Samenvatting Hersenen en Cognitie - deeltentamen 2
Boek: brain and cognition customized edition 2018
Goldstein, Kalat, Cacioppo, Freberg & van Hoof
Hoofdstuk 7: Bewuste en onbewuste processen
The mind-body relationship
The mind-body or mind-brain problem: “wat is de relatie tussen de geest en het brein?”
Nonscientist geloven in dualism: het geloof dat de geest en lichaam afzonderlijk bestaan.
Dualisme is in strijd met het behoud van materie en energie, een van de best gevestigde
principes van de natuurkunde. bijna alle neurowetenschappers en filosoof accepteren een versie
van het monisme, het idee dat mentale activiteit onafscheidelijk is van hersenactiviteit.
Er zijn verschillende soorten van monisme:
❖ Materialisme: de opvatting dat alles dat bestaat materialistisch is of fysiek.
❖ Mentalisme: de opvatting dat alleen de geest echt bestaat en dat de fysieke wereld niet
zou kunnen bestaan tenzij een geest zich ervan bewust is.
❖ Identity position: de opvatting dat mentale processen en bepaalde breinprocessen
hetzelfde zijn.
We kunnen er niet zeker van zijn dat monisme correct is, maar onderzoekers vinden het wel de
meest logische hypothese.
Chalmers maakte onderscheid tussen wat hij het ‘easy-problem’ noemt en het ‘hard-problem’
van het bewustzijn. Easy problems hebben betrekking op vragen als het verschil tussen
waakzaamheid en slaap en welke hersenactiviteit tijdens bewustzijn optreedt.
Hard problems houden zich bezig met waarom bewustzijn bestaat.
Bewustzijn van een stimulus
Om de hersenactiviteiten te identificeren die geassocieerd zijn met bewustzijn, presenteren
onderzoekers dezelfde stimulus onder omstandigheden wanneer een observator het
waarschijnlijk of waarschijnlijk niet bewust zal identificeren
Flash suppression = je laat een gele stip zien, dan blijft de gele stip te zien op het scherm maar
er komen andere stippen om heen oplichten steeds. En als die andere stippen flikkeren zie je de
gele stip niet meer.
Masking = een korte visuele stimulus wordt laten zien en gevolgd door een langere storende
stimuli. Masking is over het algemeen met een storende stimulus. En backward masking is een
storende stimulus NA de belangrijke stimulus. Dus de onderzoekers presenteren de korte
stimulus en een langere erna, dit is backward masking.
,Als iemand bewust is van een stimulus, de representatie of de stimulus verspreidt zich over een
grote portie van het brein.
Binocular rivalry = bij een gemiddeld persoon, duurt elke perceptie ongeveer 2 seconde
voordat hij wordt vervangen door een andere perceptie, maar sommige mensen kunnen sneller
of langzamer switchen. Deze shifts zijn geleidelijk, en gaan van de ene naar de andere kant.
Over twee visuele stimuli wordt de aandacht niet gelijk verdeeld. Sommige mensen zien langer
met een oog dan met de andere. Daarnaast krijgt een stimuli dat emotie bevat, zoals een
gezicht, meer aandacht dan een neutrale stimuli.
Een stimulus kan ons gedrag beïnvloeden zonder dat we daar ons bewust van zijn. Zelf voordat
een stimulus bewust wordt waargenomen, heeft het brein al genoeg informatie verwerkt om te
identificeren of de stimulus betekenisvol is of zinloos.
Mensen zeggen meestal niet dat ze deels bewust waren van iets. Het kan zo zijn dat bewustzijn
een drempelwaarde fenomeen is: we worden ons bewust van iets als het een bepaald level van
breinactiviteit haalt, en zijn we ons niet bewust van andere gebeurtenissen. En als het level lager
is dan zijn we ons niet bewust van iets.
Phi phenomenon: als je een stip in een positie ziet afwisselend met een soortgelijke stip in de
buurt, zal het lijken alsof de stip heen en weer beweegt.
