Hoofdstuk 1: Tina’s wereld
DSM
Om een psychiatrische stoornis vast te stellen kan je als professional gebruik maken van diagnostic
and statistical manual (DSM). Deze handleiding wordt om de ten jaar herzien. Dit wordt gedaan aan
de hand van objecteve principes, die echter zeer ontvankelijk zijn voor sociaal-politeke en andere
niet-wetenschappelijke processen. Het grootste probleem van de DSM is dat het een catalogus is dat
gebaseerd is op lijsten van symptomen. Eigenlijk is het een soort computerhandleiding, geschreven
door een commissie zonder kennis van de daadwerkelijke hardware of sofware van het apparaat,
een handleiding die de oorzaak en de oplossing van de problemen van de computer probeert te
vinden door je te vragen na te denken over de geluiden die de computer maakt.
Als professional moet je bij kinderen met een trauma onderzoeken, nieuwsgierig zijn en refecteren.
Maar het aller belangrijkste is om bestaande overtuigingen in twijfel te trekken.
Stress gerelateerde hormoonsystemen
Uit onderzoek van Levine is gebleken dat de biologie en functe van stress gerelateerde
hormoonsystemen drastsch gewijzigd kunnen worden door korte periodes van stress in het vroege
leven van raten. Biologie is niet alleen de genen die een of ander onveranderlijk scripte volgen,
biologie is ook gevoelig voor de omgeving. Wanneer deze zeer korte periodes van stress op een
beslissend moment voor de ontwikkeling van de hersenen plaatsvond, ontstonden er veranderingen
in de stresshormoonsystemen, die aanhielden tot de volwassen leefijd. Hieruit kan je concluderen
dat er sprake is van de transformerende werking van vroege levenservaringen.
Het menselijk brein
Er moet een correlate zijn tussen wat er gebeurde in de hersenen en elk menselijk verschijnsel &
symptoom. Het menselijk brein is immers het orgaan dat alle emotes, gedachten en gedragingen
overbrengt. Het brein is daarnaast ook verantwoordelijk voor duizenden complexe functes. De
opvallende, functonele vermogens van de hersenen zijn afomstg van een opvallende reeks
structuren. Er zijn namelijk honderd miljard neuronen (hersencellen) en voor elk neuron zijn er ten
even belangrijke ondersteunende gliacellen. Tijdens de ontwikkeling moeten deze cellen worden
georganiseerd in gespecialiseerde netwerken wat als gevolg heef dat er talloze ingewikkelde met
elkaar verbonden en zeer gespecialiseerde systemen ontstaan. Deze vormen de gevarieerde
architectuur van de hersenen.
Wij hebben vier belangrijke delen in de hersenen: de hersenstam, het diëncefalon, het limbisch
systeem en de hersenschors/cortex. de hersenstam en het diëncefalon ontwikkelen zich als eerste
tjdens de groei van een kind. Het limbisch systeem is al een stuk complexer en de hersenschors is
nog ingewikkelder.
Onze vier hersengebieden zijn hiërarchisch georganiseerd: van beneden naar boven en van binnen
naar buiten. Een goede manier om een voorstelling te krijgen met een stapeltje dollarbiljeten. Vouw
ze dubbel, leg ze op je handpalm en maak een vuist met je duim omhoog, zoals een lifer. De duim is
dan de hersenstam en het puntje van je duim is het punt waar het ruggenmerg overgaat in de
hersenstam; het dikkere gedeelte van je duim is dan het diëncefalon, de gevouwen dollarbiljeten in
je hand zijn het limbisch systeem en je vingers en hand om de biljeten heen, vertegenwoordigen de
hersenschors. Als je naar het menselijke brein kijkt, dan zit het limbisch systeem aan de binnenkant,
je kan dit ook niet vanaf de buitenkant zien. Je pink, die nu boven- en de voorkant is,
vertegenwoordigt de frontale hersenschors.
