Samenvatting voedingsleer
les 1 – hypes, trends & productontwikkeling
voedingshype doelen:
1. De dio weet wat voedingshypes zijn en kan voorbeelden noemen
2. De dio kan gezondheidsefecten die het onderwerp van de voedingshype beoogt te hebben objectee
beoordelen, daarbij wordt gebruik gemaakt van de voedingskundige analyse
3. De dio kan eventuele gezondheidsrisico’s van de voedingshype onderbouw aangeven
product doelen:
4. De dio is in staat om, ten behoeve van een voor een bepaalde cliëntgroep met een bepaald
voedingspatroon te ontwikkelen/verbeteren product oe te geven advies, relevante nutriënten te
identficeren op basis van een voedingskundige analyse
5. De dio kan uitleggen hoe en waarom het te ontwikkelen product oe te geven advies bijdraagt aan de
gezondheid van de cliëntgroep met een bepaald voedingspatroon
6. De dio kan eventuele gezondheidsrisico’s van het te ontwikkelen product voor andere cliëntgroepen
onderbouwd aangeven
Hype = een verschijnsel dat tjdelijk bovenmatge (media) aandacht krijgt en daardoor belangrijker lijkt
dan het in werkelijkheid is.
Gevolg: dat iets dat zich als een ogenschijnlijk verwaarloosbare kleinigheid voordoet, uitgroeit tot een
werkelijk belangwekkend verschijnsel.
-hype waait altjd over (blijf deze lang = trend)
-kortstondig en eindigt vaak net zo snel als dat bij begon, terwijl een trend toonaangevender is en zich
voorzet
Voedingshype = hype op het gebied van voeding met een beoogd gezondheidsefect. Dit efect is vrijwel
altjd op basis van een oe meerdere voedingsstofen oe –middelen.
-nutrilligie oe nutritheologie (voor- en tegenstanders)
(voorbeelden: glutenvrij, koolhydraat arm, kokosolie)
Literatuur
-artkel HAN scholar: ondervoeding door een extreem gezondheidsefect
- PDF bestand : volkskrant voedingsmythes
Ondervoeding door een extreem gezondheidsefeet
Patënten met een eetstoornis hebben aewijkend eetgedrag dat gekoppeld is aan een buitensporige
preoccupate met het eigen gewicht oe de lichaamsvorm.1 Wij zagen echter een patënt met ernstge
ondervoeding door een obsessie met een gezondheidsdieet. Bij hem speelden preoccupates met uiterlijk
en gewicht geen rol. Ondervoeding door het volgen van een extreem gezondheidsdieet is een
onderbelicht eenomeen in de medische literatuur. Aan de hand van een ziektegeschiedenis willen we de
aandacht vestgen op dit onvoldoende onderkende medische probleem.
Ten eerste vroegen wij ons
ae oe ondervoeding met
ernstge complicates door
gezondheidsdiëten vaker
wordt gezien in
ziekenhuizen. Ten tweede
wilden we graag weten in
hoeverre de extreme
,dieetgewoonten van patënt verklaard konden worden door een actuele, behandelbare psychiatrische
aandoening. En ten derde vroegen we ons ae oe we hier wellicht te maken hebben met een nieuwe
eetstoornis.
-prevalente niet bekend, omdat het geen vastgestelde eetstoornis is.
- vaak sprake van onderrapportage
Psychopathologie : Verklaringen voor extreme voedingsgewoonten psychiatrisch: psychose in het kader
van schizoerenie oe een waanstoornis + diganose; obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis
mogelijk.
