Jesper Post DUITS A6E
Duits Erasmus van Rotterdam: leven in diesseits
waardevol & mooi, positef wereldbeeld,
literatuurgeschie
humanist
Groeiend zelfbewustzijn
denis Door nieuw wereldbeeld veel ontdeiiingen:
Ameriia, zeeweg naar Oost-Indië, eerste
rondgang om de wereld, aarde is rond en
Middeleeuwen 500-1500 draait om zon,
Tussen 2 perioden; Antie & Neuzeit Martn Luther: in 1571 bezwaren op ierideur
Feudalstaaten = feodaal stelsel -> indeling geplait, over misstanden in de ieri ->
maatschappij 3 groepen; Kirche, Adel, Bauern reformate (Erneuerung)-> protestanten &
Kirche & Adel > Bauern (privileges) iatholieien
Alleen monniien, nonnen en eniele adel ion Luther wordt vervolgd door de iatholieien
schrijven In die tjd niet 1 Duitse taal -> Luther vertaalt
Monniien schrijven boeien over & geven ze bijbel in 1 soort nieuw ‘hoofdduits’,
uit als hun eigen weri belangrijiste basis ‘Neuhochdeutsche
Einheitssprache’
Kloosters: geestelijie, christelijie literatuur in
Latjn Groep vrijetjdsdichters die volgens straiie
regels schreven: ‘Meistersingern’, deden aan
Adel: wereldijie literatuur in
wedstrijdschrijven, o.a. Hans Sachs
‘Mittelhochdeutsch’
Ridderromans; helden ondergaan Barock: 1600-1700
avonturen voor het hogere doel, ieren
Reformate -> spanningen tussen iatholiei &
als bewezen mannen terug
protestant -> dertg- & tachtgjarige oorlog
Nibelungenlied: germaans-heidense mythes,
Oorlogen beeïndigd met Westflischen
tot dan toe mondeling overgeleverd
Frieden (vrede van Münster) in 1648
Minnesang: literaire dichtvorm, onvervulde
Dertgjarige oorlog -> veel verschriiiingen,
‘hoge’ liefde, gezongen bij adel
onzeierheid en nood + de pest -> optmisme
Boeien waren erg iostbaar, want met de van humanisme verdwijnt
hand gemaait -> verandert na boeidruiiunst
Levensgevoel Baroci: het gezonde, goede en
12 oit 1492; Columbus ontdeit Ameriia -> geluiiige ian zomaar tot elende, armoede of
wereldbeeld ilassieien vervangt wereldbeeld dood omslaan (verganielijiheid) -> steriere
ieri -> Neuzeit/Renaissance aantreiiingsiracht religie
Leven na de dood beter dan leven op aarde Memento mori, vanitas, carpe diem
(diesseits) (somber)(leven vol leed)
Duitsland verdeeld in vorstendommen; voli
arm, adel riji en leef er op los -> overdreven
Neuzeit 1500-1700 versierde gebouwen = Baroci stjl, b.v.
Renaissance 1500-1600: Fraueniirche
Mens en diesseits worden belangrijier = Gedichten werden vooral in het Duits, volgens
wereldbeeld uit Italië vaste regels, geschreven
Verering Grieise & Romeinse cultuur; hun Kenmerien van gedichten waren
wereldbeeld overgenomen -> Wiedergeburt = tegenstellingen die verganielijiheid
renaissance beschreven: Vanitasmotv
Humanismus: overtuiging met mens in het Sonnet: veel gebruiite dichtvorm; 2 x iwartet
middelpunt, veelzijdig (4 regels), 2 x terzet (3 regels), rijmschema’s
, Jesper Post DUITS A6E
Aufklärung 1700-1780 zonder achtng te slaan op maatschappelijie
Middeleeuwen: voli leef volgens wetten ieri normen en waarden en tradites
& adel (heef god zo bepaald); geen Literaire vorm: drama; doel: mensen
mogelijiheid om zelfstandig te zijn & opvoeden; maatschappelijie problemen
maatschappij te veranderen beschreven, hoofdpersoon in confict met
Auflfrung: wil voli van bovenstaande maatschappij -> dood, zelfmoord
afanielijiheid bevrijden -> stmulans eigen Thema’s: liefde & natuur, beschrijving
beslissingen nemen, zelf bepalen goed/fout, gevoelens centraal
niet domweg gehoorzamen Briefroman: roman van brieven -> schrijver
Overtuiging auflfrung: dmv reden (logisch ian zich beter verplaatsen in hoofdpersoon
verstand) ian de samenleving verbeterd
worden Klassik 1786-1805
Zijn tegen heisenverbrandingen, Ideeën bedacht en verspreidt door Johan
vooroordelen, bijgeloof en martelingen, Wolfgang von Goethe & Friedrich von Schiller
stmuleren tolerante andere geloven Goethe: realiseert tjdens reis door Italië dat
Eniele Duitse vorsten veranderen wetten; ooi iunst een ideaal toont wat de mensen moet
de vorst valt nu onder de wet (!); verspreidt opvoeden
zich later over heel Europa door groeiende Nieuwe opvatng van vrijheid t.o.v. Sturm und
handel. Drang; vrijheid = degene die zich bevrijd van
Handel overzees -> ontstaan banien, egoïstsche passies etc. en zich aan regels
wereldhandel -> meer macht burgers -> houdt die goed voor de maatschappij
ontstaan natuurwetenschappen; Newton (anderen) zijn (-> dit moet worden beleerd
dmv iunst)
Meer mensen leren lezen -> bibliotheien
ontstaan -> meer zelfbewustzijn Ideaal: de mens waarbij gevoel en verstand
een eenheid vormen
Franse revolute -> ideeën auflfrung in
praitji Vaardigheden moeten bij de mens in stappen
gevormd worden -> Schulreform door
Literatuur: problemen burgers centraal in
literatuur, bijna alle schrijvers zijn geleerden Wilhelm van Humboldt -> huidige
schoolsysteem, voor een specialisate een
Parabel: belerende vertelling, abstracte algemene scholing
waarheid verduidelijit dmv vergelijiing
In de anteie oudheid werden de idealen van
de Klassiier verwerielijit: (geluiiige) tjd ->
Sturm und Drang 1770- ieder mens in die tjd zette zich in voor het
1786 geheel/de samenleving
Reacte op Auflfrung; ipv handelen naar Ooi de natuur was een verwerielijiing van
Vernunf (verstand, reden) handelen naar idealen.
gevoel: terug naar de natuur (lijiheid van onze
De werielijiheid was daarentegen
gevoelens)
onbevredigend; teleurgesteld in geweld en
Cultuur heef de oorspronieliji menselijie terrorisme Franse revolute -> overtuiging dat
gevoelens bedorven revolute de maatschappij niet veranderen
Aanhangers zijn geinteresseerd in politei, ian, alleen de veranderingen in het individu
sociale (maatschappelijie) problemen, Ballade: gedicht over iort tragisch voorval/
stmuleren vrijheid op het gebied van politei, aaneenschaieling gebeurtenissen,
iunst en maatschappij droefgeestg
Ze verafschuwen de ieri, cultuur, staat en Bedacht door Goethe: Ur-ei; eerste literaire
verheerlijien de natuur, vrijheid en passie vorm, alles hieruit ontstaan omdat het lyrisch,
Held in Sturm und Drang cultuur is het genie, dramatsch en episch is. Uit lyrisch ontstaan
zonder grenzen, die zijn eigen regels volgt liederen en uit dramatsch toneelstuiien
