Toegepaste technologie
Kwartiel 1
Les 1
Mensen met meerdere chronische aandoeningen hebben zorg die erg complex is. in de zorg
wordt in dergelijke gevallen wel gesproken van multimorbiditeit.
De mortaliteit is door de eeuwen heen, maar vooral sinds de Tweede Wereldoorlog, enorm
afgelopen.
We worden ouder omdat we door allerlei succesvolle maatregelen niet meer (jong) sterven.
He gevolg is dat er steeds meer vooral oude mensen met steeds meer chronische zeikten
zijn.
Het ouder worden en de toename van het aantal chronisch zieken dat daar het gevolg van is,
heeft een aantal belangrijke gevolgen voor de richting die de gezondheidszorg zal uitgaan.
Op de eerste plaats is het van belang meer te investeren in preventie (aangezien veel
chronische gezondheidsproblemen ook samenhangen met leefstijl), op de tweede plaats zal
de zorg als zodanig meer en langduriger ingezet dienen te worden. ten derde vraagt de
behandeling van chronisch zieken, waarbij sprake is van multimorbiditeit, een andere
benadering. Zeker als deze multimorbiditeit uitgebreid is, dient er een verschuiving plaats te
vinden van diseasemanagement richting casemanagement; niet gericht op ziekten elk
afzonderlijk, maar veel meer gericht op de vraag van de individuele persoon.
De oudere van nu behoort tot de zogenaamde stille generatie genoemd, geboren voor de
Tweede Wereldoorlog. Deze generatie is niet gewend te protesteren tegen beslissingen van
zorgverleners en accepteert relatief gemakkelijk de door professionals genomen besluiten.
De nieuwe ouderen, babyboomers, zijn anders ingesteld. Deze generatie, ook wel
protestgeneratie genoemd, is niet gewend autoriteit voor lief te nemen. Het is een generatie
die graag zelfsturend is. Het is ook deze generatie die door haar grote omvang en hoge
levensverwachting een groot beslag op de gezondheidszorg zal leggen. Dit vraagt om
creatieve innovaties in de gezondheidszorg en daarbuiten.
Zonder naar volledigheid te willen streven, zullen de volgende trends een grote rol spelen:
1. Mondigheid van de patiënt/cliënt; mensen weten steeds meer, ook over ziekte en
gezondheid. De patiënt zal steeds meer beschikken over (technologische) middelen
om zijn eigen zorg te sturen, van de juiste informatie voorzien te worden en (geheel
of gedeeltelijk) zelf zijn eigen diagnostiek te doen.
2. Sociale innovatie; door de vergrijzing zal een aantal sociale veranderingen ontstaan.
3. Inzet van technologie; technologie heeft in hoge mate bijgedragen aan betere
overlevingskansen.
Zorgdomoticatechnologie en -diensten zouden zich doorlopend moeten aanpassen aan de
grote variatie in individuele leefstijlen en behoeften.
Ouderen zien in de toepassing van technologie, zoals zorgdomotica, een mogelijke
oplossing voor de wens tot zelfstandig leven. Technologie kan dienen ter compensatie van
individuele functionele beperkingen die het gevolg zijn van het verouderingsproces, maar
ook van ongelukken, (chronische) ziekten of beperkingen.
Om tot een sluitend aanbod en gebruik van technologische producten en diensten te komen,
zijn de behoeften en wensen van de gebruiker doorslaggevend. Het is belangrijk zich hierbij
te realiseren dat niet alle ouderen dezelfde wensen en behoeften hebben.
,Zorgdomotica:
- Veiligheid en alarmering
- Betrekken van ouderen en familie: zorgt voor een positieve houding
- Privacy: geen camera’s in de slaapkamer bijvoorbeeld
- De rol van professionals: zij moeten weten hoe alles werkt
- Woning zelf: technologie moet de rest van de inrichting niet verstoren en geen
ongewenst geluid maken of licht afgeven
- Overige aandachtspunten en wensen: bevorderen van sociale contacten, fysieke
fitheid, bruikbaarheid voor mensen met een slechte visus
Tabel 2.1 – Overzicht van doelgroepen
Zorgdomotica ondersteund het zorgproces.
Thuiszorgorganisaties worden voor een groot deel betaald uit de AWBZ (algemene wet
bijzondere ziektekosten). Hiervoor wordt een indicatie op patiëntniveau door het CIZ
(centrum indicatiestelling zorg) gegeven.
Veel informatie over de keuze voor de juiste technologie is via de ActiZ (de organisatie van
zorgondernemers) te krijgen.
