Samenvatting van het boek Actuele Criminologie (10e editie) van Van Dijk, Huisman & Nieuwbeerta hoofdstuk 1 tot en met 8, alle aantekeningen uit de lessen criminologie en een OVERZICHTELIJKE SAMENVATTING van ALLE THEORIEËN aan het einde.
Zelf met het leren van deze samenvatting een 8.8 gehaald ...
Hst 1: Criminologie: een terreinverkenning
1.1: De opdracht van de criminologie
Jaarlijks worden ongeveer 1 op de 5 Nederlanders slachtofer van veelvoorkomende criminaliteit. De
helf van de Nederlands kent wel iemand die in de afgelopen 12 maanden slachtofer is geweest van
criminaliteit. Toch is er sprake van een daling van criminaliteit in Nederland. Onveiligheid wordt in
Nederland vooral als een maatschappelijk probleem gezien en niet zozeer als persoonlijk probleem.
Volgens de bevolking moet er vaker en strenger opgetreden moeten worden naar criminelen, maar
ook goede hulpverlening en prevente bij risicogroepen.
Neerwaartse vergelijking: aantrekkelijkheid van criminele horrorverhalen komt voort uit het
aangename gevoel dat je er zelf beter aan toe bent dan het slachtofer.
Ernstge misdrijven roepen naast gevoelens van angst ook gevoelens van afschuw en woede op,
vooral bij weerloze en onschuldige slachtofers. en is boos en moreel verontwaardigd dat de dader
een ander zoiets kan aandoen en kennelijk lak heef aan elementaire normen van goed en kwaad
leidt tot roep om vergelding (a.k.a ‘vergeldingsbehoefee geen wraak maar wel willen dat iemand
gestraf wordt). Volgens Durkheim kunnen de door de criminaliteit opwerkte emotes ook een
positeve, sociaal opgebouwde uitwerking hebben collectief besef van normbesef, normatieve
grenzen en morele superioriteit (wij zouden zoiets nooit doen). Door te eisen dat de dader streng
wordt gestraf, corrigeert met de eigen (deel onbewuste) criminele impulsen.
Heldenverering: de criminele avonturier is het tegenovergestelde van de brave burger wekt (ten
dele onbewuste) fascinate voor georganiseerde criminaliteit.
Underdog: een dader kan soms gezien worden als een underdog, een slachtofer van
onrechtvaardige maatschappelijke omstandigheden. Dit komt voornamelijk voor bij mensen die
zichzelf tekortgedaan voelen. Gevoelens van solidariteit met de dader morele verontwaardiging
gevoel van saamhorigheid collectef geweld (polite = zondebok).
Criminaliteit heef vele identiicatiemogelijkheid een van de favoriete onderwerpen in de media.
Betrokkenen bij een strafrechtspleging verzamelen objecteve informate over de achtergronden van
het gedrag, de efecten op de slachtofers en de betekenis van de straf voor zowel de dader, het
slachtofer als de maatschappij. De criminologie probeert over dergelijke emotonele kwestes zo
veel mogelijk zakelijke informatie te verzamelen en deze systematsch te ordenen. De criminologie
beoogt tevens een bijdrage te leveren aan een objecteve kennis gebaseerde publieke discussie over
misdaad en straf.
Criminoloog: iemand die objectef de misdaad bestudeerd en wanneer de emotes hoog oplopen, het
hoofd koel probeert te houden. Hij wil een bijdrage leveren aan een betere, efectevere en
humanere aanpak van criminaliteit.
1.2: Wat is criminologie?
Criminologie: de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en achtergronden
van menselijke gedragingen die door de wetgever strafaar zijn gesteld en van de wijze waarop de
overheid en de overige maatschappij daarop reageert. Het wetenschappelijk object (de criminaliteit)
wordt bepaald door de inhoud van de strafwet.
Criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de criminaliteit, de dader,
het slachtofer en de maatschappelijke reactes daarop.
‘De criminologie dient voor alles om de mensheid de weg te wijzen hoe zij de misdaad met goed
gevolg bestrijdt en vooral voorkomt.’
1
,Vroeger werden de te bestuderen gedragingen misdaad (wel bij georganiseerde misdaad) of
misdadig gedrag genoemd (of zelfs afwijkend/deviant gedrag en wetsovertreders), tegenwoordig:
delinquentie (‘iemand die in de fout is gegaan’), criminaliteit of crimineel gedrag ernst zaken en
verharding publieke opinie. Leidende rollen: ‘topcrimineel’ of ‘onderwereldfguren’.
