Organisation and Society
Sinds het begin van de 20e eeuw is het aantal organisaties exponentieel gegroeid. Dit geldt voor alle soorten organisaties,
variërend van bedrijven met winstoogmerk, verenigingen zonder winstoogmerk, overheidsinstanties, tot niet-
gouvernementele entiteiten. Organisaties zijn belangrijke actoren geworden in elke moderne maatschappij. Ze hebben niet
alleen betrekking op alle gebieden van het sociale, politieke en economische leven, maar hebben ook een enorme impact op
de verlangens, overtuigingen en kansen van individuen, inclusief hun gezondheid en hun sociale relaties. Ze zijn essentieel
voor maatschappelijke waardencreatie. Waardecreatie vereist samenwerking, zowel binnen organisaties als tussen
organisaties en de samenleving. Begrijpen hoe de samenleving erin slaagt organisaties te controleren of niet, en visa versa,
is daarom een essentieel onderdeel van de sociologische analyse. Dit vereist inzicht in controleprocessen. Controle is elke
poging om de inspanning van iemand te ontlokken en te sturen tot samenwerking. Hieronder staat het analytisch kader met
de vier vormen van controle: bureaucratisch, normatief, motiverende en hybride. Er wordt hierbij gekeken hoe organisaties
hun leden onder controle proberen te houden en omgekeerd (intern) en hoe organisaties de omgeving onder controle
proberen te houden en omgekeerd (extern).
Problemen Intern Extern
Mechanismen Org. controleert leden Leden controleren org. Org. controleert samenleving Samenleving controleert org.
Bureaucratisch Technologie Codeterminatie Technologie Regulatie
(opportunistisme) contracten
Normatief Peer invloed
(overtuigingen)
Motiverend Empowerment Voice
(verlangens)
Hybride Belichaamde controle
(combinaties)
Het conceptuele model ziet er dan als volgt uit:
Bureaucratische controle: samenleving controleert organisaties d.m.v. technology contracts
Bureaucratieën zijn rationele en efficiënte manieren van controle. Bureaucratische/rationale organisaties verspreiden zich
steeds verder in de samenleving, ook in takken/delen die eerst niet werden bestuurd door bedrijfsstructuren.
Bureaucratische controle kan leiden tot hogere niveaus van verantwoording, eerlijkheid en gelijkheid van kansen, maar kan
ook worden afgeleid door bedrijfsactoren om bepaalde voordelen te behalen.
Micro-fundamenten van bureaucratische controle
Het collectieve actieprobleem stelt dat samenwerking om gemeenschappelijke doelen te bereiken mislukt door
uiteenlopende individuele belangen die gezamenlijke actie ontmoedigen. Bij het Prisoner’s Dilemma is er vaak defection (niet
samenwerken) en bij publieke goederen spellen is er vaak sprake van free-riding. Hoe kunnen we dit probleem oplossen? Het
antwoord op deze vraag is door controle en het limiteren van de autonomie van het individu. Controle is elke poging om de
inspanning van iemand te ontlokken en te sturen tot samenwerking. Autoriteit is het recht om iemands handelingen te
beheersen. Autoriteit creëert asymmetrische relaties: organisaties zijn krachtiger dan individuen. Er zijn twee manieren
waarop een persoon autoriteit kan verkrijgen: vrijwillig (charismatische leider of compensatie/betaling) en onvrijwillig (dwang of wettelijke
afschrikking).
Bij een simpele autoriteitsstructuur is er een principal en een agent. De principal heeft autoriteit
op de agent, die handelt volgens de doelen en belangen van de principal. Bij een complexere
autoriteitsstructuur is er een principal en twee agents. Hier vindt een overdracht van autoriteit
plaats van de principal naar agent 1. Agent 1 heeft autoriteit over agent 2 (hiërarchisch). Agent
2 handelt volgens de doelen en de belangen van de principal OF de doelen en belangen van SIMPEL
agent 1. Dit zorgt voor het principal-agent probleem: de agent streeft niet alleen de belangen
van de principal na bij het uitvoeren van de taken en de principal is niet volledig in staat om dit
te controleren, omdat er informatieasymmetrie is in het voordeel van de agent (de specialist).
De agent heeft zo de ruimte om het eigen belang te dienen. De vraag is dus hoe ervoor
gezorgd kan worden dat agent(‘s) handelen in overeenstemming met de belangen van de COMPLEX
principal. Ook zorgt het voor het third-party probleem. Dit is de vraag hoe de delegatie van
, autoriteit aan agent 1 tot uitdrukking gebracht kan worden op zodanige manier dat agent 1 de autoriteit kan gebruiken zonder
eigendomsrechten daarop te claimen.
De oplossing voor het principal-agent probleem en het third-party probleem is bureaucratische
controle. Bureaucratische controle is de poging om de vereiste inspanningen van leden te
ontlokken en te sturen door de kansenstructuren van leden te controleren en beïnvloeden
(Karreman & Alvesson). De principal delegeert autoriteit naar een formele positie, die wordt
ingenomen door Agent 1. Agent 1 voert in de formele positie autoriteit uit over Agent 2, waarbij
formele regels gelden. Agent 2 handelt volgens de doelen van de principal.
