Geowijzer – Hoofstuk 4. Nederland en het water
4.1 – Hoog en laag water
Neder-land
- Nederland betekent laaggelegen land
o Globaal gezien 1 meter onder NAP (Normaal Amsterdams Peil)
o Nederland is het laagste punt van Europa
- Inklinking is het proces van bodemdaling doordat er water verdwijnt.
Als de bovenlaag van de boden droog is door ontwatering, klinkt hij
in en komt dichterbij het grondwater te liggen
o Dit proces is al eeuwen aan de gang, waardoor de boden
behoorlijk veel lager ligt dan het oorspronkelijke niveau
- Aardgaswinning laat de bodem ook zakken
o Een gasbel wordt op 2 tot 4 km diep weggehaald, waardoor er
een gat ontstaat en de boden daar in zakt
Wonen op hoogte
- Mensen woonden vroeger vooral op lagergelegen gebieden. Ze
zetten hun huizen op terpen, zodat het water de huizen niet
bereikten bij overstromingen
Poldersysteem
- Door het bouwen van dijken wordt het water uit de zeeën
buitengehouden, maar het water binnen de dijken moest nog wel
afgevoerd kunnen worden naar de zee
o Polders: stukken land waar de mens de waterstand regelt
Sluisdeuren in de dijk die tijdens eb door druk van het
water zelf open gaan waardoor het overtollige
binnenwater naar zee stroomt
Werkt alleen wanneer de waterstand binnen de
dijk hoger is dan het zeewater bij eb
Afwateren met een vijzel: een molen draait de vezel met
behulp van windkracht, waardoor het water omhoog
gehaald wordt
- In het poldersysteem verzamelt het water zich in sloten, waarna het
uitkomt in de hoofdvaart
o Het gemaal dat het water van een lager naar hoger niveau
brengt, staat aan het einde van de hoofdvaart
o Het water komt in een tijdelijke opslagplaats: de boezem
Soorten polders
- Rivierkleipolders
o Rond de Rijntakken en gebieden langs de benedenloop van de
Maas
o Systeem van zomerdijken, uiterwaarden en winterdijken
o Op plaatsen waar ooit een doorbraak is geweest, is door het
kolkende water een gat ontstaan die te diep is om op te
vullen. Er werden dijken omheen gelegd
Wielen
- Veenpolder
, o Utrecht en Holland
o Moerassig gebied dat ontwaterd moest worden, door vanuit
een hoger gelegen ontginningsbasis een weg, een rivier of
kanaal en sloten te graven, om de 1250 meter werd een
wetering (brede dwarssloot) aangelegd als ontginningsbasis
o Door de ontwatering kwam het gebied steeds lager te liggen
- Zeepolder (bedijkingen)
o Noorden van Friesland, Groningen en het westen van Zeeland
en Holland
o Bij elke vloed en storm liet de zee een laagje slib achter. Het
gebied werd zo steeds hoger en liep alleen bij hoge vloed
onder en werd een kwelder genoemd
o Dijken werden gebouwd op de kwelders
o Het slib bleef tegen de dijk aan plakken, waardoor er na een
poos een nieuwe dijk geplaatst kon worden
- Droogmakerij
o Polder die ontstaan is door het leegpompen van meren of
delen van de zee
o Als een meer wordt leeggepompt, legt men om het meer
parallel twee dijken (ringvaart) waar het water uit het meer
wordt ingepompt
De ringvaart staat in verbinding met een tijdelijke
opslagplaats (boezem)
Omdat sommige plassen zo diep waren, plaatste
Leeghwater molens achter elkaar om zo het water weg
te krijgen
4.2 – Zuiderzeewerken
De Zuiderzee
- Tot 1932 lag de Zuiderzee op de plek waar nu het IJsselmeer en de
IJsselmeerpolders liggen
o Open verbinding met de Noordzee
Veel grote overstromingen
Watersnoodramp 1916
- Na de grote overstroming wordt er besloten dat de Zuiderzeewerken
aangelegd worden
o Twee jaar later werd de wet getekend die de bouw van de
Afsluitdijk en de inpoldering van grote delen van het
IJsselmeer mogelijk maakt
o Cornelis Lely en Jan Adriaanszoon Leeghwater
De Afsluitdijk
- Van 1920 tot 1024 werd gebouwd aan het Amsteldiepdijk
o Wieringen vast aan Noord-Holland
- Van 1927 tot 1932 werd gebouwd aan de Afsluitdijk
- Belangrijk voor de waterhuishouding
o Via de IJssel water in het IJsselmeer
Als er teveel water in het IJsselmeer staat, gaan twee
grote sluizen open
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danarona. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.