Gerontologie
Domein ‘lichaam’
Algemeen
In de veroudering van het menselijk lichaam staat een verschuiving in het dynamisch evenwicht tussen celdeling en
celdood centraal. De processen die daaraan ten grondslag liggende vormen, samen met de daaruit voorvloeiende
gevolgen voor het hele lichaam, het domein van de biologie van veroudering. Van de theorieën over de
onderliggende processen is, op het niveau van het molecuul, op dit moment de ‘vrije radicale theorie’ het meest
invloedrijk. Hierin staat de oxydate van biomoleculen door zuurstofradicalen centraal. Hierbij stapelen
beschadigingen aan DNA zich op en dit kan leiden tot een vermindering van de celdeling. Beschadiging van allerlei
eiwitten leidt tot een situate van cellulaire stress die tot doel heef de beschadigingen ongedaan te maken. Als dat
niet meer goed gaat, leidt dat tot de start van apoptose, een proces van gereguleerde celdood. Apoptose zorgt een
veilige verwijdering van beschadigde cellen en helpt daarmee het hele lichaam optmaal te blijven functoneren.
Moleculaire aspecten van veroudering
In de chemie verstaat men onder radicalen moleculen met een ongepaard electron, die hierdoor zeer reactef zijn en
allerlei andere moleculen oxyderen. Alle biomoleculen zijn gevoelig voor beschadiging door oxydate. De vele, meer
of minder zichtbare symptomen van veroudering, zijn grotendeels het gevolg van oxydateve beschadigingen van
biomoleculen. Dit proces kan worden vertraagd door oxydateremmende bestanddelen. Ondanks deze bescherming
stapelen beschadigingen zich langzaam op, met name in cellen die nier meer kunnen delen.
Evolutie en genetica
De variate in levensverwachtng kan verklaard worden door genetsche verschillen. Deze variate vindt zijn
oorsprong in natuurlijke selecte, het evolutonaire proces waardoor genen in een bepaalde populate verrijkt
worden doordat er sprake is van een voortplantngsvoordeel in de huidige omgeving. De theorie die de basis vormt
van vele hedendaagse evolutetheorieën van veroudering is de mutate accumulate theorie (152). Deze theorie
stelt dat er een zwakke selecte is voor genen die pas laat in het leven een efect hebben op veroudering en/of
voortplantng, omdat de kans groot is dat organismen al om het leven zijn gekomen door andere redenen. Hierdoor
kunnen mutates die de overleving laat in het leven benadelen gemakkelijk accumuleren. Een belangrijke implicate
van deze theorie is dat naarmate organismen langer leven zonder om te komen is er een sterkere selecte voor
genen die zorgen voor een langzamere veroudering.
Apoptose
Biologische veroudering van een individu kan worden gezien als het resultaat van het dynamisch evenwicht tussen
het verschijnen en verdwijnen van de cellen van alle organen. De laatste fase van veroudering van de cel wordt
ingeleid door de actvate van een aantal processen die resulteren in celdood. Apoptose is een gereguleerde celdood.
Apoptose wordt geïnduceerd op twee met elkaar verweven manieren, die beide uitmonden in de actvate van een
specifeke groep eiwitsplitsende enzymen, de caspases. Cellen kunnen actef aangezet worden tot apoptose door
middel van specifeke receptoren op het oppervlak. Ook kan er intracellulair apoptose gereguleerd worden door het
ant-apoptotsche eiwit Bcl-2 en gestmuleerd worden door het verwante eiwit Bax.
Apoptotsche celfragmenten worden door macrofagen herkend door middel van specifeke signalen op de
celfragmenten en receptoren op de macrofagen. De sterke integrate van de verschillende apoptoseroutes illustreert
hoe fjn de balans is die het lot van de cel bepaalt. Verstoring van deze balans door het in gebreke raken van herstel
van schade aan DNA en eiwitten kan leiden tot versnelde celdood of tot een verstoorde celdeling.
, Veroudering en stress
Eiwitten katalyseren alle biochemische reactes en zijn belangrijke bouwstenen van de cel. Om hun werk goed te
kunnen doen worden eiwitten gevouwen in complexe, driedimensionale structuren. Deze vouwing gebeurt al tjdens
de eiwitsynthese met behulp van andere eiwitten, de chaperonnes. Ontvouwde eiwitten gaan klonteren en
ophoping van eiwitklonten leidt tot beschadiging of zelfs celdood. Chaperonnes binden aan ontvouwde eiwitten en
stmuleren daarmee of hervouwen of afraak. Als ontvouwde eiwitten ophopen stress) gaat de cel bepaalde
chaperonnes bijmaken om de hervouwingscapaciteit te vergroten. Dit wordt de ‘heat shock response’ genoemd.
Met veroudering neemt de ‘heat shock response’ af. Een verouderende cel heef minder hsps en kan die bij stress
niet genoeg bijmaken, waardoor schade minder goed hersteld kan worden en de kans op eiwitklontering en
stapeling toeneemt. Ook kan de afname van chaperonnes genetsche verschillen tussen individuen zichtbaar maken.
Zo zullen bij iedereen verschillende actviteiten achteruit gaan. Dit is een mogelijke verklaring voor de verschillen in
ouder worden.
Immuunveroudering
Leefijd is de grootste risicofactor voor ziek worden. Een van de verklaringen die hiervoor gegeven wordt is dat in
kwetsbare ouderen het immuunsysteem niet meer goed functoneert. Het immuunsysteem heef als doel om het
lichaam te beschermen tegen ziekteverwekkers en in dat proces zo weinig mogelijk schade te berokkenen aan
weefsels en organen. Het aangeboren immuunsysteem is evolutonair gezien het oudst. Het is ontwikkeld om direct
te kunnen reageren op een pathogeen en om beschadigde of veranderde cellen op te ruimen. Daarnaast is de
verworven immuniteit ontwikkeld. Deze heef meer tjd nodig om gevormd te worden maar leidt tot een sterkere en
meer specifeke immuunreacte.
Veroudering heef efect op alle cellen van het afweersysteem, maar leidt vooral tot veranderingen in samenstelling,
omvang en functe. Met het ouder worden neemt de functe van het verworven immuunsysteem dus af.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurdijk9. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.