We zijn ons niet altijd direct bewust van gebeurtenissen als ze plaatsvinden. Soms verandert een
latere gebeurtenis onze bewuste perceptie van een stimulus die ervoor plaatsvond.
Onderzoekers gebruiken soms MRIs om te zien of iemand bij bewustzijn is. Een paar mensen
die in de vegetatieve staat zijn hebben op MRIs bewustzijn getoond.
Alleen de stimuli die jij aandacht geeft, komen echt binnen en worden verwerkt. Je bent dus
alleen bewust van de stimuli die je aandacht geeft. Denk aan de inattentional blindness.
Aandacht voor een stimulus vereist verhoogde hersenreacties op die prikkel en verminderde
reacties op anderen. De prefrontale cortex is belangrijk voor top-down process.
Schade aan de rechter hemisfeer zorgt voor spatiële neglect voor de linkerkant van het lichaam
of de linkerkant van voorwerpen. Spatial neglect = een neiging om één kant van het lichaam /
de objecten te negeren, veel van wat ze horen in één oor (aan dezelfde kant) of wat ze in een
hand voelen (aan dezelfde kant), vooral in de aanwezigheid van enige concurrerende sensatie
van de andere kant.
Neglect resulteert uit een tekort aan attentie, niet uit sensatie. Iemand met neglect kan
bijvoorbeeld een hele letter genoeg zien om te zeggen wat het is, ook al negeert diezelfde
persoon de linkerhelft wanneer wordt gevraagd om alle elementen die het samenstellen te
doorkruisen.
,Hoofdstuk 11: geheugen van elke dag en geheugenfouten
Autobiografisch geheugen: wat is er in mijn leven gebeurt?
Autobiografisch geheugen (AG) zijn herinneringen voor specifieke ervaringen uit je leven, die
zowel episodische als semantische componenten hebben. Opfrisser: E pisodisch = persoonlijke
ervaring, je kan tijdreizen naar een bepaalde periode. Semantisch = bv. feitjes
Daarnaast is AG multidimensionaal en herinneren we sommige gebeurtenissen uit ons leven
beter dan andere.
Het multidimensionale karakter van AG:
AG is multidimensionaal omdat ze zowel spatiale, emotionele als sensorische componenten
bevatten. Uit onderzoek van Greenberg en Rubin (2003) is gebleken dat als mensen hun
vaardigheid om objecten te herkennen en visualiseren zijn verloren door schade aan visuele
gebieden van de cortex, ze dan ook het AG verloren zijn. Ook herinneringen die niet gebaseerd
waren op visuele informatie, waren verdwenen. Hieruit blijkt dat visuele ervaringen een
belangrijke rol spelen in het AG.
In onderzoek van Cabeza (2004) kwam uit hersenscans naar voren dat eigen-foto’s (foto’s door
de persoon zelf gemaakt) en lab-foto’s (foto’s door iemand anders gemaakt) veel dezelfde
hersenstructuren activeren. Zoals de MTL (mediale temporale kwab) die geassocieerd is met
episodisch geheugen en delen van de pariëtale cortex die betrokken is bij scene verwerking.
Daarnaast is er meer activatie bij eigen-foto’s in delen van de prefrontale cortex en hippocampus
(belangrijk voor recollectie - mind time travel). De eigen-foto’s zorgen dus voor meer ophalen van
herinneringen over die herinnering waarin ze gemaakt zijn en zorgen daarmee ervoor dat een
uitgebreid netwerk van hersendelen geactiveerd worden.
Herinneringen over de levensduur
Gebeurtenissen die een significante rol (gaan) spelen in iemands leven worden vaak beter
herinnert → transitiepunten in iemands leven.
Reminiscence bump ⇒ verbeterd geheugen voor adolescentie en jongvolwassenen tijd in
mensen van over de veertig. Hiervoor zijn 3 hypotheses gevormd:
1. Self-image hypothesis (Rathbone, 2008): geheugen is beter voor gebeurtenissen die
plaatsvonden terwijl iemands zelfbeeld of levensidentiteit wordt gevormd.
2. Cognitive hypothesis: stelt voor dat periodes van snelle veranderingen die gevolgd
worden door stabiliteit kunnen zorgen voor sterkere encoding van herinneringen.
