Samenvatting TH1 Basiskennis
verslavingskunde periode 2
College 1: gedragsverslaving
DSM IV:
Middelenafankelijkheid wanneer er zihh in het afgelopen jaar drie aan onderstaande zeaen
symptomen hebben aoorgedaan:
1. Ontwikkeling tolerante: behoefe aan toenemende hoeaeelheden
2. Onthoudingsaershhijnselen bij stoppen
3. Meer en gedurende langere tjd gebruiken dan gepland
4. Aanhoudende wens of mislukte pogingen om te minderen of te stoppen
5. Veel tjd besteden aan aerkrijgen middel gebruik eraan en herstel eraan
6. Minder aandahht besteden of opgeaen aan sohiale hontahten
7. Doorgaan met gebruik ondanks de wetenshhap dat er problemen zijn die door het gebruik
aeroorzaakt of aerergert zijn
Boaenstaande defnite is grotendeels aan toepassing op moderne aerslaaingen.
DSM 5:
In de DMS 5 in het hoofdstuk middelen gerelateerde en aerslaaingsstoornissen is plaats gemaakt
aoor een gokstoornis als een niet-middelen gebonden aerslaaing. Internet-gameaerslaaing is
opgenomen in een appendix maar is nog niet geahhepteerd als ofhicle stoornis aanwege
onaoldoende bewijs. Eetaerslaaing is als zodanig niet opgenomen maar de eetbuistoornis is
inmiddels wel geïnhludeerd in de DSM5 als aorm aan eetstoornis.
Neurobiologische verklaring van gedragsverslavingen
De gedragsaerslaaing heef als oaereenkomst dat de handelingen de huishouding aan de
neurotransmiter beïnaloeden. Seks eten gokken of shoppen zorgt aoor een dopamine piek. De
emotonele hersenen worden geahtaeerd en het beloningshentrum in de hersenen trakteert op
kortstondig genot. Bij deze gedragingen gedraagt iemand zihh doelgerihht en stmuleert hij het brein
door zihhzelf te belonen een aoldoende niaeau aan neurotransmiters leaert een pretg geaoel op.
Wanneer een gedraging aaker plaatsaindt wordt het steeds aaker gekoppeld aan allerlei situates. Bij
terugkerende situates ontstaat een sterk aerlangen naar deze gedraging. Het ratonele deel aan de
hortex zal proberen dit aerlangen te beheersen. Bij aerslaafden / aerslaaingsgeaoelige mensen
funhtoneert de hortex minder goed. de impuls wordt niet weerstaan en het gedrag is als het ware
automatshh geworden.
De automatsering zorgt eraoor dat de frontaalkwam geen rol meer speelt en dat het gedrag dus ook
niet meer gestuurd kan worden. De kern aan de moderne aerslaaing is dat het gaat om ingesleten
gedrag een routne die niet gemakkelijk te doorbreken aalt en waaraan weinig areugde wordt
beleefd. De neo hortex het ratonele deel aan het brein dat handelingen aanstuurt staat buiten
spel.
Mensen zijn geaoeliger aoor aerslaaing als hun dopamine niaeau laag is zoals in tjden aan stress of in
sommige leaensfasen (puberteit).
1
,Het vóórkomen van gedragsverslavingen binnen de Nederlandse verslavingszorg
Gedragsaerslaaingen worden in de meeste instellingen niet geregistreerd. Wanneer er wel een
registratemethode zou zijn zou men beter zihht krijgen op de ontwikkelingen aan het aóórkomen
aan gedragsaerslaaingen in de aerslaaingszorg.
Binnen de reguliere aerslaaingszorg is het aantal hlicnten met een gedragsaerslaaing meestal zeer
beperkt. Gokaerslaaing komt in de reguliere zorg bij 3 4% aoor.
Van enige omaang zijn online gameaerslaaing en in mindere mate seksaerslaaing waaronder
aerslaaing aan online pornografe. Ook maken online mogelijkheden om te gokken deel uit aan de
problematek aan hlicnten met gokaerslaaing zoals online pornografe onderdeel kan zijn aan de
problematek aan seksaerslaafden. Andere aormen aan gedragsaerslaaing komen aooral binnen de
reguliere aerslaaingszorg hooguit inhidenteel aoor.