Ondervoeding door het volgen van een dieet dat voortkomt uit een obsessie met gezondheid vormt een
onvoldoende onderkend medisch probleem. Wij zagen een patënt die vanwege ernstge complicates van
een gezondheidsdieet werd opgenomen in het ziekenhuis. Dit eenomeen is niet gedefinieerd als een
aparte eetstoornis in de DSM-IV en er is niets bekend over de epidemiologie hiervan. In de populaire
literatuur daarentegen bestaat veel aandacht voor orthorexia nervosa, een vermeende eetstoornis,
waarvan de symptomen veel overeenkomsten vertonen met de symptomen van onze patënt en die door
behandelaren van patënten met een eetstoornis veel wordt gezien. Meer aandacht voor dit onderwerp
door klinisch en wetenschappelijk onderzoek en door berichtgeving in de medische literatuur is wenselijk,
zodat meer duidelijk wordt over de epidemiologie, de validiteit van de definite en het klinisch beeld van
orthorexia nervosa.
Les 3 funetional Foods en produetelaims
Voor eunctonele voedingsmiddelen bestaat geen ofciële definite. Dat maakt dat er verschillende
omschrijvingen in omloop zijn.
UN: ‘whole, eortfied, or modified Foods that contain physiologically actve compounds that provide health
benefits beyond their nutrient contributons; sometmes called designer Foods or neutraceutcals’
-> bestaande voedingsmiddelen met daarin eysiologisch acteve stfen, voedingsmiddelen waaraan
eysiologisch acteve stofen zijn toegevoegd oe voedingsmiddelen waaruit deze zijn verwijderd om
bepaalde gezondheidsefecten te sorteren. In eeite hebben we het over designer Foods,
voedingsmiddelen die speciaal ontwikkeld zijn met als doel de gezondheid te verbeteren. Voorbeeldje;
margarine met plantensterolen. Fytochemicaliën zijn eysiologisch acteve stofen afomstg uit planten,
dus eunctonal Foods. Het zijn stofen die veelal gunstge biologische actviteit in het lichaam hebben en
dat is de reden waarom voedingsmiddelen waarin deze stofen voorkomen door bijv. de gezondheidsraad
worden aangeraden. Niet alle eysiologische acteve stofen zijn echter plantaardig. Vitamine B12 komt uit
dierlijke producten en wanneer vitamine C aan een product wordt toegevoegd kan deze vitamine ook
synthethisch zijn aangemaakt. Hier komen de termen verrijking, substtute en restaurate van
voedingsmiddelen om de hoek kijken.
Doelen:
1. De DIO weet wat eunctonal Foods zijn en kan voorbeelden noemen
2. De DIO kan eysiologisch acteve stofen die aan het betrefende voedingsmiddel zijn
toegevoegd/verwijderd identficeren
3. De DIO is in staat om geidentficeerde nutriënten in een eunctonal eood uit te werken op basis van een
voedingskundige analyse, plantensterolen in het bijzonder
4. De DIO kan uitleggen hoe eunctonal eood welke efecten heef bij bepaalde cliëngroepen met een
bepaald voedingspatroon
5. De DIO is op de hoogte van wetelijke kaders ten aanzien van gezondheids- en voedingsclaim over
‘eunctonal eoods’
,Bij funetionele voedingsmiddelen is een bestanddeel toegevoegd oe juist verwijderd om de
gezondheidswaarde van dat product te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan:
Producten voor een lager cholesterolgehalte, zoals margarine, yoghurt en melkproducten met
toegevoegde plantaardige stofen (plantesterolen)
Producten voor een goede werking van de darmen, zoals brood met toegevoegde voedingsvezel
Voor gezonde mensen die gevarieerd en gezond eten volgens de Schije van Vije, hebben eunctonele
voedingsmiddelen niet oe nauwelijks voordelen. Bij sommige gezondheidsproblemen kan een eunctoneel
voedingsmiddel een goede keuze zijn.
De nadruk ligt op de werking van toegevoegde bioactieve stoffen of ingrediënten, die zijn toegevoegd
voor optimale gezondheid en een zo laag mogelijk risico op ziekten.
Behalve claimsverordering is er geen aparte regelgeving voor functionele voedingsmiddelen. Wel is er
een warenwetbesluit over de toevoeging van vitamines en mineralen aan levensmiddelen.
