Beschrijvingen
1 IMITATIO VAN 1500-1700
SLEUTELKUNSTWERK: DE SCHEPPING VAN ADAM - MICHELANGELO -
1511-1512
Het is een religieus fresco, wat de kerk heef gemaakt voor de mens. Het is
een afgeplat tongewelf en een metaforisch zelfportret. Het beeld heef een
dubbele laag want michelangelo vond zichzelf de schepper van het beeld
van deschepper.
Inspiratebronnen: Torso van Belvedere + Laocoöngroep >
Griekse beeldhouwkunst / Klassieken en Michelangelo zelf (het is een metaforisch zelfportret)
Verwerking: Voorstelling: Adam is naakt in een klassieke pose weergegeven > Imitate
Klassieken. Vormgeving: Adam is geïdealiseerd (spieren, perfecte proportes) weergegeven >
Imitate Klassieken. Deze combinate van Christendom en Grieks/oomeinse vormentaal is nieuw.
God is als menselijke gedaante weergegeven. Michelangelo ziet zichzelf als
schepper/God.
Invloed technische ontwikkelingen: Inspirate vanuit beeldhouwkunst maar nu
geschilderd in een fresco. De eerste gipslaag van het fresco bleek te nat te zijn, waardoor er zich
schimmel op vormde; Michelangelo's assistent Jacopo 'Indaco bedacht daarop een nieuwe
samenstelling voor het gips, intonaco genaamd. Dit mengsel wordt vandaag de dag nog steeds
gebruikt bij het aanbrengen van fresco's.
Cultuurhistorische ontwikkelingen: oeligieus onderwerp / renaissance / humanisme /
huomo universale
Kunstfilosofie: Kunst is hier een afeelding van de ideale werkelijkheid.
(Idealistsche mimese: Deze variant neemt de Platoonse ideeënwereld als uitgangspunt voor de
nabootsing)
VOORBEELDIG KUNSTWERK: HAAS – ALBRECHT DÜRER –
1502
de haas hoort bij de Noordelijke oenaissance, hierbij is het realsime belangrijker dan
het classicisme. Het is een imirate van de werkelijk / natuur.
De opkomst van de prentdrukkunst, die parallel loopt aan de ontwikkeling van de
boekdrukkunst, maakt van Albrecht Dürer de populairste en invloedrijkste Noord-
Europese kunstenaar uit deze periode.
VOORBEELDIG KUNSTWERK: TEMPIETTO - DONATO
BRAMANTE – 1502-1503
Dit hoort bij de Hoog oenaissance, het is namelijk rond, het volgt de Dorische
bouworde, het eenvoudig en in verhouding. De koepel is wel nieuw uit de
oenaissance en het wordt de voorloper op de Sint-Pieter. Het is een mix van de
klassieken en de Christelijken want het is een monument op de plek waar Petrus
gekruisigd is.
,2 VARIATIO VAN 1500-1750
SLEUTELKUNSTWERK: DE KRUISAFNEMING – PONTORMO –
1525-1528
De cycli over het leven van Christus: de visate, de Geboorte, de Kruisafname, de
Graflegging en de Bewening/piëta. Pontormo heef een vertcale interpretate gemaakt
van oafaels Graflegging. Pontormo heef er twee iconografische thema’s
gecombineerd, een graflegging en een bewening.
Inspiratebronnen: Alle voorgaande schilderingen van cycli uit het leven van
Christus ofewel de religieuze schilderkunst sinds de Vroegchristelijke kunst /
Middeleeuwen en het schilderij van oafaël, Grafegging van Chhristuss, 1507 >
oenaissance
Verwerking: De voorstelling is een combinate (variate) van twee bekende
iconografische thema’s, namelijk een graflegging en een bewening. Een kloppende anatomie
van de figuren verruilt hij voor een dramatscher efect door de lichamen uit te rekken en te
verdraaien. De vormgeving is tegengesteld aan/of juist een doorontwikkelde versie van het
renaissance voorbeeld: felle pastelkleuren, vervormde lichamen, ingewikkelde onoverzichtelijke
composite, veel emote in gezichten. Pontormo kiest voor heldere omlijningen zoals we die in
De geboortue van Venss van Botcelli aantrefen in plaats van de charioscuro-modellering in
werken van Leonardo en Giorgione. Samen met zijn heldere kleuren levert het een heel lscide
(helder, stralend) beeld op met bijna onlichamelijke figuren.
Invloed technische ontwikkelingen: Dit werk is een fresco naar voorbeeld van uitvindingen van
oafaël en Michelangelo. Het felle kleurgebruik werd waarschijnlijk mogelijk gemaakt door de
techniek van Michelangelo, die een extra laagje wite kalk aanbracht als ondergrond.
