SEO HC 8
Emotionele ontwikkeling
Everyone knows what an emotion is until asked to give a definition - Fehr & Russell, 1984
Kenmerken:
Reactie op dingen die er in de directe omgeving gebeuren
Kan aanzetten tot gedrag
Fysiologische component
Wat is emotie? waar denk je aan? ‘negatieve’ lading
Zijn emoties adaptief?
Ja, alle emoties -zelfs de meest pijnlijke- hebben belangrijke functies
o Stellen ons in staat om snel te reageren
o Bereiden lichaam voor op actie
o Beïnvloeden toekomstig gedrag
o Beïnvloeden ons eigen sociaal gedrag en dat van anderen
Regulerende functie: emoties bepalen hoe anderen naar jou kijken
Maar, neiging om bepaalde emoties te intens of te frequent te ervaren (=emotionele
dispositie) kan maladaptief zijn
o Vaak / intens verdriet + predispositie bemoeilijkt alledaagse leven
depressie (psychopathologie)
Gevoelscomponent + cognities (denkpatronen: boos gedrag van anderen afwijzen) +
gedragsneigingen (schaamte weggaan van situatie) + fysiologische reactie (hart gaat
sneller kloppen, spierspanning neemt toe, blozen)
Deze beïnvloeden elkaar. Dit is waarom piekeren/rumineren zo problematisch is. De cirkel
wordt in stand gehouden.
Hebben baby’s emoties? geen denkpatronen
Waarschijnlijk niet in strikte betekenis, maar…
Wel gevoelens, fysiologische veranderingen en gedragsneigingen
Belangrijke communicatieve functie (honger, pijn, kous)
Met name globale negatieve en positieve emoties
Tussen 2 en 7 maanden
Geleidelijk ontstaan van meer discrete emoties (“primaire” emoties, zoals verdriet,
boosheid, angst). Dit uit zich in universele kenmerken (naar beneden trekken van
mondhoeken, wenkbrauwen omhoog,
Emotieherkenning
o Kinderen worden blootgesteld aan duizenden emotionele expressies, alleen al
in deze leeftijdfase
, SEO HC 8
o Leren als eerste basale, positieve emotie expressies herkennen (hier worden
ze vooral aan blootgesteld
Still Face Experiment universeel
Eerst: poging tot contact (wijzen)
Dan wegkijken, hulpeloosheid
Dan verdriet (huilen), soms boosheid
Reunion phase
Zowel positief als negatief affect (= carry over) mixture)
Hartslag naar baseline niveau
2 belangrijke conclusies still face experiment
Pasgeborenen reageren al heel sterk op sociale interactie (i.t.t. wat men in de jaren
‘70 dacht)
Andere mensen, met name gehechtheidsfiguren, zijn nog noodzakelijk voor herstel
van het emotionele systeem (nog niet of nauwelijks sprake van emotionele zelf-
regulatie afhankelijk van andere personen, met name de moeder)
Emotionele ontwikkeling 1 – 4 jaar
Separatieangst: angst om gescheiden te zijn van primary caregiver (universeel
verschijnsel)
Piekt rond 15 maanden
Normatieve ontwikkeling (geen “probleem”), verdwijnt ook weer
Vanaf ongeveer 18 maanden: eerste, rudimentaire manifestatie van meer complexe,
“secundaire” emoties
o O.a. schuld, trots, schaamte, jaloezie
Ontwikkelings‘voorwaarden’
o Zelfbewustzijn (vanaf ongeveer 18 maanden)
o Toename kennis van sociale regels (wat wordt van mij verwacht? vanaf 2-3
jaar)
Individuele verschillen in neiging tot ervaren van schaamte en schuld zijn zichtbaar
vanaf 2 jaar. Deze emoties lijken te overlappen, maar het bijbehorende gedrag
verschilt.
Avoiders (kinderen die niks doen meer geneigd tot schaamte) vs. amenders
(kinderen die de kapotte pop maken meer geneigd zijn tot schuld)