Dit document is een volledige samenvatting van de les parasitologie, gedoceerd door prof. Ombelet. Het behoort tot het vak Microbiologie en infectieziekten. Deze samenvatting is gebaseerd op de slides en lesnotities met focus op de 10 parasieten die je moet kennen voor het examen. Academiejaar 2024.
PARASITOLOGIE – PROF.
OMBELET
Inhoudsopgave
1. Wat is een parasiet/parasitologie?............................................................................................................. 3
1.1. Definitie..........................................................................................................................................................3
1.2. Relevante terminologie..................................................................................................................................3
1.3. Indeling volgens compartiment/syndroomgerelateerd.................................................................................4
1.4. Indeling volgens taxonomie/evolutionaire kenmerken..................................................................................4
1.5. Diagnose........................................................................................................................................................4
1.6. Behandeling...................................................................................................................................................5
,1. Wat is een parasiet/parasitologie?
1.1. Definitie
Parasieten = eukaryoten die zich in stand houden en vermenigvuldigen ten kostte van een ander
organisme waarmee wordt samengeleefd (de gastheer)
Parasieten kunnen eencellig of meercellig zijn en komen in verschillende grootte-orden voor:
- Plasmodium (malaria): even groot als bacteriën
- Lintwormen: tot 10 meter lang!
- Symbiose: 2 organismen leven samen
o Commensalisme: 1 organisme is afh van het andere
organisme, maar zonder schade aan te richten
o Mutualisme: beide organismen halen voordeel uit de situatie,
bv. microbioom darmen
o Parasitisme: het ene organisme haalt voordeel uit de relatie
ten koste van het andere organisme parasitologie
1.2. Relevante terminologie
- Obligate parasieten: afhankelijk van gastheer voor ontwikkelingscyclus
- Facultatieve parasieten: kunnen zich als parasiet gedragen maar ook overleven en
voortplanten in omgeving (parasieten zijn totaal onafhankelijk van de gastheer, ze hebben hem niet nodig
om te overleven)
- Tussengastheer: dragen larven of aseksuele fase
- Eindgastheer: draagt volwassen parasiet of seksuele fase
- Vectoren: brengen de parasiet rechstreeks over (bv. mug, kever) tussen gastheren
o Vector kan tussen -of eindgastheer zijn
- Reservoir: species (meestal wilde dieren, vee) die de pathogeen dragen maar (vaak) niet ziek
worden. Deze dieren dienen als reservoir van waaruit de mens besmet kan worden.
Parasieten hebben vaak een ingewikkelde levenscyclus met verschillende gastheren en verschillende
verschijningsvormen. Het is beter een eindgastheer te zijn dan een tussengastheer: verklaring
hiervoor = als eindgastheer wil de parasiet dat deze zo lang mogelijk overleeft (de parasiet heeft de
bedoeling om heel zijn leven hier door te brengen, oa. seksuele fase). Als tussengastheer is het doel
van de parasiet om zo veel mogelijk te repliceren, transmissie naar de eindgastheer, en maakt het
niet uit was er met de gastheer gebeurt ( dodelijkere ziekten).
- Ectoparasieten: komen enkel voor op de buitenkant van een gastheer (bv. luizen)
o Arthropoda: geleedpotigen (bv. luizen, scabies)
- Endoparasieten: komen voor in maagdarmkanaal, bloedbaan of weefsel van de gastheer
o Protozoa: eencellige organismen
o Metazoa: meercellige organismen, bv. wormen
- Trofozoïeten: geactiveerd, zich voedend stadium
- Sporozoïeten: sporenvorming, stadium dat mens infecteert = infectieus
- (oö)cysten = cystevorming van zygote (hierin kan de parasiet buiten het lichaam overleven,
parasiet gaat zich afkapselen tegen de buitenwereld) = infectieus
, 1.3. Indeling volgens compartiment/syndroomgerelateerd
- Bloedparasieten
o Diagnose via bloeduitstrijkje: parasieten aanwezig in bloed (en meestal ook andere
organen)
o Vaak veel systemische symptomen (koorts, hoofdpijn) – ernstige ziekte
- Gastro-intestinale parasieten
o Meest voorkomend wereldwijd
o Gastro-intestinale symptomen; soms ook veralgemeende symptomen bij invasieve
fase
o Eerder minder ernstig tegenover bloedparasieten, relatief weinig symptomen
o Te vinden in stoelgang
Parasiet zelf (bv. trofozoïeten van Giardia, stukjes lintworm)
Eieren van wormen
Cysten
- Weefselparasieten
o Bevinden zich vooral in weefsels onderzoek biopt, pus, lumbaal vocht…
Bv. Leismaniasis, Trypanosoma cruzi (ziekte van Chagas), …
o Moeilijk op te sporen! Rol voor serologie
- Andere : genitaal, urinair, respiratoir, …
1.4. Indeling volgens taxonomie/evolutionaire kenmerken
- Protozoa : ééncellige parasieten
o Sporediertjes (sporozoa) : niet-motiele ééncelligen
Bloedparasiet : Plasmodium species malaria
Weefselparasiet : Toxoplasma gondii toxoplasmose
GI parasiet : Cryptosporidium, Cyclospora, Isospora …
o Amoeben: motiele ééncelligen
GI parasieten : Entamoeba histolytica
Weefselparasieten : Entamoeba histolytica, Naegleria fowleri
o Flagellaten: ééncellige, motiel door aanwezigheid van een flagellum
GI parasieten : Giardia lamblia
Genitaal : Trichomonas vaginalis
Weefselparasieten : Leishmania, Trypanosoma cruzi
Bloedparasieten : Trypanosoma brucei slaapziekte
- Meercellige parasieten: “metazoa”
o Wormen:
Rondwormen (nematoden):
Intestinale rondwormen
Filaria
Andere (bv. Dracunculiasis of Guinea worm)
Platwormen:
Cestoden : lintwormen
Trematoden : zuigwormen of botten
o Ectoparasieten: luizen, scabiës
1.5. Diagnose
- Microscopie!
o Identificatie nog heel vaak obv microscopische eigenschappen
o Expertise nodig!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Paracetamol123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,96. Je zit daarna nergens aan vast.
