Samenvatting van het 1e master vak psychopathologie van kinderen en adolescenten, gegeven door Imke Baetens aan de VUB. De samenvatting is gemaakt op basis van de slides, aangevuld met eigen notities. De verplicht te lezen tekst over trauma zit er ook in verwerkt.
Samenvatting psychopathologie
K&A
Inleiding
Psychopathologie = studie van psychische stoornissen (problemen) bij kinderen en adolescenten:
Wat normaal is voor een bepaalde levensfase, kan afwijkend zijn wanneer het optreedt in
andere levensfasen
Stoornissen die specifiek zijn voor de levensfasen t.e.m. de adolescente
(ontwikkelingsstoornissen)
Stoornissen die ook op volwassen leefijd kunnen voorkomen met eventueel een specifeke
uitngsvorm in kinder en jeugdjaren
Wanneer spreken we van een psychische stoornis?
Abnormaal: afwijkend van de sociale norm
Veroorzaakt lijden: bij de betrokkene en/of omgeving
Binnen psychopathologisch begrippenkader: sociale consensus ‘afgesproken’ stoornissen
(DSM)
Classificerende diagnosiek (DSM):
Probleemanalyse: wat is er aan de hand?
Hypothese: diagnose is geen vaststaand feit
Clustering van symptomen: clusters worden samengevat in fenomenen/syndromen
Voordelen categoriale diagnostek:
Communicaie: tussen professionals
Eiket: verklaring van gedrag (kan positef of negatef zijn) + etket vaak nodig voor
terugbetalingen
Indicaiestelling en verwijzing
Ruwe handvaten voor intervente: begin van de behandeling
Algemeen zicht op prognose
Zicht op prevalente
Kriiek categoriale diagnostek:
Sociaal-culturele bepaaldheid van psychiatrische stoornissen: wij dragen een westerse bril
Comorbiditeit: mensen passen niet in vakjes
Vage omschrijvingen: wat is grens pathologie/normaliteit
Label-maatschappij: vb: ADHD’ers
Onderliggende transdiagnosische mechanismen: onderliggende factoren die de psyche
sterk mee bepalen zoals emoteregulate, motvatee deze worden niet mee opgenomen in
DSM criteria
Dimensionale categorisaie: in welke mate heef iemand last van een stoornis? Stoornissen zijn een
contnuüm, iedereen bevindt zich ergens in dat contnuüm.
1
,Tweedeling in probleemgedrag:
Internaliserend probleemgedrag: naar binnen gericht. Vooral de persoon zelf heef er last
van. Voorbeelden: angst en depressie. Meer bij meisjes
Externaliserend probleemgedrag: Leterlijk: naar buiten gericht. Vooral de omgeving heef er
last van. Voorbeelden: gedragsstoornis, ADHD. Meer bij jongens
Vaak komt een combinate van beide voor
Niet alle stoornissen passen binnen 1 van deze 2 categorieën
Naast diagnose, nog 2 belangrijke factoren:
Differeniaaldiagnose: kan dit een andere stoornis zijn? Welke stoornis lijkt erop, maar is het
niet?
