D6 - Economisch beleid
H1 - Monetair beleid
Directe ruil is het ruilen van goederen tegen andere goederen. Hierbij gelden hoge transactiekosten.
Geld wordt gebruikt om het ruilen efficiënter te maken, waardoor de transactiekosten lager worden.
De functies van geld zijn:
Ruilmiddel: transacties
Oppotmiddel: spaarmiddel
Hierbij is het van belang dat het geld zijn waarde over langere tijd behoudt. Anders dalende
koopkracht of reële waarde.
Rekenmiddel: rekeneenheid/waardebepaling
Zo kunnen goederen en diensten die verschillend zijn met elkaar in waarde vergeleken
worden.
De centrale bank moet ervoor zorgen dat geld zijn waarde behoudt.
Het publiek bestaat uit gezinnen en bedrijven, niet banken. Om bestedingen te doen heeft het
publiek geld nodig. De maatschappelijke geldhoeveelheid is de geldhoeveelheid waarmee het publiek
direct bestedingen kan doen. Chartaal geld zijn munten en bankbiljetten. Giraal geld is het geld wat
direct opeisbaar is op betaalrekeningen bij banken.
f M 1=chartaal+ giraal geld
Als M1 stijgt is er sprake van geldschepping, als M1 daalt is er sprake van geldvernietiging. M1 kan
beïnvloed worden door banken (kredietverlening) en het publiek (spaargedrag).
De centrale bank houdt toezicht op banken, want mensen moeten het vertrouwen in de banken niet
verliezen, anders ontstaat er een run op chartaal geld. Banken profiteren van het verschil in
tijdsvoorkeur tussen spaarders en leners, want spaarders hebben een lage tijdsvoorkeur en leners
hebben een hoge tijdsvoorkeur. Bij lenen is er sprake van intertemporele ruil: de besteding wordt
naar voren gehaald (ruilen over tijd). De bank functioneert als intermediair.
Het debiteurenrisico is het risico dat spaarders lopen: het risico dat ze het geld op hun spaarrekening
niet terugkrijgen. Het inflatierisico is het risico dat de reële waarde van hun spaargeld daalt.
Het rentemarge is het rentepercentage dat de bank ontvangt van leners min het rentepercentage dat
de bank betaalt aan spaarders.
Op korte termijn is een bankrun niet mogelijk, want een bank heeft langlopende leningen aan het
publiek. Maar een bank kan wel failliet gaan, waardoor mensen banken niet meer vertrouwen. Om
dit vertrouwen te behouden bestaat het depositogarantiestelsel (garantie dat banktegoeden tot
€100.000 vergoed worden).
Interbancaire leningen zijn onderlinge leningen van banken die geld over hebben aan banken die geld
tekort hebben. Hierbij is de centrale bank het laatste redmiddel.
De ECB heeft een enkelvoudig mandaat en hoeft deze alleen te zorgen voor prijsstabiliteit. De FED
heeft een duaal mandaat: zorgen voor prijsstabiliteit en zorgen voor maximale werkgelegenheid
(economische groei).
Onder het monetair beleid in de Eurozone vallen alle maatregelen die de ECB neemt om de
koopkracht te stabiliseren.
, Een beetje inflatie (ongeveer 2%) is goed voor de economie, want:
Het geeft centrale banken ruimte om in te grijpen als deflatieverwachtingen ontstaan.
Het wakkert bestedingen aan en dit is goed voor het groeien van de economie.
Het zorgt voor een daling van de reële waarden van schulden, waardoor mensen eerder
schulden aangaan om bestedingen mee te financieren.
Het vergroot de overlevingskansen van bedrijven in tijden van crisis. Bij een lagere vraag
dalen de opbrengsten, maar de nominale lonen dalen sterker dan de inflatie. Dit kan door
geldillusie: er wordt alleen rekening gehouden met de nominale waarde van geld in plaats
van de reële waarde.
Inflatie moet stabiel en voorspelbaar zijn, waardoor er minder risico voor het publiek is en het
rentepercentage laag blijft. Dit zorgt ervoor dat de onzekerheid vermindert en de kapitaalmarkt
efficiënter kan functioneren.
Bij onzekere inflatie zal een hoger rentepercentage vastgesteld worden dan het inflatiepercentage,
wat lenen onaantrekkelijk maakt. Zo kunnen de bestedingen afnemen.
Inflatie wordt veroorzaakt door:
Kosteninflatie
De productiekosten stijgen, waardoor de verkoopprijzen stijgen omdat de productiekosten
doorberekend worden.
Bestedingsinflatie
De bestedingen stijgen, waardoor de prijzen stijgen omdat producten willen profiteren.
Hierdoor loopt de bezettingsgraad (percentage van de productiecapaciteit wat gebruikt
wordt) op en worden de prijzen nog hoger.
De centrale bank kan productiekosten niet beïnvloeden dus richt zij zich vooral op het beïnvloeden
van de bestedingsinflatie. Dit wordt gedaan door middel van de rente. Bij een hoge rente gaan
mensen sparen, wat een negatief effect heeft op M1 (verkrappend monetair beleid). Bij een lage
rente gaan mensen lenen, wat een positief effect heeft op M1 (verruimend monetair beleid).
De ECB heeft een monopolie op het creëren van basisgeld (chartaal geld en bankreserves). Zo bepaalt
de ECB ook de rente.
Banken hebben bankreserves nodig om:
Aan de vraag van het publiek naar chartaal geld te voldoen.
Interbancaire betalingen mee te doen.
Aan de reserveverplichtingen bij de ECB te voldoen.
Banken moeten een kasreserve (minimumreserve) hebben.
De vraag van publiek naar geld daalt als de rente stijgt en het publiek gaat zowel chartaal als giraal
geld omzetten in spaargeld of obligaties. Hierdoor hebben banken minder basisgeld nodig.
De verhoging van het aanbod van basisgeld wordt via openmarkttransacties (tussen ECB en banken)
geregeld. Als bijvoorbeeld de ECB obligaties koopt van banken, krijgen deze banken in ruil hiervoor
basisgeld. Als het aanbod van basisgeld stijgt, daalt het rentepercentage.
Omdat banken verplicht zijn een kasreserve bij de ECB aan te houden, komen ze structureel geld
tekort. Dit tekort wordt gefinancierd bij de ECB (herfinanciering/refinance). De herfinancieringsrente
wordt refi-rente genoemd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roosbreedveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