Karakteristieken van bureaucratieën
Bureaucratieën worden gekarakteriseerd door een autoriteitshiërarchie (posities worden georganiseerd in een hiërarchie met een
duidelijke commandostructuur), formele selecties (mensen worden geselecteerd voor banen op basis van technische kwalificaties) , formele regels
en regelementen (systeem van schriftelijke regels en normen operationele procedures) , onpersoonlijkheid (uniforme toepassing van regels en
controles, niet volgens persoonlijkheden) , loopbaanoriëntatie (managers zijn carrièreprofessionals, geen eigenaren van eenheden die ze managen)
en arbeidsverdeling (banen zijn opgesplitst in eenvoudige, routinematige en goed gedefinieerde taken) .
Er zijn vier belangrijke structurele dimensies van bureaucratische controle. Dit is het Weberiaanse ideaaltype van
bureaucratie. De eerste is differentiatie. Dit is het aantal structurele componenten dat formeel wordt onderscheiden op elke
basis die leden verdeelt in posities, rangen of subeenheden. Hieronder valt taakspecialisatie, verticale differentiatie en
horizontale differentiatie. Taakspecialisatie is de onderverdeling van activiteiten op basis van positie. Verticale differentiatie is
de onderverdeling van leden op basis van rangen/niveaus (hiërarchie). Horizontale differentiatie is activiteit gesegmenteerd
op basis van subeenheden, waarbij de één NIET beter is dan de andere op basis van rang. Een tweede belangrijke
structurele dimensie van bureaucratische controle is standaardisatie: de mate van dekking en toepassing van operationele
procedures, regels en voorschriften. Ten derde is er decentralisatie. Decentralisatie is de verdeling van autoriteit voor het
nemen van beslissingen die een organisatie raken. Als laatste is formalisatie een belangrijke structurele dimensie van
bureaucratische controle. Dit is de mate waarin regels, procedures, voorschriften en mededelingen zijn geschreven en
gearchiveerd.
Sterke sociale actoren hebben drie kenmerken, namelijk identiteit, intentionaliteit en hiërarchie. Identiteit is een legale status
van een corporate actor die wordt herkend als soeverein en autonoom door de staat en is in staat om te handelen.
Intentionaliteit zijn autonome doelen en doelstellingen en explicatie en meting van prestatiedoelen. Hiërarchie is autoriteit,
aansprakelijkheid, controle en coördinatie. Organisaties als sterke sociale actor is "een entiteit die zich bezighoudt met
onderlinge afhankelijkheid en soevereiniteit, met autonome of zelfbelangrijke doelen, met rationele middelen en kwaliteiten,
die leiding geeft aan onderling afhankelijke middelen en duidelijke grenzen heeft (Brunsson & Sahlin-Andersson, 2000).
Zwakke sociale actoren zijn agentschappen en arena’s. Agentschappen zijn instrumenten voor andere organisaties die geen
duidelijke identiteit hebben, beperkte controle hebben over middelen, vage grenzen en inconsistente doelen hebben, en
resultaten hebben die moeilijk te meten zijn. Arena's zijn beslissingen en gedragingen die worden bepaald door externe
criteria, zoals verwachtingen en normen, met weinig controle door organisatie en management.
Emergence van bureaucratische controle
Een opvallend kenmerk van samenlevingen over de hele wereld in de afgelopen decennia is de snelle groei van de formele
organisatie in alle sociale sectoren. Ook is er meer complexiteit in de interne structuur van organisaties. Er zijn drie
verklaringen voor de spreiding van bureaucratische controle. Ten eerste zijn er verklaringen van economische aard. De
Transaction Cost Theory zegt dat mensen meer producten kopen als de transactiekosten lager zijn. Corporate
bureaucratieën zijn een efficiënte manier om de kosten te verlagen, door bijvoorbeeld formele contracten. Ten tweede zijn er
structurele verklaringen. Hier hangen de toenemende technologische complexiteit, functionele interdependentie (hoe
georganiseerde structuren van elkaar afhankelijk zijn voor hun werking) en de machtsverhoudingen samen. Organisaties dienen vooral
aanwezig te zijn in domeinen van technologische complexiteit en politieke interesse. Problemen met de eerste twee
verklaringen is dat organisaties uitbreiden in sociale gebieden waar de druk op de kostenmarkt laag is, doelen onduidelijk
zijn en onderlinge afhankelijkheden laag zijn.
Een derde verklaring, de belangrijkste verklaring, is van culturele aard (Meyer & Bromley, 2013). Culturele realisatie is het proces
van vervanging van traditie, emoties, waarden als belangrijkste aanjagers van actie door rationele criteria. Door globalisatie,
uitbreiding van het onderwijs en individuele empowerment (rechten) kwam er een globale cultuur. Globalisering impliceert
twee onderling verbonden veranderingen. Ten eerste was er een zeer snelle expansie in feitelijke en waargenomen
economische, politieke, culturele, militaire en sociale onderlinge afhankelijkheid. Ten tweede waren traditionele controles van
deze onderlinge afhankelijkheid door de mechanismen van de staatsmacht niet beschikbaar in een mondiale samenleving
zonder supranationale overheid.
