Infographic Fysiologie
Een analyse die het effect van stressoren op de hartslagvariabiliteit meet.
Aanleiding
De onderzoeker worstelt als vierdejaars deel<jdstudent met het vinden van een goede werk-
en privébalans en ervaart over het algemeen meer stress. Ongeacht de reden waarom
iemand ervoor kiest om terug te keren naar school, heeB onderzoek aangetoond dat de
overstap naar de universiteit vaak resulteert in aanzienlijke veranderingen in het leven, zoals
verhoogde niveaus van stress en nega<eve gevoelens, en een achteruitgang van de
lichamelijke gezondheid (Gall et al., 2000; Pritchard et al., 2007), maar ook een verstoring
van de balans tussen werk, school en gezin of partner (Kohler Giancola et al., 2009; Lowe &
Gayle, 2007; Quimby & O’Brien, 2006).
Doelstelling
Met dit onderzoek wil de onderzoeker inzicht krijgen in de factoren die voor een lichamelijke
stressreac<e zorgen, zodat zij haar leven hierop kan aanpassen en hiermee het
stressprobleem kan verminderen.
De onderzoeker
De onderzoeker is een vierdejaars deel<jdstudent toegepaste psychologie en HR-
medewerker. Gedurende de studie worstelt zij veel met het vinden van een goede werk- en
privébalans en raakt zij snel gestrest wanneer er geen overzicht is in de openstaande
werklast en wanneer zij achterloopt met het bijblijven van de lessen.
De onderzoeker probeert graag nieuwe dingen uit rondom ac<viteiten die haar ontspanning
geven. Ze is gemo<veerd om te leren wat wel en wat niet werkt voor haar op dat vlak.
Momenteel dragen de volgende ac<viteiten posi<ef bij aan ontspanning: regelma<g sporten,
lezen, yoga en medita<e.
Het stressprobleem
Er ontstaan spanningsklachten in het lichaam van de onderzoeker wanneer zij veel in haar
hoofd bezig is geweest en zij niet goed kan ontspannen. Ze is veelal met verschillende dingen
tegelijk bezig, die zij kenmerkt als hoge stressoren:
• een huis kopen;
• schoolopdrachten op <jd inleveren rondom de deadline;
• focussen op werktaken wanneer zij aan andere dingen denkt.
Daarnaast heeB de onderzoeker moeite met concentreren en haar gedachten “uit te zeZen”.
Ook komt zij moeilijker in slaap als ze zich nog niet goed heeB kunnen ontspannen en er nog
veel gedachten aanwezig zijn in de avond.
Wat is hartslagvariabiliteit?
Hartslag verwijst naar het aantal hartslagen per minuut. Hartslagvariabiliteit (HRV) is de <jd
tussen elke hartslag (Xhyheri et al., 2012). Een lage HRV-baseline duidt op een toename of
ophoping van stressoren. Met deze kennis is het mogelijk om veranderingen in het dagelijks
leven aan te brengen en zo een hogere HRV-basiswaarde te ontwikkelen (Xhyheri et al.,
,2012). Als de HRV correct wordt gemeten, is het ook mogelijk om vermoeidheid of
overtraining op de lange termijn te voorspellen en te voorkomen (HRV4Training, z.d.).
HRV meten met HRV4Training-app
De HRV4Training-app is een tool die de HRV meet om gebruikers te helpen bij het
op<maliseren van hun training en algehele gezondheid. Dagelijkse me<ngen bieden inzicht in
het herstel en stressniveaus, waardoor de app gepersonaliseerde trainingsplanning en
biofeedback <jdens de training kan aanbieden. Met slaapkwaliteits-evalua<es en
gedetailleerde analyses over langere perioden helpt de app gebruikers bij het begrijpen van
langetermijneffecten op presta<es en herstel. De HRV4Training-app biedt zo een
wetenschappelijk onderbouwde benadering voor het op<maliseren van training en
levenss<jl (Al<ni, 2020).
De app rapporteert HRV als rMSSD. Door de rMSSD te combineren met subjec<eve gegevens
en trainingsgegevens, kan HRV4Training fysiologische trends op de lange termijn
interpreteren. Me<ngen binnen de app kunnen worden uitgevoerd met behulp van een
telefooncamera of een afzonderlijke sensor (Al<ni, 2020).
Analyseplan
Prak@sch
De me<ngen worden middels de app zeven weken lang, dagelijks rond 18.00 uur uitgevoerd,
ziZend op een stoel. Dit is het <jds<p waarop de onderzoeker gemiddeld thuiskomt van het
werk of wanneer er een lange pauze is geweest op school. Voor de me<ng thuis wordt er
eerst rus<g plaatsgenomen aan de keukentafel om de <jd te nemen voor de me<ng. Voor de
me<ng op school wordt er naar een rus<ge plek in het schoolgebouw gezocht.
Advies
De onderzoeker wil een advies rondom leefs<jl en ontspanning, rekening houdend met de
factoren die voor een lichamelijke stressreac<e zorgen, zodat zij het stressprobleem kan
verlichten.