Plantensterolen en –stanolen: zijn bioacteve stofen. Ze zijn ook bekend onder de naam eytosterolen en
hieronder vallen onder andere stofen als sitosterol, stgmasterol en campestrol. Plantesterolen oe
plantestanolen remmen de cholesterolopname door de darm. Ze verlagen het cholesterolgehalte,
gemiddeld met ca 10% bij een gebruik van ongeveer 2 gram per dag.
Cholesterol is een bouwstoe voor cellen en hormonen. De lever maakt cholesterol aan. Daarnaast krijgen
we cholesterol via de voeding binnen. In een gezond lichaam is dit in evenwicht. Voedingscholesterol
maakt normaal gesproken 1/3 deel uit van het cholesterol in de darm (afankelijk van de eetgewoonten is
dit tot 500 mg per dag). Cholesterol dat via galvloeistoe in de darm komt levert het resterende 2/3 deel
van het cholesterol in de darm (600- 1000 mg per dag). Galcholesterol komt van verschillende bronnen en
kan bestaan uit cholesterol getransporteerd in lipoproteïnen zoals LDL en HDL, maar ook uit nieuw
gevormd cholesterol in de lever.
Hoe werken plantensterolen? ; Plantensterolen hebben chemisch een met cholesterol vergelijkbare
structuur en gaan in de darmen in eeite de concurrente aan met cholesterol. Plantensterolen vormen een
soort barrière voor de opname van cholesterol uit de darmen. Regelmatge consumpte van
plantensterolen vermindert de absorpte van cholesterol vanuit de darm en verhoogt de uitscheiding van
cholesterol met de ontlastng. Niet alleen cholesterol uit de voeding wordt tegengehouden, maar ook
cholesterol dat via de lever en de gal in de darm is gekomen. Normaal gesproken wordt in de darm 30-
80% van het aanwezige cholesterol geabsorbeerd. Bij gebruik van plantensterolen, daalt de
cholesterolopname met 30-40%. Een deel van het cholesterol (tussen de 30 en 50%) wordt nog steeds
geabsorbeerd. Het cholesterol dat uit het lichaam verwijderd wordt, is een combinate van zowel
voedings- als galcholesterol. Het is de verminderde cholesterolopname in de darm die zorgt voor de LDL-
cholesterolverlaging in het bloed. Net als de totale hoeveelheid cholesterol is ook de verhouding tussen
het HDL- en bloed bloed Zonder plantensterolen Met plantensterolen maag maag lever lever darm darm
Cholesterol Meer cholesterol wordt opgenomen vanuit de darm in het bloed. Minder cholesterol wordt
verwijderd uit het lichaam via de darm. Plantensterolen Minder cholesterol wordt opgenomen vanuit de
darm in het bloed. Meer cholesterol wordt verwijderd uit het lichaam via de darm. Ineokaart LDL-
cholesterol van invloed op de gezondheid. Plantensterolen hebben geen invloed op het HDL-cholesterol.
De cholesterolrato (totaal cholesterol/HDL-cholesterol) verbetert wel. Ook zorgen plantensterolen voor
een bescheiden daling van het triglyceridengehalte.
->Met name mensen die veel plantaardige producten eten hebben een hoge consumpte van
plantensterolen. Bijvoorbeeld vegetariërs eten gemiddeld 0,5 tot 1 gram plantensterolen per dag.
Producten waaraan plantensterolen zijn toegevoegd zoals magarines leveren bij het aanbevolen gebruik
zo’n 2 gram plantensterolen per dag.
Het efeet van plantensterolen
Plantensterolen kunnen het LDL-cholesterolgehalte met 7 tot 10% verlagen. Dit efect is te bereiken na 2
tot 3 weken. Daarvoor is een inname van 1,5 tot 2,4 gram plantensterolen per dag nodig.
