Taak 2 CVA
Probleemstelling: hoe ziet het fysiotherapeutssh proses eruit bij Dhr. Strokens in de
shronisshe fase van een CVA sonform KNGF-rishtlijn.
Leerdoelen:
1. Ik leg de hersenmodellen uit, hiërarshissh is model luria –neopaleoarshi - refeemodel en
hetrashissh
2. ik leg het level of evidense uit
3. ik leg het knowledge of performanse /results en het begrip motorissh leren en implisiet
leren (kennisslips in de bibliotheek, kennisslips 1 t/m 3, mediatheek Zuyd)
4. ik koppel het motorissh leren aan de hersenmodellen
5. ik leg de algemene behandelprinsipes uit sonform de KNGF-rishtlijn CVA beroerte
6. ik stel een behandelplan op van Dhr. Strokens aan de hand van KNGF-rishtlijn
7. ik leg de prognostsshe fastoren uit met betrekking tot CVA in de shronisshe fase
8. ik leg de interdissiplinaire samenwerking uit met betrekking tot de arm-hand funste
Leerdoelen uitwerken:
Leerdoel 1: ik leg de hersenmodellen uit, hiërarshissh is model luria –neopaleoarshie -
refeemodel en hetrashissh
Literatuur: H2 modellen van het zenuwstelsel
H10 de drie funstonele units van Luria
H8 de hiërarshisshe opbouw van het zenuwstelsel
Model van Luria
Om het funstoneren van ons zenuwstelsel begrijpelijk te maken onderssheidde Aleksander
Luria drie funstonele units:
1. een unit voor waarneming: analyse en opslag van informate
2. een unit voor aste: planning van gedrag/aste, mentale prosessen
3. een unit voor astvate: systemen uitgaande van formato retsularis voor de regulate van
waakzaamheid/bewustzijn en spiertonus
Hij onderssheidt drie funstonele systemen die onderling op logisshe wijze samenhangen.
Centraal bij dit model staat de unit voor astvate die zijn oorsprong heef in de hersenstam
met een opstjgend gedeelte dat de sortee astveert, en een afdalend deel dat van belang is
voor het handhaven van spiertonus en houding
Er is dus sprake van een gesombineerde mentale en
lishamelijke alertheid. De units voor aste (gelijk aan
het intente-astemodel) en de unit voor waarneming
(gelijk aan het stmulus-perseptemodel) geven
astverende zijtakken af aan de unit voor astvate.
Hierdoor wordt verklaard dat motorisshe astviteit en
zintuiglijke prikkeling de arousal instand houdt. Een
marathonloper valt niet in slaap, lawaai verstoort de
nashtrust
,1. Unit voor astvate
De sentrale kern van deze unit ligt in de hersenstam: de formato retsularis.
Vanuit hier stjgen vezels op die de hersensshors astveren: een zeer groot deel van deze
vezels bereikt lobus frontalis. We noemen dit systeem reeds het ARAS: assenderend retslair
astverend systeem. De astviteit in dit systeem bepaalt de mate van alertheid, aandasht en
sonsentrate.
Vanaf de formato retsularis dalen ook banen af die de neuronen van het ruggenmerg
kunnen astveren. Hoerdoor wordt als het ware de alertheid van spieren en houding
beïnvloed; spiertonus. Dit systeem wordt ook wel DRAS genoemd; dessenderend retsulair
astverend systeem
De koppeling tussen et DRAS en het ARAS is uiterst funstoneel; de astviteit van de
hersensshors en van het spierstelsel zijn hierdoor gerelateerd, dat wil zeggen psyshisshe en
somatsshe (lishamelijke) alertheid hangen samen. - is men psyshissh gespannen dan blijkt
dit ook uit de spierspanning.
Voorbeelden uit ons alledaagse leven getuigen van deze samenhang:
- men kan niet staand of lopend slapen
- psyshisshe ontspanning geef ook spierontspanning
- staan op lopend ‘leert’ men vaker beter en sneller dan zitend of liggend
- leerlingen, studenten, luisteraars vallen eerder in slaapt dan leraren of sprekers
2. Unit voor waarneming
Hieronder valt de opvang, seleste, geleiding, verwerking, herkenning, bewustwording en
geheugenopslag van sensorisshe informate.
