Geowijzer – Hoofdstuk 3. Landschappen in Nederland
3.1 – Zandlandschap
Ontstaan zandlandschap
- De laatste ijstijd bereikte Nederland niet. De zeespiegel daalde
enorm waardoor de Noordzee droog kwam te liggen. In Nederland
was een poolklimaat, waardoor alle vegetatie dood ging
- De zandlaag die overbleef, wordt dekzand genoemd
o Vaak vele meters dik
Bewoning zandlandschap
- Zandgronden waren erg dun bevolkt vroeger
o Sommige mensen woonden in een esdorp
Boerderijen rondom een es of plein
o Akkerbouw werd mogelijk door het potstalsysteem
Veeteelt in dienst voor akkerbouw
Gemengd bedrijf
Ontstaan van grote essen
o Zand is onvruchtbaar en mest komt van het vee
Dit vee loopt op woeste grond
Koeien graasden op groengronden
Gemeenschappelijke weidegronden
- Door veranderingen in de landbouw groeide de bevolking op
zandgronden
o Uitvinding van kunstmest
o Ontginning van heidevelden
- Midden 20e eeuw ging veel akkerbouw naar veeteelt
o Veel schaalvergroting, specialisatie en intensivering
Bio-industrie
Kostenbesparing, arbeidsbesparing en uitgebreide
mechanisatie
Landinrichting
- Door specialisatie en mechanisatie van de landbouw werden grotere
percelen mogelijk
o Veel ruilverkaveling
o Grotere kavels waren makkelijker te bewerken
o Drainage op grote schaal
- Zandwegen werden rechtgetrokken en geasfalteerd
- Landinrichting
o Herinrichting van het eentonige landschap met meer aandacht
voor landbouw, natuur, recreatie en leefbaarheid
3.2 – Lösslandschap
Ontstaan lösslandschap
- Toen alle continenten nog één waren, lag Nederland rond de
evenaar. Nederland bestond vooral uit moeras van veen. Toen dit
veen bedekt werd met zand en klei, veranderde het veen in
steenkool
, - Op de plek waar nu Limburg ligt, lag vroeger een groot koraalrif.
Hier leefden een groot aantal kalkdiertjes. De dode kalkdiertjes
vormen nu het mergel (kalksteen)
- In het quartair (tussen 2.5 miljoen jaar geleden en nu) is in Limburg
löss neergelegd. Nederland was in de laatste ijstijd een poolwoestijn.
Toen zijn alle kleinste deeltjes zand (löss) richting Limburg gewaaid
3.3 – Veenlandschap
Ontstaan veenlandschap
- Laagveen is ontstaan onder invloed van de zee en rivieren
o Het basisveen bestaat uit veenplanten. Als die overspoeld
worden door de zee, komt er een laag zeeklei op te liggen.
Door de stijging van de zeespiegel, groeit het basisveen tot 1
meter boven NAP
o Hollandveen is ontstaan in moerasgebieden. In het moeras
komt af en toe water met jonge rivier-/zeeklei
- Hoogveen is ontstaan in gebieden die hoger dan 1 meter boven NAP
liggen. In het noorden van Nederland is de ondoorlaatbaarheid van
de bodem en in het zuiden de dikke keileem
Bewoning veenlandschap
- Vanaf de 10e eeuw worden laagveengebieden bewoond. Men
woonde er op hogere delen (dijken) en gebruikten de lage delen
voor akkerbouw. Na 400 jaar kwamen de bewoners tot de conclusie
dat het land echt te nat was voor akkerbouw en gingen ze over op
veeteelt
- De hoogveengebieden werden nauwelijks bewoond. Het land was
niet vruchtbaar en alleen schapen bleven over aan de keuze in
veeteelt
Turf baggeren of steken
- Vanaf de 17e eeuw is er systematisch begonnen met ontginning voor
turfwinning
o In laagveengebieden lag het turf onder NAP en de ontginning
ging door middel van baggerbeugels. Dit natte turf werd
gedroogd en in langwerpige blokken gesneden
Loosdrechts plassen, Beemster, Haarlemmermeer
o In hoogveengebieden werd turf gestoken. Lange kanalen
werden gegraven speciaal om het turf te vervoeren
Stadskanaal, Barger-Compascuum
3.4 – Zeekleilandschap
Ontstaan zeekleilandschap
- Oude zeeklei is neergelegd op plekken waar basisveen lag en dus
vaak overstroomde
- Hoe lager de stroomsnelheid van het water, hoe meer zeeklei er
wordt afgezet
- De nieuwe zeeklei ligt op plekken als strandwallen, die vroeger
vaker en sneller overstroomden. Op plekken waar veen was
weggehaald. Ligt er een laag jonge zeeklei op een laag oude zeeklei
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danarona. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.