Leerdoelen farmacologie – periode 1 en 2
Algemene farmacologie
• Waarom het voor een mondhygiënist van belang is om kennis van de
farmacologie te hebben.
Farmacologie = de wetenschap die zich bezig houdt met de effecten van chemische
stoffen op de functie van levende systemen.
Belang farmacologie voor de mondzorg
Top 10 meest afgeleverde geneesmiddelen op voorschrift van tandartsen,
kaakchirurgen en orthodontisten:
1. Amoxicilline
2. Ibuprofen
3. Natriumfluoride
4. Chloorhexidine
5. Metronidazol
6. Feneticilline
7. Paracetamol
8. Naproxen
9. Clindamycine
10. Waterstofperoxide
Geneesmiddelen kunnen op verschillende manieren het ontstaan van cariës
bevorderen. Soms kunnen de hulpstoffen van een geneesmiddel hiertoe aanleiding
geven. Dit geld voornamelijk voor suikers.
Geneesmiddelen kunnen indirect bijdragen aan het ontstaan van cariës doordat ze
de productie van speeksel kunnen remmen.
Farmacologie kent twee deelgebieden
- Farmacodynamiek = wat doet het geneesmiddel met de patiënt
- Farmacokinetiek = wat doet de patiënt met het geneesmiddel
Leiden samen tot rationele farmacotherapie
• Met welk doel verschillende geneesmiddelen kunnen worden toegediend
en op welke wijze.
Van dosis tot effect
- Farmaceutische fase = de stof valt uit een en de werkzame stof lost op.
- Farmacokinetische fase = absorptie, distributie, biotransformatie
(metabolisme), excretie (een stof moet ook uitgescheiden worden want het
moet het lichaam ook weer uit zweten, plassen, poepen, ademen)
- Farmacodynamische fase = farmacon-receptor, interactie
Receptoren zijn aangrijpingspunt van geneesmiddelen
Agonisten zijn geneesmiddelen die een receptor aanzetten
Antagonisten zijn geneesmiddelen die een receptor blokkeren zodat lichaamseigen
stoffen de receptor niet meer aan kunnen zetten.
,Dezelfde receptoren komen voor in verschillende
organen
Voorbeeld: Adrenaline receptor
- Verwijdt pupil
- Vermindert speekselproductie
- Ontspant de luchtwegen
- Versnelt de hartslag
- Ontspant de urineblaas.
Interactie met receptor = farmacodynamiek
• Wat de begrippen contra-indicatie, dosis
en dosering, bijwerking, bijsluiter,
interactie inhouden en deze toepassen
op een pagina uit het
farmacotherapeutisch kompas.
Contra-indicatie = een reden om een behandeling of onderzoek niet uit te voeren.
Dosis = een afgemeten hoeveelheid
Dosering = de verstrekte hoeveelheid
Bijwerking = een ongewenst neveneffect
Bijsluiter = een bijgeleverde folder met informatie over een geneesmiddel.
Interactie = wisselwerking
• Wat het begrip farmacokinetiek inhoudt aan de hand van een voorbeeld.
Farmacokinetiek = Farmacokinetiek beschrijft de processen waaraan een
werkzame stof in het lichaam wordt onderworpen. Deze processen zijn absorptie,
distributie en eliminatie. De farmacokinetiek legt verbanden tussen deze processen
en de tijd
Kinetiek = geneesmiddelen werken op receptor. De meeste receptoren bevinden
zich buiten de bloedbaan. Na toediening wel voldoende geneesmiddel ter plaatse
komen. naast gunstig effect moet een geneesmiddel daarom ook goede
farmacokinetische eigenschappen hebben.
- Het moet kunnen worden opgenomen door de darm. Eerst komt het in de
maag, het moet door het bloed worden opgenomen daarna moet het de
bloedbaan weer uit naar de plaats waar het opgenomen moet worden. Als het
de lever is gepasseerd dan zit het in het algemene circulatie en vanaf dan
komt het in de rest van het lichaam.
- Toch is de concentratie van een geneesmiddel in het bloed vaak een goede
afspiegeling van het te verwachten effect. Waarom? de bloedwaarde is het
enige wat je kunt meten. Je wilt weten wat er wordt opgenomen door het
orgaan. Relatie tussen effect en bepaalde waarde is altijd de bloedwaarde.
- Om goed werkzaam te zijn maar niet te veel ernstige bijwerkingen te geven is
het van belang dat de concentratie van het bloedplasma tussen bepaalde
grenzen blijft. therapeutische breedte. Dit verschilt van geneesmiddel tot
geneesmiddel.
- Het liefst heb je een medicijn waarbij
deze therapeutische breedte het
grootst is.
- Paracetamol heeft bijna geen
bijwerkingen tussen de bandbreedte
, • Waarom de dosering bij kinderen en ouderen soms dient te worden
aangepast.
Dosering algemeen
- Verschil dosis – dosering
o Dosis = wat je weet, wat je op dat moment neemt. Bijvoorbeeld 2
paracetamol.
o Dosering = altijd per 24 uur.
- Maximale dosis
- Toxische dosis = giftig. Deze is belangrijker dan de lethale dosis omdat de
lethale dosis nog hoger ligt.
- Lethale dosis = vrij ernstig. Dodelijke dosis
Biologische beschikbaarheid (F)
- Niet alle geneesmiddel dat je toedient komt in de algemene bloedsomloop van
het lichaam terecht.
- Alles wat wel in de algemene circulatie komt, wordt biologische
beschikbaarheid genoemd.
- De biologische beschikbare hoeveelheid is dat gedeelte van de dosis dat na
toediening in de systemische circulatie komt
- Beschikbaarheid na orale gift bepaald door absorptie en bepaald door werking
van de lever.
- Ee stof kan goed oplosbaar zijn maar dat wil niet zeggen dat het goed
opgenomen kan worden in de darmen.
- De vorm van het middel heeft ook invloed op de opname in het lichaam. Als
het al is opgelost is het misschien sneller opneembaar door de darmen dan in
tablet vorm. Dan moet het eerst nog worden gesplitst in een werkzaam deel
wat moet worden opgenomen.
AUC = area under the curve = geeft aan de totale hoeveelheid die in je lichaam is
geweest.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimvanhulten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