De relativiteit van het begrie criminaliteit
Hetgeen onder criminaliteit wordt verstaan, wordt bepaald door de wetgever en zal dus van tjd tot
tjd en van land tot land enigszins verschillen.
Criminologen spreken bij de invoering van nieuwe wetelijke bepalingen (vaak gebaseerd op
internatonale verdragen) van;
Criminalisering = invoering van nieuwe wetelijke bepalingen waarop strafsanctes zijn
Decriminalisering = schrappen van bestaande strafepalingen
1.3: De geschiedenis van criminologie
Van klassieke oudheid tot de middeleeuwen
Een van de oudste bekende geschrifen (Codex) over misdaad en straf betref de weten die in circa
1750 voor Christus werden opgesteld door koning Hammurabi van esopotami ë̈.
Plato maakte in zijn geschrif ‘de staat’ onderscheid tussen 3 soorten mensen op basis van hun
zielsdeel ‘darren’ (bijen), darren met angels (criminelen) en darren zonder angels (bedelaars).
Het huidige recht in de Europese landen is in belangrijke mate gebaseerd op het oude
Romeinse recht. Diefstal/mishandeling = conficten tussen burgers bij het Romeinse recht. Het recht
schreef hier geen intervente voor, maar ruimte bood voor confictoplossing en schadevergoeding.
Het Romeinse strafrecht was beperkt tot misdrijven tegen de staat of de openbare orde.
In de middeleeuwen en ook daarna werd crimineel gedrag niet gezien als een confict tussen burgers,
maar als manifestate van het kwade en de zondige mens die volgens het Christelijke geloof in ons
allen zit.
Op het Europese contnent verschoof het strafproces van een accusatoir naar een inquisitoir
systeem. In een accusatoir systeem (partjen acteve rol) worden misdrijven beschouwd als
partculiere aangelegenheden waarvan de oplossing door overheidsbemiddeling tot stand komt. In
een inquisitoir systeem (rechter acteve rol) worden misdrijven gezien als schendingen van het
vorstelijke vredesgebod waartegen dus de overheid met inzet van alle middelen dient op te treden.
Van de Renaissance naar de Verlichting
Humanistsche denken nieuwe denkbeelden over misdaad en straf menselijke waardigheid.
Coornhert vond dat er sprake was van een lage pakkans en te weinig afschrikking. Hij pleite voor de
bouw van gevangenissen om misdrijfplegers tjdens detente een ambacht te leren en nutg werk te
laten doen in plaats van ze ter dood te brengen of lijfstrafen uit te delen.
De klassieke school
Homo-economicis: iedereen heef een vrije wil en maakt op basis van voor- en nadelenafweging een
keuze.
2
,Volgens Beccaria (en eerder Rousseau) (1764) berust de rechtsmacht van de staat op een
maatschappelijk contract dat de burgers vrijwillig zijn aangegaan. Hij heef 3 beginselen verzonnen
waarmee een goed strafrecht tot stand kan komen (de klassieke strafrechtilosofe):
o Proeotionaliteitsbeginsel: criminaliteit was een overtreding van het netgenoemde contract
en daarom zou het gestraf moeten worden door de overheid.
o Gelijkheidsbeginsel: utlitarisme = strafzekerheid, elke overtreding/misdrijf moet met een
acceptabele maat worden gestraf.
o Legaliteitsbeginsel: er moet gestraf worden op basis van duidelijke weten en er moet niet
willekeurig gestraf worden.
Bentham: utlitarisme, gevangenen opsluiten om het geluk van de samenleving optmaal te houden.
Slim strafen zo min mogelijk leed, zo efectef mogelijk.
De positivistische school
De 19e eeuw kenmerkte zich door een deterministsch mensbeeld: vrijheid van handelen van de
mensen wordt sterk beperkt door mogelijkheden en omstandigheden. enselijk gedrag wordt
bepaald door factoren waarop de mens zelf weinig invloed heef. Criminaliteit is gedetermineerd
gedrag. De gevangenis zou gericht moeten zijn op behandelen en het voorkomen van recidive.
De Italiaanse antropologieschool
Antropologie is de studie van de mens. Zocht oorzaken van crimineel gedrag in de mens zelf en was
sterk beïnvloed door de medische wetenschap. Door systematsche observate probeerde men de
medische factoren te vinden die crimineel gedrag veroorzaken. en was dus op zoek naar ‘de
criminele mens’.
