Inhoud
Week 1 – Doel en verantwoording van het bestaan van zekerheden en faillissement, met
bijzondere aandacht voor de rol van banken..........................................................................3
Sigmacom II (1995)............................................................................................................. 3
Maclou/Curatoren van Schuppen........................................................................................3
Curatoren Mobell/Interplann................................................................................................5
Week 2 – Persoonlijke zekerheden in de praktijk...................................................................6
Amstelpark Tennis Promotions m.nt. G.J.L. Bergervoet......................................................6
Hardeveld/Aruba Bank m.nt. G.J.L. Bergervoet..................................................................7
Hansteen/Verwiel q.q. m.nt. J.J. van Hees.........................................................................8
Inkoop accountantsmaatschap m.nt. G.J.L. Bergervoet......................................................9
Rollecate m.nt. R.I.V.F. Bertrams......................................................................................10
Ontslag uit aansprakelijkheid m.nt. A. Stekener................................................................11
ABN AMRO/Woningborg m.nt. T.F.E. Tjong Tjin Tai.........................................................12
Reiziger q.q./Brogema Real Estate...................................................................................13
HR 29 september 2023, JOR 2024/22, m.nt. N.E.D. Faber..............................................15
Week 3 – Goederenrechtelijke zekerheden en natrekking, vermenging en zaakvorming.....16
Gescheurde orchideeën....................................................................................................16
Breda/Antonius................................................................................................................. 16
Depex/Curatoren Bergel...................................................................................................17
Hollander’s kuikenbroederij...............................................................................................17
Zalco I (2015).................................................................................................................... 18
Zalco II (2020)................................................................................................................... 19
Rechtbank Gelderland 30 november 2022, ECLI:NL:RBGEL:2022:6645..........................21
Mulder q.q./CLBN............................................................................................................. 23
Van Gorp q.q./Rabobank..................................................................................................23
Hamm q.q./ABN AMRO....................................................................................................24
Feenstra q.q./ING............................................................................................................. 25
IAE/Neo-River................................................................................................................... 26
Coface/Intergamma.......................................................................................................... 27
Rabobank/Reuser............................................................................................................. 28
Curatoren Eurocommerce/Rabobank................................................................................28
ING/Van den Bergh q.q.....................................................................................................29
Rabobank/Roeffen q.q......................................................................................................29
1
, Lenferink q.q./ING............................................................................................................. 30
MFE.................................................................................................................................. 31
Week 5 – De WHOA en de positie van zekerheidsgerechtigden..........................................31
Rechtbank Rotterdam 3 maart 2021 m.nt. N.W.A. Tollenaar............................................31
Rechtbank Amsterdam 25 maart 2021 m.nt. T. Hutten.....................................................32
Rechtbank Midden-Nederland 31 maart 2022 m.nt. R. van den Sigtenhorst.....................34
Rechtbank Rotterdam 9 maart 2023 (IHC)........................................................................36
Week 6 – Zekerheden en benadeling van schuldeisers, met focus op de rol van de curator
en de rechter-commissaris...................................................................................................39
Bosselaar q.q./Interniber; Montana I.................................................................................39
Diepstraten/Gilhuis q.q......................................................................................................39
Van Dooren q.q./ABN AMRO II.........................................................................................41
De Bont/Bannenberg q.q...................................................................................................41
ABN AMRO/Van Dooren q.q. III........................................................................................43
Roeffen q.q./Jaya.............................................................................................................. 43
DLL/Van Logtestijn q.q......................................................................................................45
Ingwersen q.q./ICF............................................................................................................ 46
Jongepier q.q./Drieakker c.s.............................................................................................47
Gilhuis q.q./Belastingdienst...............................................................................................48
HR 15 december 2023, ECLI:NL:HR:2023:1751 (Looijen q.q./X)......................................48
Rechtbank Rotterdam 17 maart 2021, ECLI:NL:RBROT:2021:8389.................................49
2
,Week 1 – Doel en verantwoording van het bestaan van zekerheden en faillissement,
met bijzondere aandacht voor de rol van banken
Sigmacom II (1995)
Curator dient maatschappelijke belangen mee te wegen (boven belang van individuele Se)
Casus: Sigmacon heeft, in het kader van een bedrijfskrediet, de fiduciaire eigendom van
bedrijfsactiva aan Amro en NIB overgedragen. In feb 1982 wordt aan Sigmacon en gelieerde
vennootschap surseance van betaling verleend. Eén dag voor het faillissement legt de
ontvanger, vanwege een belastingvordering, executoriaal beslag op de bedrijfsactiva. Om het
beslag van de bedrijfsactiva af te krijgen, lost de curator met een boedelkrediet van een
andere bank (Van Lanschot), de schulden aan Amro en NIB af. Hij verkoopt vervolgens de
machines aan een vennootschap zonder activiteiten, Linden Manufactoring BV. Linden
verkrijgt een nieuwe financiering bij Amro en NIB en betaalt daarmee de curator. Hiermee
kon een doorstart worden gerealiseerd.
