AFP WEEK 1
past in casus de kennis over de anatomie, fysiologie en pathologie van de algemene en speciale
zintuigen toe
;
Anatomie en fysiologie: - De zintuigcellen van de algemene zintuigen benoemen en aangeven hoe ze
werken.
- De zintuigcellen van de reukzin beschrijven en de processen beschrijven die een rol spelen bij het ruiken.
- De zintuigcellen van de smaakzin beschrijven en de processen beschrijven die een rol spelen bij het
proeven.
- De zintuigcellen (staafes en kegeltjes) in het oog beschrijven en de processen beschrijven die een rol
spelen bij het proeven.
- De anatomie fysiologie van het oor beschrijven: o Evenwicht o Het gehoor - De delen van het uitwendige
oor, het middenoor en het binnenoor beschrijven
- De zintuigcellen van het oor beschrijven en de processen beschrijven die een rol spelen bij de
evenwichtszin en bij gehoor.
- De efecten van veroudering op de gezichtszin en het gehoor beschrijven.
past in casus de kennis over de anatomie, fysiologie en pathologie van de algemene en speciale
zintuigen toe.
; Specifeke doelen Pathologie zintuigen / sensoriek: • Methode beschrijving ziektebeeld (MBZ)) van:
- Z)intuigen (zicht, gehoor, reuk en smaak, sensibiliteit) - Cataract - Glaucoom - Otts media
Zintuigen
Exterosensoren reageren op prikkels uit de omgeving
- zintuigcellen in het netvlies = licht
- zintuigcellen in het binnenoor = geluid
- zintuigcellen in de neus en op de tong = moleculen
- huidzintuigjes = aanraking, druk, vibrate, armte
Signalen uit oog, oor, neus en tong orden sensorisch genoemd. zien, horen, ruiken, proeven
Prikkels van de huid noemt men sensibel. aangename en onaangename huidgevoelens
Interosensoren geven informate over het eigen lichaam (houding, beweging, vulling van blaas)
- sensoren in spieren en ge richtskapsel reageren op uitrekking (houding)
- sensoren in het even ichtsorgaan reageren op stand en be eging
- sensoren in maag en darm reageren op vullen van inge anden
In het be egingsapparaat en even ichtsorgaan propriocepte (houdt je voortdurend op de hoogte
van lichaamshouding en be eging)
Zeeziekte (tegenstrijdige sensorische informate) = even ichtsorgaan voelt scheepsbe egingen, maar
reksensoren in be egingsapparaat (ogen) stellen geen overeenkomstge be egingen vast
Elk zintuig reageert vooral op een specifeke prikkel = adequate prikkel (oog;licht etc)
,Impulsvorming en geleiding
In lichaam vrije zenu uiteinden geven pijnprikkels als ze in contact komen met stofen uit
beschadigde eefsels
Sensor voldoende geprikkeld bijbehorende zenu ter plaatse natriumionen gaat importeren geef
lokaal depolarisate (ontlading) van het in rust negatef geladen neuron. Dat maakt de membraan
verderop eer meer permeabel voor natriumionen ook daar een stuk depoliseert repolarisate
door opening van K+ kanalen export van deze positeve ionen herstelt de negateve rustpotentaal in
dat stukje.
zo gaan er golven van depolarisate en repolarisate (= actepotentalen of impulsen) richtng
het centraal zenu stelsel
; pas als de hersenen signalen uit zintuigen ontvangen en interpreteren is er sprake van aarneming.
Zien
Cornea (hoornvlies) en lens buigen lichtstralen af tot een scherp beeld op de retna (netvlies) achter in
het oog, aar de zintuigcellen zich bevinden. Teveel of te einig afuiging bijziendheid of
verziendheid ; bril of contactlenzen
Bolvorm van het oog; lichte positeve druk zorgt ervoor dat de sclera (stevige ite buitenlaag) en de
cornea ‘opgeblazen’ ordt.
- oogbol; gericht door zes oogspieren; allemaal bevestgd aan de sclera of oogkas.
