Samenvatting van de college's en boeken. Voor het vak Staats & Bestuursrecht van het 2e jaar Bestuurskunde/Overheidsmanagement op NHL Stenden. De samenvatting legt een solide basis over Staats en bestuursrecht waarmee jij je tentamen haalt. Zelf afgerond met een 9. Veel succes met leren!
Bestuurskunde jaar 2 semester 1 - Staatsrecht & Bestuursrecht
Hoorcolleges, werkcolleges en zelfstudieopdrachten
Week 1 - hoorcollege .
Eisen van een staat:
- Een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied, waarover gezag wordt
uitgeoefend door een overheid die over dwangmiddelen beschikt.
1. inwoners: gemeenschap van mensen
2. grondgebied
3. gezag met dwangmiddelen
4. erkenning door andere staten
Staatsvorm Nederland is een constitutionele monarchie
Overheid:
- Een complex van verschillende organen dat de staatsmacht uitoefent.
Bevoegdheden berusten juridisch niet bij ‘de overheid’ maar is onderverdeeld bij specifieke
organen
● Wie welke bevoegdheid heeft staat vast in de wet
● Credo ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’
Overheidsmacht wordt uitgeoefend in het ‘algemeen belang’, maar moet wel in bedwang
worden gehouden
Verdeling van macht:
Trias Politica : Machtenscheiding
- Wetgevende macht (wetgeving)
- Uitvoerende macht (bestuurlijk)
- Rechterlijke macht (rechtspraak)
Stelsel van checks and balances: evenwicht van machten
‘Zuivere’ vs. ‘Onzuivere’ machtenscheiding
,Territoriale machtenscheiding
Staatsvorm: staten zijn gewoonlijk opgebouwd uit verschillende bestuurslagen
- hoe zelfstandig zijn die bestuurslagen? (gedecentraliseerde eenheidsstaat)
Eenheidsstaat
- Gecentraliseerde eenheidsstaat: beslissingsrecht en bevoegdheden bij de centrale
overheid
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat: centraal gezag, de bevoegdheden zijn verdeeld
onder de centrale overheid en lagere gedecentraliseerde organen: zoals provincies
en gemeenten (voorbeeld: Nederland)
Federatie = bondsstaat
Confederatie = statenbond
Democratische rechtsstaat
Democratie: bestuursvorm waarin de wil van het volk de bron is van legitieme
machtsuitoefening
- directe en indirecte democratie
- besluitvorming bij meerderheid
- participatie, openbaarheid
- besluitvorming op basis van gelijkwaardigheid van mensen
Rechtsstaat: gebondenheid van de overheid aan het recht
- staatsvrije sfeer: klassieke grondrechten met als doel burger te beschermen tegen de
staat
- legaliteitsbeginsel: alles wat de overheid doet moet gebaseerd zijn op de wet
- Trias Politica, machtenscheiding
- onafhankelijke rechtspraak
- Grondwet / Constitutie
Grondregels van een democratische staatsorganisatie
- Welke grondregels zijn er voor een democratische staatsorganisatie?
1) Het handelen van de overheid dient te berusten op en in overeenstemming te zijn
met een voorafgaande algemene regel / wet (legaliteitsbeginsel)
2) Op het overheidshandelen dient altijd controle te zijn
- Rechterlijke controle
- Politieke controle
Grondwet en Constitutie
De Nederlandse Grondwet…..:
● bevat de belangrijkste regels van het staatsrecht (maar is daarin niet volledig?)
● staat hoger in de normenhiërarchie dan andere wetgeving
● kent een verzwaarde wijzigingsprocedure
- Rigid Constitution: grondwet is moeilijker te wijzigen dan gewone wet
- Art. 137 GW
Bronnen van het staatsrecht:
1) Geschreven
- Grondwet en Statuut
Bijzonder karakter van het Staatsrecht
Het staatsrecht bindt de overheid aan het recht. Het zorgt voor staatsorganisatie en hoe het
eruit ziet. Het vormt de basis voor de bevoegdheidsverdeling in de staat. Het ligt aan de
totstandkoming van het andere recht dat door de overheid gemaakt wordt ten grondslag. Het
bevat fundamentele rechten die tegen de overheid kunnen worden ingeroepen.
- Handhaving van het staatsrecht is soms lastig
Week 1 - werkcollege
● Literatuur: hoofdstuk 1, 2, 9, en 10
● Belangrijke perioden en gebeurtenissen uit de Nederlandse Staatsrechtelijke
geschiedenis benoemen en de betekenis daarvan toelichten.
wet in formele zin: de procedure
wet in materiële zin: de inhoud van de wet
- de formele wetgever mag beperkingen opleggen
Vraag 1:
a) Noem vier elementen waarin de Grondwet zich onderscheid van veel andere wetten
in formele zin?
1. x
2. x
3. x
4. x
b) Kent onze Grondwet het instrument van het referendum?
Nee, er staat niet in de Grondwet een specifieke regeling over het referendum.
Vraag 3:
a) Welke twee grondregels zijn er voor een democratische staatsorganisatie?
- Legaliteitsbeginsel
- Controle
b) In hoeverre kunnen de twee genoemde grondregels worden gezien als uitwerking
van democratie als kernbeginsel?
Deze grondregels zorgen ervoor dat niet alle macht in één hand komt te liggen
c) Stelling: "In een democratie als Nederland moet de Tweede Kamer het altijd eens zijn
met de maatregelen die het kabinet neemt.”
In de praktijk werkt dit niet zo.
Vraag 4:
In het Nederlandse staatsrecht wordt geen strikte uitvoering gegeven aan de
machtenscheiding van Trias Politica.
a) Noem twee voorbeelden uit het Nederlands staatsrecht waaruit dit blijkt.
1. De regering (zowel wetgevend als uitvoerend)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper siebrechtleijenaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.