HR: ‘Het enkele feit dat de Ontvanger 'alternatieve oplossingen' heeft bepleit die per saldo
voor de boedel — en zeker voor de Ontvanger — voordeliger waren dan de door de curator
feitelijk gerealiseerde oplossing, maakt de keuze van de curator niet onrechtmatig, al
aangenomen dat achteraf met voldoende zekerheid vastgesteld kan worden welke keuze
inderdaad 'voordeliger' was. Met de 'andere belangen' waarmee de curator hier ook rekening
heeft te houden, heeft het Hof kennelijk het oog op belangen van maatschappelijke aard,
zoals de continuïteit van de onderneming en de werkgelegenheid voor de werknemers die in
het bedrijf van de gefailleerde Sigmacon werkzaam waren en van wie 200 in het kader van
de voormelde overeenkomsten te zamen met het bedrijf van de gefailleerde door AaBe zijn
overgenomen. Het oordeel dat de curator ook dit belang in zijn beleidsafweging heeft te
betrekken, geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting.’
In dit arrest oordeelde de HR voor het eerst dat de curator geacht wordt ook
rekening te houden met belangen van maatschappelijke aard, zoals de
werkgelegenheid, in plaats van dat hij enkel het crediteurenbelang moet dienen.
Maclou/Curatoren van Schuppen
Overdracht door curatoren aan derde van voorraden waarop eigendomsvoorbehoud rust.
Geen persoonlijke aansprakelijkheid curatoren jegens leverancier. Aansprakelijkheidsnorm
voor curatoren.
Casus: 7/1/1987: Schuppen failliet. 16/1/1987: LWS neemt activa Schuppen over. In die
activa zaten garens van Maclou en Provost geleverd onder eigendomsvoorbehoud. Maclou en
Provost wilden deze garens terug/vergoeding terug. LWS heeft de garens zonder betaling zelf
verwerkt. 11/2/1998 LWS failliet, geen betaling voor Maclou en Provost. Hebben curatoren in
privé onrechtmatig gehandeld door zonder enig voorbehoud te maken de door Maclou En
Provost onder eigendomvoorbehoud geleverde garens aan LWS ter beschikking te stellen?
Hadden zijn M&P eerst op de hoogte moeten stellen & waren zij bevoegd garens uit handen
te geven?
HR: Curatoren pro se terecht niet aansprakelijk gehouden
- Doorstart dient het belang van werknemers en crediteuren
- Uitdrukkelijk is bedongen dat de rechten van derden gerespecteerd moesten
worden.
3
, - Curatoren mochten in redelijkheid erop vertrouwen dat LWS deze
verplichtingen zou nakomen.