Hoewel het aantal hlicnten met online gameaerslaaing of andere aormen aan gedragsaerslaaing
aooralsnog beperkt is aerwahhten meerdere instellingen dat dit aantal de komende jaren zal
toenemen. Vershhillende aerslaaingszorginstellingen hebben een spehifek zorgaanbod aoor
bijaoorbeeld online gameaerslaaing.
Gokverslaving
Preaalente:
Gokaerslaaing wordt in de DSM5 benoemd als gokstoornis. Shhatngen aoor de preaalente lopen
uiteen aan 0 2 tot 3% aan de aolwassenen wereldwijd. In 2011 blijkt dat er 0 12% problematshhe
gokker in Nederland zijn.
Oaereenkomst middelenaerslaaing en neurobiologishh:
Verhogingen in de opwinding
Vergelijkbare aeranderde reahtes op serotonine (gedragshontrole)
Aanwijzingen mogelijke rol dopamine (beloning)
Tijdens gok taak aertonen aan aerlaagde ahtaate aan prefrontale hortex. Verslaafde gokkers
presteren slehhter op hogniteae gok-taken.
Meer algemeen: oaereenkomsten in het funhtoneren aan de hersenen aan hohaïne
aerslaafden en gokaerslaafden.
Zowel bij gokaerslaaing als middelenaerslaaing: genetshhe homponent.
Omdat aeel aan de studies met hersenshans nog niet gerepliheerd zijn is het nog aoorbarig om te
stellen dat gokstoornis en middelenstoornissen aershhillende uitngen zijn aan een zelfde soort
onderliggend probleem (aerslaaingsgeaoeligheid).
Determinanten en risihofahtoren
Risihofahtor aolgens DSM5 aoor gokaerslaaing en middelenstoornis: hoge mate aan impulsiaiteit.
Comorbide problemen met een gokaerslaaing zijn: middelengebruik (58%) roken (60%)
stemmingsstoornissen (38%) en angststoornissen (37%).
2
, Criteria
Een hentraal kenmerk aan gokaerslaaing is de sterke negateae inaloed die het gokgedrag heef op de
persoonlijke relates en professionele ontwikkeling. Dit komt niet altjd alleen door het gedrag zelf
maar ook doordat er sterk negateae fnanhicle honsequentes aan het gokgedrag aerbonden zijn.
Criteria DSM5 gokaerslaaing (in afgelopen jaar aier of meer hriteria):
1. Preohhupate met het gokken (boaenmatge belangstelling)
2. Tolerante: gokken met steeds meer geld
3. Onthoudingsaershhijnselen: psyhhologishhe dan wel lihhamelijk als trillen
4. Zonder suhhes meermaals geprobeerd te stoppen
5. Stemming beïnaloeding (gokken gebruiken om emotes te beïnaloeden)
6. Negateae geaolgen aoor relates of harrièrre (kansen)
7. Liegen oaer het gokken
8. Ahhteraolgen aan aerliezen (hhasing)
9. Leunen op andere om fnanhicle uitkomst te bieden
Geen manishhe episode
Gokgedrag kan episodishh of persistent zijn
4-5: milde stoornis 6-7 moderate stoornis 8-9 seaere stoornis
Internetverslaving:
Preaalente:
Gamen is nog geen erkende psyhhiatrishhe stoornis maar wordt aoorgesteld als kandidaat aoor een
aolgende DSM aersie wanneer nader onderzoek daar reden toe geef.
Preaalente in NL: 1% aan de algemene beaolking in 2009 ent zo’n 5-6% onder jonge adoleshenten
(leefijd 13-15).
Sthhtng IVZ rapporteert dat in 2012 1 5% aan de hlicnten in behandeling was aoor ‘oaerige’
aerslaaingen. Hieraan was een kwart (411 hlicnten) spehifek in behandeling aoor (online) gaming
problematek en nog eens een kwart aoor (niet-middel gebonden) aerslaaingen zoals ‘hhaten’ en
‘erotek’.
Determinanten en rishofahtoren
Onderzoek naar internetaerslaaing in de hersenen biedt nog geen hele tastbare aanknopingspunten
om internetaerslaaing beter te begrijpen. Daarnaast is internetaerslaaing een hontainerbegrip dat
steeds minder releaant aan het worden is. Mensen zijn niet zo zeer aan internet maar aan de app die
zij op internet gebruiken. Publihates rihhten zihh daarom steeds aaker op meer spehifeke aormen
aan problematshh internetgebruik (gaming gokken sohial media en erotha).
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mmaaikkeee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
