Stemming stoornissen (2324-GGZ2022)
Kop 1 Taak
Kop 2 Deel van de taak
Kop 3 Leerdoel
Kop 4 Deel van het leerdoel
Belangrijk begrip
Auteur
Kopje
Beschrijving
,Taak 1 Stemmingsstoornissen
Wat is een stemmingsstoornis?
Veranderingen van de DSM 4 naar de DSM 5
Radicale veranderingen van de DSM-IV naar de DSM-V. In de DSM-5 is de categorie
stemmingsstoornissen opgeheven en worden de depressieve stoornissen en bipolaire stoornissen
afzonderlijk ondergebracht.
Binnen de groep depressieve stoornissen zijn enkele nieuwe varianten opgenomen:
● Premenstrual dysphoric disorder; aanwezigheid van minimaal 5 depressieve symptomen, die
bij de meeste menstruele cycli aanwezig zijn, beginnen in de week voor de menstruatie en
verdwijnen bij de start van de menstruatie. Minstens één van de volgende symptomen;
affectlabiliteit, geïrriteerd zijn, depressief gevoel en angstig zijn en ook één van de volgende:
afgenomen interesse, moeite met concentreren, veranderingen in eetlust, slaapproblemen,
controleverlies en lichamelijke klachten
● Disruptive mood dysregulation disorder; kinderen die meer dan drie keer per week forse
woede uitbarsting (temper outburst) kennen in combinatie met een chronisch geïrriteerde
stemming gedurende meer dan 1 jaar. Klachten ontstaan tussen 6e en 10e levensjaar en de
classificatie mag alleen gebruikt worden tot het 18e jaar
● Persistent depressive disorder; samenvoeging van dysthyme stoornis en chronische
depressieve stoornis. Persistent Depressive Disorder (PDD) is een vorm van depressieve
stoornis die gekenmerkt wordt door aanhoudende, langdurige depressieve symptomen
gedurende twee jaar of langer. Het verschilt van episodische depressie doordat de
symptomen chronisch zijn, zij het vaak minder ernstig. PDD kan aanzienlijke invloed hebben
op het dagelijks functioneren en vereist professionele evaluatie voor een nauwkeurige
diagnose en behandeling, zoals psychotherapie en/of medicatie.
Rouwcriterium
In de DSM-4; duurden de depressieve klachten voortkomend uit rouw langer dan 2 maanden, dan
diende alsnog een depressie geclassificeerd te worden als tenminste aan de criteria werd voldaan.
In de DSM-5; is het rouwcriteria vervallen, omdat het lastig is onderscheid te maken tussen
rouwsymptomen en depressie. Er zijn geen essentiële verschillen tussen rouw en depressie als het
gaat om genetische kwetsbaarheid, comorbiditeit en beloop. Daarom is het rouwcriteria vervallen en
wordt nu aan de clinicus overgelaten of klachten ontstaan na verlies en die voldoen aan de criteria
voor een depressieve stoornis, uiteindelijk toch beter als rouw geduid kunnen worden. Clinicus wordt
geadviseerd om eerder aan rouw te denken als: er meer gevoelens van leegte zijn dan van
somberheid, vooral gedachte aan overledene, suïcidaliteit voorkomt uit een behoefte om de
overledene te volgen.
Verfijning
● De aanduiding met psychotische kenmerken kan nu ook bij lichte en matige ernst van
klachten gesteld worden en niet alleen bij ernstige
, ● Nieuw kenmerken; ‘with anxious distress’; twee of meer angstsymptomen ten tijde van de
depressie; gespannenheid, onrust, moeite met concentratie of piekeren, angstige
verwachtingen en angst voor controleverlies
● ‘with mixed features’ (door de scheidingslijn tussen bipolair en depressie); Wanneer tijdens
een depressie sprake is van bipolaire diathesis moeten minstens drie (hypo)mane
symptomen aanwezig zijn tijdens de meeste dagen van de depressie: euforie (=overdreven
goed e stemming hebben), verhoogd zelfgevoel, toegenomen spreekbehoefte,
gedachtevlucht, toegenomen energie, aangaan van risicovolle activiteiten en afgenomen
slaapbehoefte.
● Post partum was er al maar kan nu ook al tijdens de zwangerschap aanwezig zijn.