Curator moet ‘uiteenlopende, soms tegenstrijdige belangen (…) behartigen en bij het nemen
van zijn beslissingen – die vaak geen uitstel kunnen lijden – ook rekening (…) houden met
belangen van maatschappelijke aard.’ Tevens staat de curator niet tot iemand in contractuele
relatie (bijv. met een advocaat). De bijzondere kenmerken van de taak van de curator
brengen mee dat zijn eventuele persoonlijke aansprakelijkheid dient te worden getoetst aan
een zorgvuldigheidsnorm die daarop is afgestemd. Deze norm komt hierop neer dat een
curator behoort te handelen zoals in redelijkheid mag worden verlangd van een
over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met
nauwgezetheid en inzet verricht = aansprakelijkheidsmaatstaf.
→ Volgens het Hof waren de curatoren sowieso q.q. aansprakelijk. Arrest gaat over
persoonlijke aansprakelijkheid. Relevant zijn niet alleen de belangen van maatschappelijke
aard, maar ook dat de curator zich de belangen van Maclou en Prouvost heeft aangetrokken.
--
Aansprakelijkheid q.q.: De grondslag voor deze aansprakelijkheid is onrechtmatige daad.
Indien een rechtvaardigingsgrond aanwezig is, dan is de curator waarschijnlijk niet q.q.
aansprakelijk. Aanspraklijkheid uit q.q. leidt tot het ontstaan van een boedelschuld
Aansprakelijkheid pro se: Hier geldt een hoge drempel. Voor aansprakelijkheid van een
curator in persoon is vereist dat een persoonlijk verwijt van zijn handelen kan worden
gemaakt. Daarvoor is essentieel dat hij heeft gehandeld terwijl hij het onjuiste van zijn
handelen inzag dan wel redelijkerwijze behoorde in te zien.
Of de curator pro se aansprakelijk is, moet beoordeeld worden aan de hand van het
arrest Maclou/Curatoren van Schuppen. De Hoge Raad overweegt dat het hof de curatoren
terecht niet aansprakelijk heeft gehouden, omdat 1) sprake is van belangen van
maatschappelijke aard, 2) de curatoren uitdrukkelijk zijn overeengekomen dat de doorstarter
de rechten van derden moest respecteren en 3) de curatoren er in redelijkheid op mochten
vertrouwen dat de doorstarter deze verplichtingen zou nakomen. Hierbij kan men twee
kanten op redeneren.
Aan de eerste en tweede voorwaarde is voldaan, maar gelet op de discutabele
reputatie van Rozenstruik is het de vraag of aan de derde voorwaarde is voldaan. Zeker
omdat de draden in de macht van de doorstarter zijn gebracht nadat Draad B.V. een beroep
heeft gedaan op haar eigendomsvoorbehoud, is verdedigbaar dat de curator de draden moest
afgeven aan Draad B.V. of toestemming moest vragen om de draden af te geven aan de
doorstarter. Anderzijds is ook verdedigbaar dat de curator, gelet op de tijdsdruk, niet de
mogelijkheid had om alle claims van rechthebbenden te onderzoeken. Gelet op de Maclou-
norm en de belangen die gediend waren bij de doorstart, is de curator niet persoonlijk
aansprakelijk. Beide antwoorden zijn goed, mits goed afgewogen.
Noot
In dit arrest heeft de HR dus voor de persoonlijke aansprakelijk van de curator een
bijzondere zorgvuldigheidsnorm geformuleerd (zie dikgedrukte hierboven). De AG meent in
deze zaak dat dit criterium in beginsel ook moet gelden voor een eventuele aansprakelijkheid
van de curator q.q., zij het dat in die situatie de persoonlijke verwijtbaarheid een geringere
rol moet spelen. Die benadering lijkt mij in zoverre juist dat in de Maclou-norm, wanneer
men deze hanteert in de situatie waarvoor zij is geformuleerd, de curator pro se situatie, het
aspect van de persoonlijke verwijtbaarheid onvoldoende tot uitdrukking komt.
4