Methoden
De standaard stressoren vanuit de app die belangrijk voor de onderzoeker zijn: sleep quality,
sleep <me, mental energy, fysieke gezondheid, genoeg sportmomenten in de week. De
variabelen die zijn toegevoegd aan de app: aantal stappen, alcohol, mo<va<e, medita<e en
supplementen. De relevan<e van de toegevoegde variabelen is om te kijken of deze factoren
effect hebben op de ontspanning. Soms drinkt de onderzoeker namelijk wekelijks meer
alcohol dan gemiddeld en wordt er weleens een supplement vergeten.
Voedingssupplementen zijn bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding en zijn
verkrijgbaar in onder andere pillen, druppels of capsules en bevaZen vitamines, mineralen of
bioac<eve stoffen (Voedingssupplementen, sd).
De welbekende aanbeveling van 10.000 stappen per dag als gezondheidsdoel blijkt
oorspronkelijk geen wetenschappelijke basis te hebben, maar is ontstaan als een
marke<ngstrategie van een stappentellerbedrijf in de jaren zes<g. In de werkelijkheid ligt het
gemiddelde aantal dagelijkse stappen dichter bij 4.800, mede door een levenss<jl die veel
ziZen omvat (Lee, et al., 2019). Onderzoek wijst uit dat het zeZen van meer stappen over het
, algemeen beter is voor de gezondheid. Een studie onder 4.840 mannen en vrouwen van 40
jaar en ouder toonde aan dat degenen die dagelijks minimaal 8.000 stappen zeZen, een 51%
lager risico op overlijden hadden vergeleken met degenen die 4.000 stappen of minder
zeZen (Saint-Maurice, et al., 2020). Dit suggereert dat zelfs een lager aantal stappen dan de
voorgestelde 10.000 ook gezondheidsvoordelen kan bieden. In dit onderzoek wordt daarom
de grens van 8.000 stappen aangehouden om te kunnen meten of de onderzoeker dagelijks
voldoende stappen heeB gezet.
Voor de analyse wordt de verdeling van HRV bekeken voor sportdagen versus niet-sport
dagen. De onderzoeker sport gemiddeld drie dagen per week en wil kijken of de klachten
vaker voorkomen op niet-sport dagen of dat deze ook op sport dagen voorkomen. Ook wil de
onderzoeker het verschil toetsen tussen de baseline en dagen met veel mentale energie. Dit
wordt bijgehouden door te kijken naar de scores die er per dag aan het onderdeel mentale
energie gegeven wordt. Om een gerichter advies te kunnen geven, wordt er gekeken naar
confounding variabelen die mee kunnen spelen. Met het meenemen van deze variabelen kan
er dieper naar het probleem worden gekeken en naar oplossingen worden gezocht.
De analyses worden uitgevoerd met de HRV4Training app, het sta<s<sch programma SPSS
(IBM, sd) en/of Excel.
Pre-processing
Om de data te kunnen analyseren is er een dataset vanuit de HRV4Training-app gegenereerd,
waarin alle gemeten variabelen werden getoond. De dataset bestaat uit een csv-bestand en
is door de Power Query in Excel omgezet naar een werkbaar bestand. Vervolgens zijn er
categorieën bepaald met betrekking tot de meetwaarden van de toegevoegde variabelen,
waardoor er een gemiddelde kon worden berekend en kon worden vergeleken met de HRV-
waarden.
De data van de periode 31 oktober 2023 tot en met 20 november 2023 is uit de dataset
gehaald, want toen was er nog niet gestart met meten. Daarnaast zijn de variabelen
menstrua<e, injury en run<me uit de dataset gehaald in verband met irrelevan<e. De
variabele run<me werd getoond doordat de onderzoeker een keer heeB hardgelopen.
Aangezien dit een uitzondering betreB, is er gekozen om deze variabele uit de dataset te
verwijderen.
De waarden voor de variabele mo<va<on wordt verdeeld over twee categorieën: <6 en >6.
Deze categorieën geven aan dat cijfers onder de 6 worden gekenmerkt als een lage mo<va<e
en cijfers boven de 6 worden gekenmerkt als voldoende mo<va<e. De mate van
alcoholconsump<e wordt verdeeld over twee categorieën: liZle = 1 tot 2 glazen. En too much
= >2 glazen. Daarnaast is er voor mental energy een condi<e bepaald (<0 t/m <10) en is er
voor medita<on waarden toegekend (0 = geen dagen gemediteerd, 1 = 1 dag gemediteerd).
Resultaten
Tijdens de analyse is er een automa<sche correla<eanalyse uitgevoerd vanuit de
HRV4Training-app. Daarnaast is er handma<g een correla<eanalyses in SPSS uitgevoerd om
te controleren of de data juist is. De correla<eanalyse is uitgevoerd, omdat de onderzoeker
geïnteresseerd is in de samenhang tussen de HRV en de gemeten variabelen. De resultaten