- vlak achter de cornea bevindt zich de iris (oogkleur bepaalt), gat erin (pupil) kan kleiner orden bij
teveel licht en groter in het donker of stress
achter de pupil is de ooglens uitgespannen; kan bij jonge mensen boller orden om dichtbij scherp te
zien
* rond 50ste jaar; elastciteit van de lens fink afgenomen; dichtbij scherp zien is niet goed mogelijk
Grootste deel ooginhoud = corpus vitreum (glasachtg lichaam)
- zintuigcellen bevinden zich in de retna
- netvlies ordt gevoed door de vaatlaag eronder, aardoor het afsterf bij loslatng (ablato retnae)
- kegeltjes zijn gevoelig bij kleur; ziten vooral in en om de macula (lutea) middenachter, de gele vlek
aarmee een mens het scherpste ziet
- de visus = gezichtsscherpte
- de staafes reageren op verschillen in z art en it; bevinden zich perifeer in het netvlies
Helder media in het oog (met bril / contactlenzen) projecteren een scherp, gespiegeld beeld van de
buiten ereld op de retna. Geprikkelde staafes en kegeltjes zorgen dan voor impulsen in zenu cellen,
die naar de papilla nervi optci (blinde vlek) lopen. Daar verlaten de neuronen de oogbol en vormen
samen de N optcus. Zenu cellen uit de mediale retna helfen vormen een kruising vlak bij de hypofyse
(chiasma optcum), neuronen uit de laterale netvlieshelfen kruisen niet. Omdat lichtstralen in het oog
zelf kruisen, neemt de visuele schors links het rechtergezichtsveld aar en omgekeerd.
- de oogdruk ordt gehandhaafd door een even icht van aanmaak en afvoer van kamer ater. Dit
oogvocht ordt gemaakt in de achterste oogkamer door epitheel op het corpus ciliare. De afvoer van
oogvocht vindt plaats via de rand van de voorste oogkamer naar het kanaal van Schlemm.
, Gehoor
Uit endig oor: oorschelp en meatus acustcus externus (uit endige gehoorgang) deze richten
geluidsgolven enigszins op de trommelvliezen.
- trommelvlies vormt de grens tussen uit endig oor en middenoor.
* in de meatus acustcus externus geregeld een cerumenprop (oorsmeerprop) / ontsteking (otts
externa)
In het cavum tympani (middenoorholte) brengen drie gehoorbeentjes trillingen van het trommelvlies
versterkt over op het kleinere ovale venster. De malleus (hamer) slaat op de incus (aambeeld), die eer
vast zit aan de stapes (stjgbeugel). De voetplaat hiervan trilt daardoor in het ovale venster, op de grens
van middenoor en binnenoor. In de mediale and van het cavum tympani loopt de nervus fascialis naar
onder meer spieren in het gezicht.
- de buis van eustachius zorgt ervoor dat de druk in het cavum tympani gelijk blijf aan die buiten de
trommelvlies. lopen beiderzijds van het middenoor naar de neuskeelholte, vlakbij het adenoïd.
- het cavum tympani is ook verbonden met het mastoid, botpunt achter de oorlel met luchtruimten erin
* problemen in het middenoor = geleidingsslechthorendheid
Stapesbe egingen brengen de vloeistof in het labyrint (binnenoor) in trilling prikkelt zintuigcellen met
haren in de cochlea (slakkenhuis) + bevat het even ichtsorgaan
* sacculus en utriculus bevaten haarcellen met steentjes erop die meer of minder afgebogen orden
door be egingen (voelt of lif omhoog gaat)
* de halfcirkelvormige kanalen (canali semilunares) ; reageren op draaibe egingen
Neuronen uit even ichtsorgaan en slakkenhuis; nervus vestbulo-cochlearis gaat via meatus acustcus
internus naar de hersenen. Door diezelfde gehoorgang loopt ook de nervus fascialis (mimiek mogelijk)
Reuk en smaak
Reukslijmvlies klein deel van de neusholte als passende moleculen zich binden aan de receptoren
gaan er reukprikkels naar de hersenen.
Smaakpapillen ; op tong reageren op de juiste moleculen met impulsen naar de hersenen
* proeven maar deel op tong; zoet, zuur, zout, biter
; subtelere smaak voedselmoleculen aan receptoren op het reukslijmvlies binden
Sensibiliteit
Lederhuid bevinden zintuigjes (rufni, vater- pacini, meissner) gevoelig tast, druk, vibrate
- huid bevat vrije zenu uiteinden; armte en pijnprikkels
nodig bij terugtrekrefex of verbranding
- signalen vanuit huidzintuigjes en vrije zenu uiteinden stjgen op naar thalamus en sensibele schors aan
de andere kant, aar be ust ording en interpretate plaatsvinden
Sensoren in spieren, pezen en ge richtskapsels geven bij rek meer impulsen naar de hersenen.
voornamelijk naar het cerebellum (kleine hersenen), dat ook signalen van het even ichtsorgaan
ontvangt