Het gebruik van plantensterolen
Het advies om voedingsmiddelen met toegevoegde plantensterolen te gebruiken, moet onderdeel zijn
van gezonde voeding en leeestjl. Producten met plantensterolen zijn geschikt voor mensen met een (licht)
verhoogd cholesterolgehalte. Dat wil zeggen een totaal cholesterolgehalte boven de 5 mmol/l. De
, Hartstchtng gaat in de aanbevelingen uit van streven naar een LDL-cholesterolgehalte lager dan 2,5
mmol/l. Er bestaat geen ondergrens voor het LDL-cholesterol.
Maximum veilige inneming per dag: 3 gram plantesterolen oe plantestanolen per dag.
Waar komen plantensterolen en – stanolen in voor?
- in kleine hoeveelheden voorkomen in plantaardige oliën, noten, granen, eruit en groente
-eunctonele voeding, bijvoorbeeld toegevoegd aan (verrijkte) margarine
- Plantensterolen zijn toegevoegd aan bepaalde margarineproducten, yoghurtproducten en melkdranken.
Op de verpakking van producten met plantensterolen staat aangegeven hoeveel portes nodig zijn om het
cholesterolverlagende efect te bereiken.
Gezondheidselaim / ziekterisieo elaim:
Ziekterisico-beperkende claims: hierbij wordt er geen direct verband tussen het product en de ziekte
gelegd.
Ziekterisicobeperkende claims: Deze claims zeggen iets over het verlagen van een risicoeactor van een
ziekte. Het zegt dus niets over het verlagen van de kans op de ziekte zele. Het is bijvoorbeeld mogelijk om
te beweren dat plantesterolen en plantestanolen in margarine je cholesterolgehalte verlagen. (Becel mag
dus erop zeten dat de Becel ProActv het cholesterolgehalte verlaagt).
Op voedingsmiddelen met plantensterolen moet worden vermeld: ‘Dit product is niet bedoeld voor
mensen die hun cholesterol niet onder controle moeten houden’.
Fytoehemiealiën: Bio-acteve plantbestandsdelen in o.a. eruit, groente, gerafneerde granen, olijeolie
-> gerelateerd aan het voorkomen van welvaartsziekten
-> Mediterrane voedingspatroon is o.a. rijk aan eytochemicaliën
-> bevat meer dan 30.000 verschillende stofen die zijn ingedeeld in verschillende groepen.
Efecten:
- ant-oxidateve efecten
- vermindering van ontstekingsprocessen
- regulate genexpressie en celdiferentate
- inducte van ‘’cel-cycle arrest’’ en apoptose
- stmulering van het immuunsystem
- antbacteriële en antvirale efecten
- verbetering van plasma lipoproteïnen
(definite van bovenstaande efecten niet kennen)
Geef een defnitie van fytoehemiealiën?
Bio-acteve plantbestandsdelen in o.a. eruit, groente, gerafneerde granen en olijeolie
Geef aan wat het mediterraan voedingspatroon is:
Het is geen specifiek dieet, maar een verzameling van eet gewoonten die traditoneel door de volken aan
de mediterrane zee gevolgd werden. (positeve gezondheidsefecten)
Benoem 2 klassen van fytoehemiealiën :
1: Carotenoids
2: Phenolies
Zijn fytoehemiealiën vitamines of mineralen?
Vitamines en voedingsvezels zijn eytochemicaliën. Mineralen niet, want die worden niet door planten
aangemaakt.
Waarom zijn er geen voedingsnormen voor fytoehemiealiën?
het is geen essentële voedingsstoe, omdat er geen negateve efecten zijn als de inname laag is. Je hebt
eytochemicaliën dus niet noodzakelijk nodig.
Op welke manier is de inname van voldoende fytoehemiealiën in onze voeding dan wel gewaarborgd?
Er zijn wel voedingsnormen voor de voedingsmiddelen waar eytochemicaliën in voorkomen zoals groente
en eruit.