, De vier verschillende delen staan met elkaar in verbinding maar toch besturen ze afzonderlijke
functes. Zo brengt de hersenstam onze belangrijkste regelfunctes over (hartslag, ademhaling,
bloeddruk). Het diëncefalon en het limbisch systeem regelen emotonele reactes die ons gedrag
sturen (angst, haat, liefde). De hersenschors reguleert de gecompliceerdste en zeer menselijke
functes als spraak en taal, abstract denken, plannen en bewuste besluitvorming.
Maar wat is de precieze werking van deze systemen? De neuronen in de hersenen brengen
boodschappen over van de ene cel naar de ander met chemische boodschappers die
neurotransmiters heten en die vrijkomen bij gespecialiseerde verbindingen tussen neuronen, de
zogeheten synapsen. Deze chemische boodschappen passen alleen in bepaalde, juist gevormde
receptoren op de volgende neuron. Synaptische verbindingen vormen ketens van netwerken tussen
neuronen, die de vele functes van het brein mogelijk maken: gedachten, gevoelens, beweging,
sensate en waarneming.
Stress Hormonen
Bij situates van stress zijn er twee hormonen betrokken: norepinefrine en epinefrine. Deze zijn
betrokken bij de klassieke ‘fight or fight’ reacte. Deze reacte ontstaat in een centrale groep van
norepinefrineneuronen, die bekend staan als de ‘locus coeruleus’. Deze neuronen sturen signalen
naar elk belangrijk deel van het brein en helpen bij het reageren op stressvolle situates.
Uit onderzoek is gebleken dat wanneer raten in hun vroege ontwikkeling te maken hebben met
stressvolle situates dit leidt tot een overactviteit van adrenaline en noradrenalinesystemen. Dit kan
leiden tot een veelheid aan afwijkingen van het aantal receptoren, de sensitviteit en de functes van
vele hersengebieden, en zorgde uiteindelijke dat de raten voor de rest van hun leven niet goed met
stress om konden gaan. Wanneer een persoon genetsch gezien al gevoelig is voor stress, zal dit
effect waarschijnlijk versterkt kunnen worden.
Het geheugen
Wat is het geheugen eigenlijk? Het geheugen is een basiseigenschap van biologische systemen. Het
is het vermogen om een bepaald element van een ervaring vooruit te brengen in de tjd. Daarnaast is
het gene wat het brein doet, hoe het ons ordent en ons verleden de toekomst laat bepalen. Het
geheugen bepaalt voor een groot deel wie we zijn.
Associatie is een krachtge eigenschap van de hersenen. Door associate brengen we alle
binnenkomende zintuigelijke signalen bijeen tot de hele persoon, plaats, voorwerp en handeling.
Associate maakt taal en geheugen mogelijk en ligt eraan ten grondslag.
Het geheugen zit vol met gaten. Dat is natuurlijk maar goed ook. De hersenen flteren het gewone,
voor de hand liggende uit en dat is nodig om ons te laten functoneren. We gebruiken ons
geheugensjabloon om binnenkomende informate te verwerken. In het geheugensjabloon liggen
eerder opgeslagen informate. Deze sjablonen worden door het hele brein op verschillende niveaus
gevormd, en omdat informate eerst binnenkomt in de lagere, primitevere gebieden zijn we ons er
vaak niet eens bewust van.
Vroege ervaringen hebben een veel grotere invloed op ons dan latere ervaringen. Het brein probeert
namelijk de wereld te begrijpen door patronen te zoeken. Wanneer het samenhangende,
consequent verbonden patronen weer met elkaar verbindt, bestempelt het deze als ‘normaal’ of
‘volgens verwachtng’ en besteedt het er verder geen aandacht aan. Wij als mensen doen ook
afstand van waarnemingen die wij als normaal beschouwen. Hierdoor kunnen wij snel reageren op
dingen die afwijkend zijn en onmiddellijk aandacht eisen. Neurale systemen zijn vooral gevoelig voor
nieuwe dingen, aangezien deze vaak een signaal zijn van een gevaar of een kans.