In dit document vind je een samenvatting van het vak Religie & Spiritualiteit in Nederland 1. Daarbij missen enkel de aantekeningen van week 4.2, dat over rituelen ging.
Religie & Spiritualiteit in Nederland 1
Inhoudsopgave
Week 1............................................................................................................... 1
Week 1
Samenvatting 1.1
Religieuze betrokkenheid in Nederland:
Er is een lossere band tussen samenleving en religie en dat is de reden voor de
centrale vraag: in welke mate deze ontwikkeling ook te zien is in recente jaren (2020-
2022). Hoewel er veel wantrouwen lijkt te bestaan in de kerk of andere religieuze
organisaties, is de diversiteit in religieuze stromingen toegenomen en bovendien is er een
meerderheid in Nederland van mensen die geloven in een god of een hogere macht.
Hoewel men vaker wel gelooft in een god, praktiseren ze dat geloof door minder vaak
naar een kerk te gaan, ongeveer maar 13,8 procent gaat nog. Ook maar 17 procent
praktiseert het geloof door bijvoorbeeld religieuze teksten te bestuderen. Desondanks zou
bestuderen van religieuze betrokkenheid, die geslonken is, nog steeds relevant zijn voor
de duiding van de ontwikkelingen in de samenleving.
Opmerkelijk is dat men bij de tweetrapsvraag, waar eerst gevraagd wordt of men
gelovig is en daarna wordt vastgesteld tot welk religieuze groep diegene behoort, het
aantal religieuzen lager is.
Uit het onderzoek van de verdeling van 2022 valt op dat er meer katholieken zijn
dan protestanten. Bekend is dat Nederland voornamelijk een protestants land was. Hoe
kan het dat het grote aantal in protestanten is sneller is afgenomen dan katholieken?
In 2012 rekende 17,2 procent van de mensen zich nog tot de protestantse kerk en in 2022
,nog maar 13,2 procent. Katholieken telden in 2012-2015 25 procent en in 2021-2022 nog
maar 18 procent.
De afname van het regelmatig bezoeken van religieuze diensten na 2018 sterker af.
Verklaring? Protestanten bezoeken regelmatiger een dienst dan katholieken. Sinds 2019 is
er vooral bij katholieken een afname, bij moslims en protestanten niet zo zeer. Verder is
een relatie tussen mensen die online diensten volgen en mensen die wel eens naar fysiek
naar een dienst gaan. Diensten via media zijn vooral aanvullend op het bezoek en bieden
minder vaak een volledig alternatief. Protestanten en moslims gebruiken vaker media om
diensten te bezoeken dan andere gezindten.
Geslacht: Vrouwen tonen over het algemeen een hogere religieuze betrokkenheid
dan mannen, met meer vrouwen die zich tot een religieuze groep rekenen en vaker
deelnemen aan diensten, zowel in gebedshuizen als via (sociale) media. Leeftijd: Over het
algemeen neemt de religieuze betrokkenheid toe met de leeftijd. Oudere leeftijdsgroepen
tonen een hoger percentage van religieuze groepslidmaatschap en regelmatige deelname
aan diensten, zowel in gebedshuizen als via (sociale) media, vergeleken met jongere
leeftijdsgroepen. Rooms-katholieken: Hetzelfde patroon van hogere religieuze
betrokkenheid bij oudere leeftijdsgroepen wordt waargenomen bij rooms-katholieken,
waar het percentage dat zich identificeert als rooms-katholiek toeneemt met de leeftijd.
Protestanten: bij protestanten is het verschil tussen leeftijdsgroepen minder uitgesproken,
maar ook hier neemt de religieuze betrokkenheid toe met de leeftijd. Moslims: Het
patroon bij moslims vertoont verschillen, met een hoger percentage jongeren en een
afname naarmate de leeftijd stijgt. Regelmatige deelname aan diensten: Over het
algemeen neemt het percentage dat regelmatig deelneemt aan religieuze diensten toe met
de leeftijd, met de hoogste percentages bij oudere leeftijdsgroepen. Deelname aan
diensten via (sociale) media: Ook hier laten oudere leeftijdsgroepen over het algemeen
hogere percentages zien dan jongere leeftijdsgroepen, met uitzondering van de jongste en
oudste leeftijdsgroepen, die meer deelnemen aan diensten via (sociale) media dan de
middelste leeftijdsgroepen.