Bipolaire stoornissen
● Wijzingen zijn relatief beperkt gebleven. Criteria voor bipolaire I-stoornis, bipolaire II-stoornis
en cyclothymie zijn niet gewijzigd.
● Criteria voor hypomane episode iets strenger. Naast de stemmingsverandering gedurende
minstens 4 dagen, moet er ook sprake zijn nu van een duidelijke stijging in activiteiten of
energieniveau (daarmee de diagnose bipolaire II-stoornis zuiniger gesteld)
● DSM-4 diagnose ‘bipolaire I-stoornis, gemengde episode’→DSM-5 ‘with mixed features’
● Kenmerk ‘with anxious distress’
● Bij depressie zijn er meer cognitieve symptomen zoals waardeloosheid, lage zelfwaardering
en suïcidale gedachten. Daarbij laten ze minder positieve emoties zijn dan bij rouw.
Categorieën:
● Stemmingsepisodes. De grotere puzzel zijn de stemmingsstoornissen.
● Stemmingsstoornissen:
○ Depressieve stemmingsstoornissen
○ Bipolaire stemmingsstoornissen
Depressieve reacties horen bij het leven. Bij grote teleurstellingen of een groot verlies wordt zo’n
reactie als normaal beschouwd. Meestal neemt een depressieve reactie snel af in intensiteit. De
ernst en de duur van de klachten bepalen of er sprake is van een depressieve stoornis. Er moeten
dan diverse symptomen minimaal twee aaneengesloten weken aanwezig zijn geweest.
Stemmingsepisodes:
Depressieve episode = (kan ook met gemengde kenmerken), gemengde kenmerken bij een
depressieve episode, vergroot de kans op het ontwikkelen van een bipolaire stoornis.
● Sombere stemming en/of verlies aan interesse en plezier
● Gewichtsverlies, gewichtstoename
● Insomnia (te weinig slaap) of hypersomnia (overmatige slaperigheid)
● Psychomotorische agitatie of vertraging
● Vermoeidheid / verlies van energie
● Waardeloosheid / schuldgevoelens
, ● Problemen cognitieve functies (wat ga ik aandoen, wat ga ik vanavond eten, eerst douchen,
dan tandenpoetsen of andersom. Hier kunnen ze echt in vastlopen, mensen kunnen
daardoor ook slecht voor zichzelf zorgen), besluiteloosheid
● Recidiverende suïcide gedachten, - plannen, - pogingen
*tenminste 2 weken lang, 5 symptomen (1 – 4 of meer)
Manische episode = (prikkelbaar, heel veel energie)
● Racing thoughts, agitatie, irritatie, agressie, afgenomen behoefte om te slapen
● Periode van uitgelaten of prikkelbare stemming plus 3 (of 4 bij slechts prikkelbaar)
● Verhoogd zelfgevoel
● Afgenomen slaapbehoefte
● Spraakzamer dan normaal
● Gedachtevlucht
● Verhoogde afleidbaarheid
● Dadendrang, psychomotorische agitatie
● Daden met grote kans op pijnlijke consequenties
*tenminste 1 week lang, 3 symptomen
Hypomanische episode
4 dagen, 3 symptomen (4 indien alleen prikkelbaar, niet uitgelaten)
- Verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming die verschilt van niet-depressieve
(‘normale’) stemming
- Verhoogd zelfgevoel
- Afgenomen slaapbehoefte
- Spraakzamer dan normaal
- Gedachtevlucht
- Verhoogde afleidbaarheid
- Dadendrang, psychomotorische agitatie
- Daden met consequenties
*geen duidelijke verstoring dagelijks functioneren
Bipolaire stoornis
Bipolar disorder (depression & mania) - causes, symptoms, treatment & pathology
Bipolar Disorder Explained Clearly
Bipolaire stoornissen zijn recidiverende stemmingsstoornissen die zich in de vroege volwassenheid
aandienen en waarbij depressieve, manische, hypomanische en gemengde episoden optreden,
afwisselend met symptoomvrije episoden. Als synoniem
wordt soms de oudere term manisch- depressieve stoornis
gebruikt, hoewel deze term oorspronkelijk zowel de
recidiverende depressies als de manisch-depressieve
stoornis in ergere zin omvatte.
