SAMENVATTING JURIDISCHE EN ETHISCHE CONTEXT
JEUGDRECHT BEGREPEN + COLLEGES
Hoofdstuk 1: Inleiding recht
Wie het jeugdrecht wil begrijpen, moet het recht in het algemeen eerst begrijpen. De tekst van
weten en wetsvoorstellen uit dit boek staan op www.overheid.nl. Wat er precies moet worden
bereikt met recht, is een politeke keuue. tuf alleen voor studenten met lage inkomen van ouders?
Heef een single moeder recht op een bijstandsuitkering of moet ue uelf gaan werken? iij het
vaststellen van rechtsregels worden deue vragen beantwoord. Dit verschilt dus land tot land. Het
recht heef ook een technisch doel: het ordenen van de samenleving om conficten te voorkomen.
Recht is het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Rechtsgebieden
Het recht houdt uich op alle gebieden van de samenleving beuig. Er uijn dus ueer veel regels nodig
over honderden onderwerpen. Om wat structuur aan te brengen wordt het recht ingedeeld in
verschillende rechtsgebieden.
- Staatsrecht: Het staatsrecht geef de basisregels voor de organisate van de overheid. Het
geef een beschrijving van de verschillende overheidsorganen, uoals gemeenteraad,
provinciale staten. Het schets de overheid in ruste. Het geef tevens de regels tussen burgers
en overheid. Het gaat over taken van de regering, maar ook over de rechten van de burgers
in Nederland. De belangrijkste wet van het staatsrecht is de Grondwet. Andere weten uijn
bijvoorbeeld: de Provinciewet, de Gemeentewet en de Kieswet.
- Bestuursrecht: Ook het bestuursrecht houdt uich met de overheid beuig, maar dan wanneer
de overheid in acte is. Het betref hierbij de ordende taak van de overheid, uoals uorg voor
milieu, onderwijs, jeugdhulp, verkeer etc. Dit noemen we de bestuurstaak van de overheid.
Ook de Jeugdwet behoort tot dit onderdeel.
- Strafrecht: Het strafrecht beschrijf onder andere verboden gedragingen, uoals diefstal of
moord. Indien er niet voldaan wordt aan uo’n regel, kan de rechter deue persoon straffen.
Niet alle verboden dingen staan er in, alleen de dingen die de rechtsorde (rust en veiligheid
in de maatschappij) behoorlijk verstoren. Twee belangrijke boeken van dit onderdeel uijn:
Wetboek van Strafrecht (Sr) en Wetboek van Strafvordering (Sv). De eerste beschrijf
strafepalingen, de tweede de gang van uaken met een strafbaar feit.
Deue eerste drie gebieden vallen onder het publiek recht, welke de verhouding weergeef van de
overheid en de burger.
- Burgerlijk recht: Het burgerlijk recht regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling.
Dit betref uakelijke aangelegenheden, maar ook familiaire relates, uoals ouder en kind. Het
burgerlijk recht bestaat uit drie onderdelen:
o Personen en familierecht, met onder andere ouderschap en scheiding
o Vermogensrecht: uakelijke relates, uoals huur en koop
o Rechtspersonenrecht, voor onder andere naamloos vennotschap en besloten
vennootschap.
Twee belangrijke wetboeken van burgerlijk recht uijn: Burgerlijk Wetboek (BW) en Wetboek
van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).
Omschrijving jeugdrecht
,Het jeugdrecht is een geheel van rechtsregels dat de posite van jeugdigen regelt. Dit jeugdrecht is
geen apart rechtsgebied en valt ook niet onder één gebied. Het bestaat uit onderdelen van
verschillende rechtsgebieden. De term jeugdigen verwijst in dit boek naar kinderen van 0-18 jaar.
Het jeugdrecht bevat onderdelen uit:
- iurgerlijk recht
- trafrecht
- iestuursrecht
En bestaat uit:
- Jeugdwet
- iurgerlijk wetboek (iW): Regels minderjarigen, rechten en plichten ouders, familierecht
- Wet Geneeskundige iehandel Overeenkomst (WGiO): posite patint / cliint 12-, 12 tot 16,
16+
- Wetboek van strafrecht (Ws)
- Leerplichtwet
- Algemene nabestaanden wet
- Arbeidstjden wet
- Partcipatewet (voorheen wet werk en bijstand en Wajong)
- Internatonaal jeugdrecht (IVRK)
Rechten kunnen behalve gebied ook naar onderwerp ingedeeld worden. Zo is er bijvoorbeeld ook
milieurecht en onderwijsrecht.
Materieel en formeel recht
Er bestaat nog een andere opdeling van recht:
- Materieel recht: rechten en plichten van burgers (iW), strafepalingen ( r) en rechten en
plichten van overheid. Dit uijn grofweg regels.
- Formeel recht/procesrecht: deue geef het procesrecht: het formeel recht regelt de wijue
waarop het materieel recht gehandhaafd wordt. Dit uijn regels over de gang van uaken bij de
materiele regels.
Natonaal en internatonaal recht
Het natonaal recht is het recht dat een land uijn eigen regels mag bepalen. Het internatonaal recht
omvat regels voor de rechtsrelates van verschillende staten. Deue worden vastgelegd in
internatonale verdragen. iijvoorbeeld de regels van de EU en het Europees Verdrag tot
bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Voor het
jeugdrecht is er het Internatonaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) kortweg
kinderrechtenverdrag.
Dit boek is in drie delen opgedeeld:
- Personenrecht
- Jeugdstrafrecht
- Jeugdwet
Kernbegrippen H1:
Recht, rechtsgebied, staatsrecht, bestuursrecht, strafrecht, jeugdrecht, burgerlijk recht, materieel
recht, formeel recht, natonaal recht, internatonaal recht.