Cultuurhistorische ontwikkelingen: oeligieus onderwerp / maniërisme / niet geheel trouw aan
renaissance > humanisme
Kunstfilosofie: Pontormo wil met zijn variate een bekende religieuze voorstelling beter/anders
weergeven dan zijn voorgangers. Volgens een nieuw/aangepast schoonheidsideaal, anders dan
de geïdealiseerde stjl van bijvoorbeeld Michelangelo.
VOORBEELDIG KUNSTWERK: LODEWIJK XIV BEZOEKT DE
GOBELINWERKPLAATS – LE BRUN – 1667
Le Brun schildert een hele cyclus over Alexander de Grote. Hij was een
mythe, een held vol vuur maar ook elegant en niemand verzet zich tegen
hem. Toch staat Lodewijk boven Alexander omdat hij wereldvrede brengt.
Louis XIV: machthebber met een grootste hofstjl. Le Brun: hofschilder van
Louis en zeer invloedrijk in de kunstwereld. Het werk is een document
waarin twee grootheden op het gebied van kunst uit die tjd samen zijn
vastgelegd. De hele kunstproducte uit die tjd is doordrenkt van de smaak
van Louis XIV, en kunstenaars dienen dit voorbeeld te volgen. De Louis XIV-
stjl is zowel decoratef als protserige propaganda.
, VOORBEELDIG KUNSTWERK: VILLA ROTONDA –
PALLADIO – 1567-1569
Dit gebouw heef harmonische verhoudingen en het is erg klassiek. Dus behoort
het tot de Hoge oenaissance. Dit komt mede doordat de tempel elementen
bevat uit de oudheid. Het bevate de verhoudingen die een criteria waren voor
een goed geproportoneerd gebouw.
3 AEMULATIO VAN 1500-1750
SLEUTELKUNSTWERK: ZELFPORTRET OP 34 JARIGE LEEFTIJD –
REMBRANDT – 1640
oembrandt is zelf op het sleutelkunstwerk te zien, het is een zelfportret. Hij wil roem
en artsteke prestge. Het sleutelwerk lijkt veel op Titaans Portret van een man uit
1512. Rembrandt wilde de nieuwe Titaan worden van zijn tjd. Zijn artsteke keuzes
voor eigenzinnige voorstellingen, minder detaillering, bredere penseelvoering en
pasteuzer verfgebruik werden steeds minder gewaardeerd waardoor hij opdrachten
misliep. Het was voor hem geen reden zich aan te passen. En juist de keuze voor de
eigen artsteke ontwikkeling in plaats voor het geld sprak in de 19 de eeuw enorm
aan. Het voldeed aan het romantsch idee van het onbegrepen eigenzinnige genie.
Ook viel het samen met het cultureel natonalisme van 19 de eeuws Nederland. oembrandt werd
vereerd als de grootste schilder van de Gouden Eeuw, voornamelijk door de (post) impressionisten.
Het oijksmuseum toont ook nu nog oembrandts beroemdste werk De Nachtwacht, als apotheose van
de inmiddels wereldberoemde eregalerij.
Inspiratebronnen: Titaan met zijn portret van een man uit 1507 > Eén van de grootste schilders
uit de renaissance, oembrandt zelf is het onderwerp > zelfportret en oembrandt is qua techniek
en kleurgebruik o.a. geïnspireerd door Caravaggio > Zuidelijke Barok
Verwerking: Voorstelling: oembrandt: zelfewust, uitdagend, theatraal. oembrandt neemt
leterlijk de pose over van het portret dat Titaan maakte. Hij wil zich identficeren met de grote
meester door een eigen versie te maken van zijn schilderij, en hem op die manier evenaren of
overtrefen. Vormgeving: het grote licht-donker contrast maakt het zelfportret
dramatsch/theatraal. Hij schildert met minder detaillering, bredere penseelvoering en
pasteuzer verfgebruik dan zijn renaissancevoorbeeld.
Invloed technische ontwikkelingen: Olieverf is een verfsoort, een mengsel van pigment in de
vorm van een zeer fijn gekleurd poeder met, als bindmiddel, een plantaardige drogende olie,
meestal lijnolie. Olieverf is al vanaf de 15e eeuw een belangrijk medium in de schilderkunst. Ze
werd voor het eerst gebruikt door de Vlaamse Primiteven.
Cultuurhistorische ontwikkelingen: Portret / contrareformate / Gouden Eeuw /
genreschilderkunst / welvaart
Kunstfilosofie: De Barok kunst representeert de zichtbare werkelijkheid
(natusralistsche mimese), maar dan wel op een virtuoze en theatrale manier. Kunst moet
imponeren, zo geef hij zichzelf hier ook weer als grote meester.
VOORBEELDIG KUNSTWERK: DAVID – BERNINI – 1623
Het beeld stelt David voor die de reus Goliath aanvalt met een slinger. Aan elke zijde is
iets anders te zien, dit is kenmerkend voor barok. Van de voorzijde lijkt het een moment
net voor het werpen van de slinger, de rechterzijde laat de bewegingen van David zien en