De introductie van technologie kan veel veranderingen teweegbrengen in de zorginhoud en
de zorgrelatie met de patiënt.
Met beeldzorg kan het contact geïntensiveerd worden, waarbij beeldcontact minder
belastend en tijdrovend kan zijn dan een huisbezoek.
Veel zorgdomotia gaat over het verzamelen van gegevens die op afstand bekeken worden
door een zorgprofessional.
Sensoren
Door op allerlei strategische plaatsen in huis of in de woonomgeving sensoren te plaatsen,
kan het gedrag van bewoners gevolgd worden. Een direct gevolg hiervan is dat de bewoner
in het huis bewaakt kan worden.
Sensoren kunnen ook gebruikt worden om gedrag te volgen. Een sensor op de deur van de
koelkast, in diverse vertrekken van het huis (inclusief de badkamer) maken het mogelijk om
te zien hoe de bewoner zich door het huis heeft bewogen of welke deuren zijn geopend.
Een zorgprofessional moet steeds het belang van de zorgvrager als vertrekpunt nemen en
beoordelen of de gemeten gegevens ook bijdragen aan betere zorg.
Meetapparatuur en digitale vragenlijsten
Gewicht, longfunctie, controles van het hart etc. Hierdoor krijgt de zorgvrager een actievere
en meer verantwoordelijke rol in het zorgproces. De zorgprofessional is niet meer alleen
verantwoordelijk voor het meten van gegevens en wordt zelfs ten dele afhankelijk van de
zorgvrager in het verzamelen van de juiste gegevens.
Ook digitale vragenlijsten worden vaak ingezet bij mensen met een chronische ziekte. Zo’n
vragenlijst kan een dubbele functie hebben: zowel het monitoren van de cliënt als het
bevorderen van zelfmanagement.
, Bij de invoer van zorgdomotica, met name wanneer het een directe impact heeft op de
inhoud van de zorg, is een actieve inzet van zorgprofessionals noodzakelijk. Zo wordt een
goede, professionele reflectie op het hele proces en het eindproduct gegarandeerd.
Domotica: een verzamelbegrip voor allerlei technologie in en om de woning.
Domotica is tot nu toe niet slim genoeg en is daardoor nog onvoldoende toegevoegde
waarde voor de primaire zorgprocessen.
Sensortechnologie:
- Sensoren worden steeds kleiner; zo kunnen ze vrijwel overal ingebouwd en
toegepast worden
- Sensoren hebben steeds minder energie nodig; hierdoor kunnen ze minder
afhankelijk van een energiebron en over langere tijd worden toegepast
- Sensoren worden goedkoper en kunnen steeds meer ‘kant-en-klaar’ gekocht worden
- Sensoren worden beter (gevoeliger, robuuster, duurzamer)
- Er zijn steeds meer mogelijkheden om sensoren te integreren met andere (digitale)
componenten, waardoor relatief gemakkelijk nieuwe applicaties ontwikkeld kunnen
worden
- Door de ontwikkeling van allerlei nieuwe materialen, ontstaan er nieuwe
mogelijkheden om sensoren te ontwikkelen en te integreren, door ze bijv. in het
menselijk lichaam te implanteren
Met sensoren kan de aanwezigheid van bepaalde symptomen of stoffen in bijv. bloed of
uitademingsgas vastgesteld worden, wat ondersteunend kan zijn voor het diagnosticeren van
bepaalde ziektebeelden.
Nadelen sensoren:
- Moet je wel alles willen weten wat we kunnen meten? Het kan de onrust vergroten
- De verwerking en interpretatie van alle informatie die met sensortechnologie
beschikbaar komt: er kan steeds meer gemeten en gemonitord worden, waarmee
een enorme hoeveelheid data beschikbaar komt. Die gegevens moeten verwerkt en
geanalyseerd worden.
- Zorgopvolging: zorgtechnologie moet bijdragen aan efficiëntie van de zorg.
Technologische hulpmiddelen, zoals een rollator en leesloep, zijn niet verbonden met een
netwerk en sturen dus geen date door naar de zorgcentrale.
Figuur 11.1 – Het model van Stefanov!
In de ouderenzorg bestaan twee hoofddoelen: die vanuit het perspectief van de oudere en
die vanuit de zorgprofessional. Zorgdomitica dient ten eerste de kwaliteit van leven te
verbeteren en mensen langer (zelfstandig) te laten functioneren. Voor de zorgprofessional is
het van belang dat zorgdomotica de efficiency van de zorgdiensten verbetert.