Comorbiditeit: syndromen die vaak samen voorkomen
Uitgangspunten:
Vroeger en nu: actueel gedrag is altjd het product van vroegere ervaringen + de eisen die de
huidige situate aan het kind stelt
Dynamisch gezichtspunt: de betekenis van gedrag is altjd afankelijk van de situate en de
leefijd van het kind
Elk kind is uniek: het kind is meer dan een stoornis en elk kind heef unieke ervaringen gehad
Ontwikkeling staat centraal: vergelijken normaal en afwijkend
Wederzijdse beïnvloeding (transacte): kind beïnvloedt ouders en ouders beïnvloeden kind
Ontwikkelingsopgave en opvoedingstaak: rol en taak van de opvoeders zijn niet los te zien
van de opgave van het kind
Gezins- en systeembenadering: veel nadruk op interacte tussen opvoeders en kind en
interacte tussen andere systemen systeemtheorie en gezinsbenadering van groot belang
Risico- en beschermingsfactoren: nooit één oorzaak van gedrag meerdere risicofactoren,
en meerdere bufers of beschermingsfactoren
Prevenie en behandeling: binnen ontwikkelingspsychopathologie veel nadruk op
ontwikkeling ook veel aandacht voor prevente
Invloed van omgeving en maatschappij:
Invloed op twee manieren: cultuur en maatschappelijke omstandigheden kunnen
kans vergroten of verkleinen op ontstaan van een stoornis. Culturele normen en
waarden kunnen de opvatngen van volwassenen over het gedrag van kinderen
beïnvloeden, en daarmee hun psychopathologie
Cultuur ≠ maatschappelijke omstandigheden: zuigelingensterfe komt in Nederland
meer voor in grote steden en onder de allochtone bevolking. Heef weinig met
cultuur te maken maar wel veel met armoede
Cultuur is niet staisch, maar verandert
Uitgangspunten ontwikkelingspsychopathologie:
1. Bi-direcioneel model (dyade tussen ouder en kind): (Belsky): ouder en kind gaan in
interacte en hebben elk een rugzak die deze interacte beïnvloedt
2
, 2. Bio-ecologisch systeemmodel: (Bronfenbrenner): het individu is het biosysteem. Dit
biosysteem wordt omringd door een microsysteem (gezin, school), dat op zijn beurt
weer omringd wordt door het mesosysteem (microsystemen die in interacte gaan met
elkaar en het kind indirect beïnvloeden), dat omringd wordt door het exosysteem
(maatschappij) dat omringd wordt door het macrosysteem (waarden, normen, weten en
regels) dat uiteindelijk omringd wordt door het chronosysteem (tjd: kind wordt ouder,
maatschappij verandert)
3. Theorie over ontwikkelingsopgaven en opvoedingstaken: dit steunt op 3
uitgangspunten:
Een bepaalde ontwikkelingsopgave verschijnt in een bepaalde periode
Sommige van deze opgaven zijn cultureel bepaald
Wel of niet adequaat volbrengen van deze opgave beïnvloedt het gedrag van
kinderen in een latere periode in het leven niet volbracht = later problemen
4. Theorie over risico- en beschermende factoren: bestaan op het niveau van het individu,
gezin en omgeving. Het gaat niet om optellen van invloed, maar ze beïnvloeden elkaar.
De groote van de totale invloed is eerder een kweste van vermenigvuldigen dan van
optellen. Een beschermende factor is alleen actef in een situate van risico. In kaart
brengen van risicofactoren (en beschermende factoren) wijst vooral naar prevente en
minder naar behandeling. Ze hebben geen voorspellende waarde.
Risicofactor: kenmerk van een groep personen met een verhoogde kans op het
ontstaan van een stoornis
Protecieve (resilience) factor: factor die samengaat met een verminderde kans
op het vertonen van een stoornis, in aanwezigheid van een risicofactor
Eenzijdig redeneren over oorzaak/gevolg wordt afgewezen
Wederzijdse interacie
Ontwikkelingstraject: alle kinderen met eenzelfde stoornis heef een ander traject ernaartoe. Het
begrip traject slaat op de invloed van vroegere ervaringen:
Mulifinaliteit: zelfde start bij verschillende kinderen kan tot verschillende eindpunten leiden
Equifinaliteit: zelfde eindpunt bij verschillende kinderen kan bereikt zijn via verschillende
startposites
Voorspellen van individuele ontwikkeling is vrijwel onmogelijk
Vuistregel: de ernst van probleemgedrag of van de psychische stoornis is afankelijk van:
Aantal risicofactoren: hoe meer, des te ernstger
Verhouding tussen risicofactoren en beschermende factoren: risicofactoren zijn bestendiger
dan beschermende factoren
Dosis-responsrelaie: hoe ernstger een risicofactor of hoe langer deze aanwezig is, des te
groter de problematek
Invloed van risicofactor (en ook beschermende factor) is afankelijk van de leefijd van het
kind (hoe jonger, des te groter het efect) de omvang en ijdsduur van de factor en eventueel
de sensiieve periode waarin een kind verkeert (slecht taalonderwijs in de periode dat een
kind hoort te leren lezen heef een groter negatef efect dan slecht taalonderwijs als het
kind al kan lezen)
Prevenie kent drie vormen:
3
, Universeel (of algemeen): de hele doelgroep; nog geen selecte gemaakt voorkomen van
risico door vergroten van beschermende factoren
Specifiek (of gericht): gericht op risicogroep voorkomen van problematek en risico
beperken
Geïndiceerd: diagnose al gekend voorkomen van verergering van de problematek
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SophieDC. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