Hoorcollege 9
Rechtvaardigheid
• Wat is rechtvaardig?
, - de vaardigheid om recht te doen
- deugd (billijkheid in tegenstelling tot willekeur)
• We uagen al:
- Natuurrechten (Hobbes, Locke, Rousseau)
- Menselijke waardigheid en autonomie (Kant, Nussbaum)
- Distributeve rechtvaardigheid ( inger, Rawls)
- Recht en orde versus rechtvaardigheid voor iedereen (Levinas)
• Rechtvaardigheid wordt wel gesteld tegenover positef recht
- positef recht: recht dat op bepaalde tjd op bepaalde plaats geldt
- rechtvaardigheid: de toetssteen positef recht: natuurlijke, goddelijke, universele
- rechtsflosofsche discussie
Verschil recht en ethiek
• Ethiek: systematsche refecte moraal
- ligt niet vast, wel theorie
- geen formele autoriteit
- anders dan je aan de regels houden
• Recht: systeem algemene regels vastgesteld door formele autoriteit met sanctonerende
bevoegdheid
- weten en regels liggen vast
- gebaseerd op gedeelde waarden
Nederlandse rechtsstaat en trias politca/scheiding der machten
• Wetgevende macht
- Regering
- Parlement
- Gemeenteraad en Provinciale taten
• Uitvoerende macht
- Regering
- Lokaal bestuur
- Polite
- Openbaar Ministerie
• Rechterlijke macht
1. Rechtbanken > kantongerecht
2. Gerechtshoven
3. Hoge Raad
PERSONENRECHT
Hoofdstuk 2: De ouders van de jeugdige
In dit deel van personenrecht gaat het over de juridische relates tussen ouders en kinderen en
tussen echtgenoten. Het personenrecht is een onderdeel van het burgerrecht. Het betref hier
familierechtelijke relates: juridische relate tussen geuins- of familieleden waaruit rechten en
plichten ontstaan. Dit hoofdstuk gaat over de relate tussen een jeugdige en uijn ouders =
afstamming. Een band van ouders en kind blijf juridisch erg lang bestaan. Een kind houdt uijn
juridische ouders, uelfs als een ouder overlijdt.
, Juridische moeder
De juridische moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. De vrouw die het kind ter wereld
brengt is de moeder, uelfs bij een genetsche bevruchtng. Ook bij draagmoederschap blijf de vrouw
die het kind baart de juridische moeder, ook al geef ue het kind af aan de wensmoeder. Om de
wensmoeder uiteindelijk de juridische moeder te laten worden is tamelijk ingewikkeld. De rechtbank
ual het geuag van de draagmoeder als juridische moeder dan moeten beiindigen. Hierna kan de
wensmoeder het kind als pleegkind in haar geuin opnemen. Pas een jaar later is adopteren mogelijk
(uie ook H8).
Juridische vader
De juridische vader is een wat uitgebreidere vraag. De juridische vader is de man:
- Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd
iaart een getrouwde vrouw een kind, dan wordt haar man automatsch de juridische vader.
Deue regel geldt ook voor de man die een geregistreerde partner is van de moeder. inds 1
april 2014 uijn er namelijk geen juridische verschillen meer tussen huwelijk en geregistreerd
partnerschap. In dit boek wordt voor beiden de term huwelijk gebruikt. Dat de gehuwde man
altjd de vader is, gaat natuurlijk niet altjd op. Daarom kan er een vaderschapontkenning
worden aangevraagd bij de rechtbank door de man, vrouw en het kind. temt de rechtbank
in, dan is de man niet meer de vader. Als een man overlijdt na een huwelijk en 306 dagen
voor de geboorte, dan wordt hij ook geuien als de juridische vader.
- Die de jeugdige heef erkend
Een jeugdige die bij de geboorte niet direct een juridische vader had, omdat de moeder
bijvoorbeeld geen man had bij de geboorte, kan door een man worden erkend. Dan wordt hij
de juridische vader van het kind. Erkenning is alleen mogelijk wanneer de jeugdige nog geen
vader had. Dit komt vaak voor. Erkenning is ook niet mogelijk na een echtscheiding. De
juridische vader blijf dan de juridische vader. Het gaat hierbij namelijk om de historische
wortels. Een juridische vader heef niets te maken met een biologische vader.
Procedure van erkenning: dit moet bij de gemeente gedaan worden. Een man beslist niet
alleen uelf over de erkenning:
o Erkenning van een jeugdige 12-16 jaar: toestemming nodig van moeder en kind
o Erkenning van een jeugdige onder de 12: toestemming moeder
o Erkenning van een jeugdige boven de 16: toestemming kind
Als hij deue toestemming niet krijgt kan de man het nog aanvechten, mits hij de verwekker
van het kind is. Dan krijgt de man toestemming, maar alleen als de belangen van het kind en
de relate van kind en moeder niet in het geding staan. Als de moeder tjdens dit proces van
de biologische vader een andere man toestemming van erkenning geef, komt deue
erkenningsprocedure pas op de tweede plaats.
Erkenning is niet mogelijk:
o Door een man die de broer, de vader of de uoon van de moeder is.
o Door een man die nog geen 16 is
o Door een man die handelingsonbekwaam is
o Als de jeugdige al twee ouders heef
Erkenning kan ook plaatsvinden voor de geboorte of wanneer de jeugdige al volwassen is.
Een erkenning kan ongedaan worden gemaakt door de jeugdige wanneer deue ontdekt dat
uijn juridische vader niet uijn biologische vader is, door de man wanneer er sprake is van
dwaling of bedrog van de moeder.
- Van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld
