijn die leerprocessen helpt
ondersteunen, organiseren en ontwikkelen.
› Internationaal gezien bestaat iets als pedagogiek of orthopedagogiek niet, dat valt
allemaal onder educational sciences.
Thema 1 – referentiekader en actoren
Aggregatieniveaus: micro, meso & macro
› Microniveau: concrete leersituaties of een specifieke lerende
› Mesoniveau: school, faculteit, organisatie.
› Macroniveau: invloed op heel schoolsysteem, vooral vanuit politiek.
› Maar:
§ Het heeft allemaal invloed op elkaar.
§ Die grenzen zijn niet zo heel helder. Zo is het voorbeeld van de ene student
ook een voorbeeld van hoe schooladviezen tot stand komen, wat op
mesoniveau gebeurt en op macroniveau bepaald wordt.
Organisatiedimensies
- Actoren
- Organisaties
- Didactisch handelen
- Leeractiviteiten
- Context
Actoren
› Denk aan iedereen die bij scholing betrokken is, dus niet alleen leerling en leraar,
maar ook ouders, decanen, politici, toetsmakers, vakbonden en onderzoekers.
› Geen van deze mensen staan volledig neutraal in het onderwijs; iedereen heeft er
een opvatting over.
› Tegenwoordig zit overal wel begeleiding, van studiebegeleiders tot
leergemeenschappen van docenten.
Organisatie
› Hoe is het onderwijs georganiseerd.
› Onderwijsstelsel (bao, vo, vwo, havo, vmbo, wo, hbo etc.)
› Tijd, infrastructuur.
,Didactisch handelen
Vaak vanuit de docent/ organisatie vastgesteld:
- Doelstellingen
- Leerstof
- Werkvormen
- Media
- Toetsing
Leeractiviteiten
Wat meer in de handen ligt van de lerende
- Spaced practice vs. Blokken
- Zelfregulatie
- Oefentoetsen
- Gezamenlijk leren
Context
› Alles buiten het echte onderwijs dat invloed heeft op het onderwijs.
› Politiek
§ Bijv. NL als voertaal universiteiten
› Wetenschap
§ Bijv. lees en
rekenniveaus.
Referentiekader= dit kader is
gebaseerd op wetenschappelijke data
en is daarmee evidence-based.
, Effect sizes
› Bij statistische vakken gaan jullie hier dieper
op in.
› Voor nu: als je twee groepen vergelijkt, bijv
met en zonder een bepaalde lesmethode,
geeft de effect size aan hoe groot het verschil
is.
Caveat
› Veel van wat hier en in het boek
gepresenteerd worden, zijn afkomstig van
meta-analyses.
› Een meta-analyse is een optelsom van
artikelen die min-of-meer hetzelfde hebben gemeten om zo uitspraken te kunnen
doen op niet slechts één studie.
› Maar dat wil niet zeggen dat alle of zelfs de meeste studies ook een degelijke
kwaliteit hebben.
› Een probleem dat het werk van Hattie te verduren krijgt, is dat er veel
onduidelijkheid is over de kwaliteit van de meta-analyses en onderliggende studies.
› Garbage in à garbage out.
Referentiekader microniveau
› Er zijn een aantal tabellen die laten zien, welke factoren
(los van elkaar) een effect laten zien.
§ Microteaching en helderheid zijn goed vanuit
docent.
§ Training van leerkrachten en verbeteren van
kennis van docenten zijn veel minder sterk.
› Maar, een getrainde docent met vakkennis kan
misschien ook helderder communiceren?
§ Eigen inschatting van leerlingen en
stimuleringsprogramma’s ook positief.
§ Ziekte en persoonlijkheid doen er eigenlijk veel
minder toe.
› Maar, een leerling die erg consciëntieus werkt, is wellicht beter in staat het eigen
leren in te schatten?
Referentiekader mesoniveau
› Organisatorisch
§ Versnellingsprogramma’s en op gedrag gerichte interventies lijken het goed
te doen.
§ Prestatiegroeperingen en inclusief onderwijs veel minder.
› Maar wat dan als interventies zich richten op gedrag van een prestatiegroep?
› Instructie
§ Aanleren metacognitie en formatieve evaluatie doen het goed.
§ Mentoren en bevorderen studentcontrole veel minder.