Over het algemeen neemt de religieuze binding af naarmate het onderwijsniveau
stijgt. In 2022 rekent een hoger percentage van mensen met alleen basisonderwijs zich tot
een religieuze groepering in vergelijking met universitair geschoolden. Het percentage dat
zichzelf identificeert als katholiek neemt af naarmate het onderwijsniveau hoger is. Het
verschil is significant, met een hoger percentage katholieken onder mensen met een lagere
opleiding dan onder hoger opgeleiden. Bij protestanten is er minder variatie in religieuze
binding over verschillende onderwijsniveaus. Het percentage protestanten blijft vrij
constant, hoewel het iets lager is onder universitair geschoolden. Net als bij katholieken
neemt het percentage moslims af naarmate het onderwijsniveau hoger is. Dit geldt ook
voor de groep 'anders gezindte', hoewel hier minder variatie is naar onderwijsniveau. Ten
opzichte van 2019 is er vooral een daling van het aantal religieuzen onder mensen met
alleen basisonderwijs. Deze daling is vooral merkbaar bij protestanten en katholieken.
Mensen met een lager onderwijsniveau nemen over het algemeen vaker deel aan
religieuze diensten dan mensen met een hoger onderwijsniveau. Dit geldt zowel voor
diensten in gebedshuizen als voor diensten via (sociale) media. Een uitzondering zijn de
, laagst opgeleiden die vaker naar gebedshuizen gaan dan diensten via (sociale) media
volgen. Kortom, personen met lagere onderwijsniveaus tonen in hogere mate
religieuze betrokkenheid.
Er is ook een link tussen inkomensgroepen en religie. Vanaf 2019 is er echter
nauwelijks iets veranderd. De helft van mensen die minder dan gemiddeld te besteden
heeft, behoort tot een religieuze groep. Bij moslims valt op dat er minder aanhang is naar
mate men meer te besteden heeft. Verder is ook een link zichtbaar tussen huwelijke staat;
mensen die ongehuwd zijn behoren minder vaak tot een religieuze groep. Mensen met een
migratieachtergrond behoren ook vaker tot een religieuze groep. De link tussen mensen
met een migratieachtergrond in een niet-Europees land en het behoren tot een religieuze
groep is daarbij nog groter. Nederlanders zijn vaker protestants, mensen met een Europese
migratieachtergrond vaker katholiek en mensen met een niet-Europese
migratieachtergrond zijn vaker moslim. Tevens bezoeken mensen met een
migratieachtergrond vaker religieuze diensten. Dit daalt wel.
Qua regio’s kent vooral het zuiden meer religieuzen, delen van het noorden kennen
daarentegen juist minder religieuzen. Dat betekent echter niet dat mensen in het zuiden
vaker naar een religieuze dienst gaan. Er is daar dus geen link tussen. Mensen in het
oosten van het land gaan regelmatiger naar de kerk dan mensen in het zuiden. In gebieden
met veel protestanten wonen minder randkerkelijken (mensen die niet regelmatig naar
gebedshuizen gaan). Wat maakt het dat het katholicisme meer randkerkelijken kent?
De kerken kennen als geen ander instituut zoveel wantrouwen. Dit wantrouwen is
echter wel gestabiliseerd, wat botst met de dalende religieuze betrokkenheid. Ook hebben
mensen met een niet-Europese migratieachtergrond vaker meer vertrouwen in kerken.
Tussen geslacht en vertrouwen is geen duidelijke link zichtbaar en datzelfde geldt voor
opleiding. Het vertrouwen van kerken kent wel een link met religieuze betrokkenheid.
Katholieken hebben veel minder vertrouwen in hun kerken (34%). Protestanten hebben
met bijna 80% vertrouwen in kerken. De jongste en oudste groepen hebben meer
vertrouwen dan de andere groepen.
De onderzoekers stellen na deze informatie de vraag of de religieuze
betrokkenheid nog steeds een rol speelt in de samenleving.
Samenvatting 1.2
The changing relationship between state and church/religion in the Netherlands:
Nederland vormt een interessant onderzoeksonderwerp, omdat het multi-confesionele
tradities met sterke secularisatie en grote immigratie van niet-christelijke religies mengt.
Bovendien is Nederland gevoelig voor internationale ontwikkelingen. Na de 80-jarige
oorlog ontstond het recht op vrijheid van religie en verdween de katholieke kerk als
machthebbende kerk en werd vervangen door de Calvinistische Kerk. Het koninkrijk
vormde een veilige haven voor mensen met andere religies. De burgers in het koninkrijk
conformeerde zich ondanks de privileges niet massaal aan het calvinisme. In het zuiden
bleef men vooral katholiek en in het noorden vooral protestants. Een twee bron van
problematiek vormde het onderwijsbeleid van de staat. Die was erop gericht de religieuze
diversiteit te minderen door te stellen dat er een geheel christelijke ideologie de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper geoffreyalbertus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
