Samenvatting W5 – Encyclopedie II – Thema: ‘’Communtarisme’’
Communitarisme
- De communitaristen hebben kritiek op het liberale gedachtegoed.
- De liberale nadruk op de vrijheid leidt tot een individualistische, verbrokkelde samenleving.
Vanuit het communitarisme is er reactie op 3 ontwikkelingen van het liberalisme:
1) Individualisering: door het liberalisme is het individu zo centraal gaan staan, dat andere
aspecten van de gemeenschap uit het oog worden verloren.
Gematigd liberaal antwoord op kritiek: De liberaal ontkent niet dat de mens een sociaal
wezen is, maar pleit voor keuzevrijheid in relaties en tradities. Communitarisme kan
individuen namelijk in hun keuzes onderdrukken.
2) Rendementsdenken en consumentisme: door de primaat te leggen op het instrumenteel
gebruiken van de wereld, valt de intrinsieke waarde van bepaalde dingen weg. De wereld
buiten het ‘ik’ heeft voor het individu slechts nog instrumentele waarde. Dit is onwenselijk,
want zo ervaren we een verlies aan het vermogen tot verwondering van het gegeven leven.
Gematigd liberaal antwoord op kritiek: de liberaal zal niet ontkennen dat sociale
praktijken zinvol kunnen zijn en een intrinsieke waarde kunnen hebben. De liberaal is wel
van mening dat de staat ons leven niet tot in detail zou moeten kunnen bepalen en dat
de staat ons niet zou moeten voorschrijven wat waardevol is en wat niet. De staat moet
slechts de randvoorwaarden scheppen voor een levensvatbare, pluriforme samenleving.
3) Globalisering: liberalisme leidt tot globalisering. Dit leidt tot een verlies van eigen culturele
waarden en brengt een afbrokkeling van de lokale gemeenschap mee. Communitaristen
vinden dat we onze eigen cultuur moeten beschermen.
- Communitaristen vinden dat het liberalisme te veel ruimte creëert voor het najagen van het
eigenbelang en dat dit liberale perspectief daarom gedempt moet worden door op de
voorgrond de gemeenschap en de sociale dimensie van het menselijk bestaan te plaatsen.
- De communitaristen zien de mens namelijk als een gemeenschapswezen.
Mensen hebben anderen en toegang tot gemeenschappelijke instituties nodig om tot
bloei te komen en zich te ontwikkelen (= narratieve opvatting van de persoon).
Dit gegeven confronteert de liberaal met een probleem: gemeenschappen zullen namelijk
niet voortbestaan indien hun leden niet een deel van hun aandacht, energie en middelen
besteden aan gedeelde projecten, maar alleen aan hun eigenbelang.
- Volgens communitaristen moet de overheid gemeenschapswaarden, ofwel een brede
moraal, in haar beleid uitdragen.
Met gemeenschapsdenken bedoelen zij niet de verwezenlijking van het grootste geluk,
net zoals bij de utilisten. Bij communitaristen gaat het daarentegen om het cultiveren van
gemeenschapswaarden en gemeenschapszin.
Tekst van Michael Sandel: Justice and the common good
Sandel’s communitaristische kritiek op het liberale ideaal van ‘de neutrale staat’
Hij stelt dat er geen ‘neutrale staat’ kan bestaan door politiek los te zien van religie en
moraal. Dit is wat liberalen doen en daar is hij het niet mee eens. Hij schetst dit debat aan de
hand van het verschil tussen de mening van J.F. Kennedy en Obama over de rol van religie in
de politiek.
>Mening van J.F. Kennedy (liberaal)
- Kennedy ’s geloofsovertuiging was een privéaangelegenheid en zou geen invloed hebben op
zijn publieke verantwoordelijkheden.
- Hij associeerde religie als ‘druk van buitenaf’ en ‘dictaten’ en hield dit gescheiden van zijn
politieke taak.
>Mening van Obama (communitaristisch)
, Samenvatting W5 – Encyclopedie II – Thema: ‘’Communtarisme’’
- Obama vond het een vergissing dat progressieven in de politiek het terrein van het religieuze
discours verlieten.
- Als we kwesties zoals armoede, racisme en werklozen (kwesties over hoop en waarde)
effectief in morele termen willen aanpakken, dient religie wel een rol te spelen.
>Het streven naar neutraliteit van de liberalen
- Kennedy stelde dat de overheid ‘neutraal’ zou moeten zijn in morele en religieuze kwesties,
zodat elk individu vrij zou zijn om zijn of haar eigen opvatting van het goede leven te kiezen.
- Ook Rawls is het eens met Kennedy:
We moeten onze identiteit als burgers scheiden van onze identiteit als morele personen. Dit
moet om het pluralisme binnen de samenleving te respecteren.
Bij het voeren van openbare discussies over rechtvaardigheid dienen we binnen de grenzen
van ‘de liberale publieke rede’ te blijven.
Sandel stelt dat de poging om argumenten over rechtvaardigheid los te koppelen van argumenten
over religie/moreel om 2 redenen onjuist is:
a. Het is niet mogelijk om kwesties van rechtvaardigheid te beslissen zonder inhoudelijke
morele vragen op te lossen
b. Zelfs waar het mogelijk is, is dit niet wenselijk.
Zijn eerste punt (a^) illustreert hij aan de hand van het debat over stamcellen.
Het is onvermijdelijk dat de overheid neutraal blijft als het aankomt op beleidsvorming over
het gebruik van embryonale stamcellen en abortus. Dit zijn politieke kwesties die niet
kunnen worden opgelost zonder een standpunt in te nemen over een onderliggende morele
en religieuze controverse.
Net zoals bij het abortusdebat kan niet worden gepleit voor het toestaan van embryonaal
stamcelonderzoek zonder een standpunt in te nemen over de morele en religieuze
controverse over wanneer ‘de persoonlijkheid’ van het embryo begint.
Tegenstanders van stamcelonderzoek voeren aan dat het vroege embryo moreel
gelijkwaardig is aan een mens. Een medisch onderzoek zou het ontleden van een
menselijke persoon niet rechtvaardigen.
Het argument van voorstanders van stamcelonderzoek is niet neutraal ten aanzien van
de morele controverse over wanneer de menselijke persoonlijkheid begint. Het
veronderstelt een antwoord op die controverse, namelijk dat het pre-implantatie
embryo dat tijdens embryonaal stamcelonderzoek wordt vernietigd, nog geen mens is.
Soortgelijke debatten vinden plaats over o.a. abortus, euthanasie, homohuwelijk en boa/politie met
hoofddoek.
Sandel’s kritiek op het utilitarisme
- De utilitaire benadering (‘’gekozen moet worden voor de oplossing die het grootste geluk
voor het grootste aantal oplevert’’) heeft twee tekortkomingen:
a. Ten eerste maakt het rechtvaardigheid en rechten een kwestie van ‘berekening’ en niet
van principe. Rechtvaardigheid en rechten worden geconstateerd door burgers te ‘tellen’
en daarbij te kijken welke oplossing het meeste geluk oplevert.
b. Door 1 enkele uniforme maatstaf te gebruiken (het grootste geluk) worden de mensen
afgevlakt en wordt geen rekening gehouden met de kwalitatieve verschillen tussen hen.
Minderheden zijn onveilig in een dergelijke situatie.
Het liberalisme lost het eerste probleem op, maar niet het tweede probleem.
- Liberalen nemen rechten serieus en benadrukken dat rechtvaardigheid meer is dan louter
een berekening.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper notarieelstudentvu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.