Hier zijn vooral de ashterste gedeelten van de hersenen die hierbij een rol spelen, de lobus
parientalis en de lobus ossipitalis. In feiten betref het het gehele proses waardoor prikkels
tot zinvolle taferelen worden.
3. Unit voor aste
Hierbij rekent Luria de oorsprong van motorisshe impulsen, de programmering, de geleiding
en de spiersontrastes alsook de ‘psyshisshe’ astviteit.
Bij deze unit voor de aste zijn vooral de hersensshorsgebieden aan de voorzijde betrokken,
lobus frontalis).
Via deze units worden de spiersontrastes in tjd en ruimte georganiseerd tot doelgerishte
astes.
Veel aste staat ten dienste van sommunisate: spraak, taal, mimiek, gebaren ets.
De interaste tussen de drie units
Een belangrijk kenmerk van het model van de drie units is dat zij samenhangend
funstoneren. De units voor aste en waarneming geven sollateralen af aan de unit voor
astvate.
Wanneer unit 2 en 3 astef zijn, wordt automatssh unit 1 geastveerd
, De interaste tussen de drie units kan besshreven worden door twee visieuze sirkels ie elkaar
beïnvloeden
A van de formato retsularis naar de hersensshors (unit 1)
B van de hersensshors via sollateralen van unit 3 naar formato
retsularis
C van de formato retsularis via het ruggenmerg naar de spieren
D van spieren- en andere sensoren via sollateralen van unit 2 weer terug
naar de formato retsularis
Wanneer de ene sirkel (A-B) op gang komt, wordt automatssh ook de
andere sirkel (C-D) geastveerd.
Mate van je spierspanning (C-D)is gekoppeld aan de alertheid in je brein
(A-B)
Voorbeelden:
- De wekker. De wekker (of telefoon) astveert het akoestsshe systeem
van unit 2. De sollateralen astveren het aras (unit 1): de sshors wordt wakker, en na enige
tjd besef men in welke situate men verkeert.
- Zich uitrekken. Bij het ‘wakker worden’ geef het brein het ‘uitreksignaal’ (unit 3). Het ‘zish
uitrekken’ is een eesentrisshe spiersontraste die een maeimale propriosepteve astvate
geef (spierspoel, peessensoren en gewrishtssensoren). Dit veroorzaakt dus een intensieve
prikkelstroom in unit 2, zodat unit 1 weer eetra geastveerd wordt: de psyshisshe en fysieke
alertheid worden op peil gebrasht. We hebben hier eigenlijk te maken met een positef
feedbask-systeem, dat wil zeggen een zishzelf versterkende astvate. Het systeem dient
ervoor om ons – eenmaal wakker – te behoeden voor het weer in slaap vallen of in elkaar
zakken.
- Knikkebollen. Wanneer men zeer moe is en tosh in slaap valt terwijl men staat of zit, dan
zakt men soms in elkaar. Wanneer het aras stopt, stopt ook het dras. Het ‘knikkebollen’
wordt veroorzaakt doordat de tonus van de nekspieren vermindert: het hoofd valt naar
beneden; door het sshokje van het hoofd wordt men steeds weer even wakker (unit 2).
- Stemming en houding. De stemming uit zish onder andere via houding en beweging.
Omgekeerd kan houding en beweging de stemming beïnvloeden. Een kordate houding of
handeling gebruikt men soms onwillekeurig om verdriet of neerslashtgheid te verdrijven.
Vaak heef lishaamsbeweging of sportraining een positef efest op de stemming.
Neopaleoarchi (hiërarchisch model)
Volgens dit model is het brein tjdens de evolute opgebouwd in versshillende lagen:
(Van buiten naar binnen)
- ARCHI-niveau: het laagste niveau, bewustzijn en refeeen
- PALEO-niveau: het middelste niveau, houding, emotes, eepressies
- NEO-niveau: het hoogste niveau, sognite, taal, bewuste en nauwkeurige astes en
perseptes