3. Cultural life script hypothesis: maakt onderscheid tussen iemand zijn levensverhaal
(gebeurtenissen die in iemands leven hebben plaatsgevonden) en het culturele
levensscript (cultureel verwachte gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden op een
bepaalde tijd in het leven). Volgens deze hypothese zijn ervaringen makkelijker om te
herinneren als ze in het culturele levensverhaal passen die bij de persoon zijn culturele
achtergrond passen, maar de gebeurtenissen hoeven natuurlijk niet in de periode plaats
te vinden.
, Geheugen voor exceptionele gebeurtenissen
Geheugen en emotie
Emoties en geheugen zijn verstrengelt. Emoties worden vaak toegeschreven aan speciale
gebeurtenissen zoals het begin/ einde van een relatie of gebeurtenissen die door veel mensen
worden gedeeld (9/11). Als we kijken naar wat er fysiologisch gebeurt, valt de amygdala erg op.
Uit fMRI onderzoek is gebleken dat de amygdala sterker reageert op emotionele woorden. Het
lijkt er dus op dat emoties mechanismen activeren in de amygdala die ons helpen
gebeurtenissen te onthouden die geassocieerd zijn met de emoties. Naar aanleiding van twee
vindingen is de conclusie getrokken dat stresshormonen vrijgelaten worden na een emotionele
ervaring, consolidatie verhogen voor deze ervaring (voor de neutrale ervaring geldt dit niet).
Deze verhoogde consolidatie geassocieerd met emoties is ook gelinkt met verhoogde activiteit in
de amygdala.
Er is ook bewijs dat onder bepaalde omstandigheden emoties geheugen kunnen schade.
Emoties kunnen soms ervoor zorgen dat aandacht gericht wordt op bepaalde voorwerpen die
belangrijk zijn, waarbij aandacht wordt weggetrokken van andere voorwerpen en op die manier
de aandacht afneemt voor die voorwerpen. Een voorbeeld hiervan is wapen focus → de neiging
om te focussen op het wapen tijdens de uitvoering van een misdaad, want is dit is vaak een heel
erg emotionele situatie. Uit onderzoek is gebleken dat de aanwezigheid van een pistool het
geheugen laat afnemen.
Flashbulb herinneringen
Flashbulb memory (Brown & Kulik, 1977) refereert naar de herinneringen van een persoon voor
omstandigheden die omringt zijn met schokkende, hoog emotioneel geladen gebeurtenissen. De
herinneringen gaan over de omstandigheden die om de gebeurtenis zaten toen de persoon van
de gebeurtenis hoorde en niet over de herinnering van de gebeurtenis zelf. Deze herinneringen
zijn speciaal omdat ze onder veel emotionele lading plaatsvonden en omdat ze voor langere
periodes onthouden zullen worden. Daarnaast zijn ze ook heel levendig en gedetailleerd. Het
mechanisme hiervoor is “now print” mechanisme, alsof de herinneringen foto’s zijn die niet
wegvagen.
Flashbulb memories zijn niet als foto’s
De enige manier om de accuraatheid te bepalen is om de herinnering van de persoon te
vergelijken met wat er echt is gebeurd of om het te vergelijken met memory reports van direct na
de gebeurtenis. Deze laatste techniek wordt repeated recall genoemd. Onderzoek (na Brown en
Kulik) heeft uitgewezen dat flashbulb herinneringen helemaal niet als foto’s zijn. De
herinneringen veranderen namelijk, ze blijven niet hetzelfde. Mensen zeggen wel dat ze heel
levendig zijn, maar tijdens de recall zijn ze vaak inaccuraat en gebrek aan detail.
Zijn flashbulb herinneringen anders dan andere herinneringen?
Experimenten hebben uitgewezen dat participanten minder details herinneren en veel meer
fouten maken na langere intervals na de gebeurtenis. Er is weinig verschil tussen de resultaten
voor de flashbulb en elke dag herinneringen. Dit resultaat ondersteunt het idee dat er niks