Lombroso werd beschouwd als een van de grondleggers van de criminologie. Hij beweerde dat
criminaliteit zijn oorsprong vindt in het feit dat de criminele mens berust op een terugval in het
evoluteproces (atavisme) en biologische gedetermineerd is om delicten te plegen. Op basis van
uiterlijke kenmerken kon hij crimineel gedrag verklaren. Hij was opzoek naar ‘de criminele mens’.
De Franse milieuschool
Napoleon heef veel aspecten van een modern overheidsapparaat ingevoerd die we vandaag
vanzelfsprekend vinden: uniform van overheid, polite, O en rechterlijke macht.
Quetelet was een voorloper van de Franse milieuschool die verbanden zocht tussen menselijk gedrag
en kenmerken van de samenleving. Vooral Lacassagne verdedigde een sociaal determinisme
waarmee hij zich sterk tegen Lombroso keerde: het is de sociale omgeving die iemand tot
criminaliteit brengt.
Socialistische criminologie
Verklaring voor crimineel gedrag werd gezicht in zowel biologische als sociologische factoren. Er
kwam meer aandacht voor economische (machts-)verhoudingen in de samenleving.
Witeboordencriminaliteit: criminaliteit gepleegd door lieden die tot de maatschappelijke elite
behoren
3
, Nieuwe Richting en kritische criminologie
In 1900 ontstond in Nederland de zogenaamde ‘Nieuwe Richtng’ in de strafrechtswetenschappen.
Vrije wil + deterministsche theorieen = dader verantwoordelijk houden voor gedrag + oog voor de
omstandigheden die hem te zijn daden hebben gebracht.
Veramerikanisering van de criminologie
Oude en vervallen huizen, waar veelal immigranten wonen en veel culturen bij elkaar zorgen voor
een gebrek aan sociale samenhang en gemeenschapsstructuren, komt er veel criminaliteit voor.
Straintheorie/Anomietheorie = uit frustrate dat een carrière in het legale werkleven niet lukt, gaan
mensen die last hebben van die frustrate een carrière maken in het illegale circuit, in de hoop dat
het daar wel lukt om veel geld te verdienen.
1.4: Aandachtsgebieden binnen de criminologie
o Beschrijvende criminologie/criminografe/criminele eeidemiologie
Statistische verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte.
Omvang en trend van criminaliteit. Cijfermatige informatie over de praktijk van het
strafrechtelijke systeem.
- Hoe is het gesteld met het niveau van de criminaliteit in een bepaald land of in een
bepaalde stad?
- Welke beelden heef de bevolking van de criminaliteit?
- Hoe oordelen mensen over de polite en strafrechtspleging?
- Statstsche beleidsinformate over de actviteiten van de verschillende onderdelen van het
strafrechtelijke systeem, te weten de polite, het O , de rechters en het gevangeniswezen.
o Oorzaken van crimineel gedrag en criminaliteit
De oorzaken van crimineel gedrag en criminaliteit. Gelegen in respectievelijk de persoon van
de dader en/of zijn maatschappelijke achtergrond en situatie.
- Twee hoofdstromingen:
De biologische en psychologische criminologie: verklaren waarom individuen met kenmerk X
crimineel gedrag vertonen en individuen met kenmerk Y niet.
De economische en sociologische benadering: criminaliteit verklaren als maatschappelijk
verschijnsel.
o Relaties oe criminaliteit: eenologie
De efectiviteit van de opgelegde (formele) strafen = penologie.
Vanuit de maatschappij wordt op diverse manieren gereageerd op criminaliteit. Er zijn de
reactes van slachtofers en potentele slachtofers van delicten en van omstanders,
informele reactes (eigen richtng en beveiliging). Formele reactes (bestuursrecht en
strafrecht) van de zijnde van het politele en justtele apparaat.
Het gemeenschappelijke kenmerk van de subdisciplines is de empirische refecte op het
recht en de rechtspraak.
o Criminaliteitsereventie
De praktijk en uitwerking van maatregelen ter voorkoming van misdrijven buiten de
strafrechtspleging.
Uit het penologische onderzoek is gebleken dat de efectviteit van strafen vaak tegenvalt.
De percentages gestrafen die weer in de oude fout vervallen zijn hoog.
Criminaliteitsprevente is niet meer alleen gericht op potentele daders.
o Victimologie
Kenmerken van slachtofers de gevolgen van misdrijven voor slachtofers en de praktijk en
uitwerking van slachtoferrechten en slachtoferhulp.
Deze specialisate staat ook wel bekend als slachtoferkunde. Deze tak van criminologie
poogt vragen te beantwoorden als: hebben slachtofers bepaalde kenmerken die hen
predisponeren om slachtofer te worden? Was er al sprake van een confict tussen dader en
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Feia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
